Οταν στη Γερμανία γίνεται λόγος για το ζήτημα «γερμανικά εγκλήματα στην Ελλάδα την εποχή των ναζί», σε συναντήσεις αλλά και στα γερμανικά Μέσα, στα οποία οι συζητήσεις είναι συχνά επιπέδου καφενείου, οι απαντήσεις που δίνονται είναι κάποιες φορές ιδιαίτερα επιθετικές. O ίδιος ο πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD) και Αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ δήλωσε, ότι βρίσκει την απαίτηση καταβολής πολεμικών αποζημιώσεων «ειλικρινά ανόητη».
Η FaktenCheck:HELLAS δημοσιεύει στη σελίδα 4 ένα χάρτη τεκμηρίωσης των καταστροφών που προκάλεσαν οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής στην Ελλάδα. Στη συνέχεια θα δώσουμε απαντήσεις στους συνήθεις ισχυρισμούς, που ακούγονται στη Γερμανία στις συζητήσεις για το ζήτημα της καταβολής γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων για τα ναζιστικά εγκλήματα προς την Ελλάδα.
Ισχυρισμός: Τα περιστατικά στην Ελλάδα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν τυπικά συνοδευτικά φαινόμενα ενός πολέμου, λυπηρά μεν, αλλά συνηθισμένα.
Απάντηση της Fakten Check: HELLAS (FCH): Κάτι τέτοιο είναι προφανώς λανθασμένο. Τα ναζιστικά εγκλήματα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι πρωτοφανή και δεν μπορούν να συγκριθούν με «κλασικά» περιστατικά σε περιόδους πολέμου. Υπήρξαν συστηματικές παραβιάσεις του ισχύοντος διεθνούς δικαίου (Κανονισμοί της Χάγης, Συμβάσεις της Γενεύης). Δεν σημειώθηκαν εγκλήματα της ίδιας κλίμακας από την πλευρά των αντιπάλων του ναζιστικού καθεστώτος. Τέτοια περιστατικά σημειώθηκαν στην Ιαπωνία, χώρα που αποτελούσε μέλος της συμμαχίας του Αξονα στο πλευρό του ναζιστικού καθεστώτος. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν αποδυναμώνει τις αξιώσεις εναντίον της Γερμανίας.
Ισχυρισμός: Ολα τα εν λόγω εγκλήματα έχουν παραγραφεί προ πολλού.
Απάντηση της FCH: Δεν υφίσταται, και δικαίως, παραγραφή για τη γενοκτονία και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.(1) Τον Μάιο του 2015 μία απόφαση στις Κάτω Χώρες προσέλκυσε προσοχή. Ενα δικαστήριο στη Χάγη έκανε δεκτές αξιώσεις αποζημίωσης μαχητών ελευθερίας που επέζησαν των δολοφονιών που διαπράχτηκαν στη σημερινή Ινδονησία από το 1946 ώς το 1949 εκ μέρους της Ολλανδίας, τότε αποικιακής δύναμης.
Πρόσφατα έλαβαν χώρα αρκετές δίκες ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων, κατά τις οποίες κλήθηκαν να λογοδοτήσουν οι ναζί για τα γεγονότα των ετών 1940-1945. Πρέπει να διερωτηθεί κανείς για το εξής: πώς είναι δυνατόν στη Γερμανία επί 70 έτη να αμελείται η εξέταση των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και η κλήση των υπευθύνων προς λογοδοσία;
Ισχυρισμός: Η Γερμανία έχει καταβάλει προ πολλού αποζημίωση για το ναζιστικό παρελθόν. Και στην Ελλάδα καταβλήθηκαν επαρκή ποσά.
Απάντηση της FCH: Αυτό δεν ισχύει. Με βάση το συνέδριο για τις πολεμικές αποζημιώσεις, που έλαβε χώρα στο Παρίσι το 1945/46, η Γερμανία έπρεπε να καταβάλει ένα υψηλό ποσό ως πολεμική αποζημίωση προς την Ελλάδα. Η ελληνική πλευρά είχε τεκμηριώσει τότε τις απαιτήσεις της, μεταξύ άλλων, με το ντοκουμέντο που δημοσιεύει η FCH στην παρούσα έκδοση στη σελίδα 4. Τελικά καταβλήθηκε ένα μικρό τμήμα του ορισθέντος ποσού. Το 1961, η καταβολή ποσού ύψους 115 εκατομμυρίων γερμανικών μάρκων έλαβε χώρα σε ένα μοιραίο ευρύτερο πλαίσιο. Η κυβέρνηση της Βόννης πέτυχε μέσω αυτής εκβιαστικά την απελευθέρωση του κύριου υπεύθυνου για την εκτόπιση Ελλήνων Εβραίων στα στρατόπεδα εξολόθρευσης, του Max Merten, στον οποίο είχε επιβληθεί στην Ελλάδα μακροχρόνια ποινή φυλάκισης.
Τον Φεβρουάριο του 1953 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας συνήψε με τις δυτικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία) τη Συμφωνία του Λονδίνου για τα γερμανικά χρέη. Με τη συμφωνία αυτή αναβλήθηκε ρητά το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων μέχρι την υπογραφή μίας ειρηνευτικής συμφωνίας, που θα συναπτόταν μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών. Οταν η επανένωση έλαβε χώρα απροσδόκητα το 1990, με συνειδητή απόφαση δεν υπήρξε σύναψη ειρηνευτικής συμφωνίας. Η γερμανική κυβέρνηση δήλωσε μονόπλευρα ότι το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων είχε «παραγραφεί». Η Ελλάδα δεν αποδέχτηκε ποτέ τη θέση αυτή (βλ. λεπτομέρειες στην FCH01, σελ. 4, 5).
Ισχυρισμός: Αν ενδώσει κανείς στις απαιτήσεις της Ελλάδας, θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και πολλές άλλες χώρες...
Απάντηση της FCH: Πρόκειται για μία δικαιολογημένη διαπίστωση. Η ναζιστική Γερμανία είχε καταλάβει το μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης, συνεπώς προκύπτουν εκτεταμένες απαιτήσεις καταβολής πολεμικών αποζημιώσεων. Κάποιες χώρες έλαβαν τμήμα των απαιτούμενων αποζημιώσεων για τις ζημίες που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η Γαλλία π.χ. με τη μορφή αποζημιώσεων στην νοτιοδυτική Γερμανία και την περιοχή του Σάαρ. Η Σοβιετική Ενωση και η Πολωνία μέσω παροχής αποζημιώσεων από τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας. Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξαν συμβατικά συμφωνηθείσες ρυθμίσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν δεσμευτικές. Κατά κανόνα δεν υπήρξαν δεσμευτικές ρυθμίσεις για το ζήτημα των αποζημιώσεων για τα ναζιστικά εγκλήματα.
Οσες βιαιοπραγίες και αν έλαβαν χώρα λόγω του ναζιστικού καθεστώτος στην Ελλάδα, τα πράγματα ήταν ακόμα πιο βίαια στην Πολωνία, τη Λευκορωσία και στο σύνολο της Σοβιετικής ενωσης. Η χιτλερική Γερμανία επέδειξε την πιο έντονη επιθετικότητα έναντι του εβραϊκού πληθυσμού. Ας λάβουμε υπόψη και την εκτόπιση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης (βλ. σελ.7). Η διαπίστωση ότι το ζήτημα της αποζημίωσης για τα ναζιστικά εγκλήματα και των πολεμικών αποζημιώσεων δεν έχει ξεκαθαριστεί οριστικά σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, δεν μπορεί να δικαιολογήσει την τοποθέτηση, σύμφωνα με την οποία δε θα έπρεπε να ασχολείται κανείς με τέτοια εγκλήματα στην Ελλάδα.
Ισχυρισμός: Το μόνο που θέλει η ελληνική κυβέρνηση με τα αιτήματά της είναι να «τακτοποιήσει» το χρέος της συμψηφίζοντάς το με τους ισχυρισμούς της περί πολεμικών αποζημιώσεων.
Απάντηση της FCH: Αυτό δεν είναι αληθές. Οι επίσημες δηλώσεις της ελληνικής κυβέρνησης βαίνουν προς άλλη κατεύθυνση. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Κοτζιάς δήλωσε σε μία διεξοδική συνέντευξη τον Μάιο ότι το ζήτημα δεν είναι τόσο τα συγκεκριμένα χρηματικά αιτήματα, όσο η ίδρυση ενός «Συμβουλίου Σοφών», αποτελούμενου από προσωπικότητες της Ελλάδας και της Γερμανίας, με στόχο την οριστική διευθέτηση του θέματος στο πλαίσιο μίας δίκαιης ανταλλαγής. Αυτό που απασχολεί κυρίως τους Ελληνες είναι η ηθική αναγνώριση του χρέους από την πλευρά της γερμανικής κυβέρνησης. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Σταϊνμάιερ απέρριψε με απότομο τρόπο την συμφιλιωτική αυτή πρόταση.
Ισχυρισμός: Γιατί όμως οι Ελληνες προβάλλουν ΤΩΡΑ τα αιτήματα αυτά;
Απάντηση της FCH: Αρχικά δεν είναι αληθές ότι η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να ασχοληθεί με το ζήτημα «τώρα». Κατά καιρούς το θέμα έχει θιγεί από διάφορες ελληνικές κυβερνήσεις. Και η προηγούμενη κυβέρνηση Σαμαρά έθεσε το αίτημα για πολεμικές αποζημιώσεις.
Υπό την κυβέρνηση Σαμαρά ιδρύθηκε μία σχετική κοινοβουλευτική επιτροπή, της οποίας τα πορίσματα δημοσιεύτηκαν πρόσφατα. Ωστόσο, είναι αυτονόητο ότι υπάρχει ένας λόγος, για τον οποίο το θέμα συζητείται ιδιαίτερα έντονα από τις αρχές του 2015. Πρόκειται για τη στάση της γερμανικής κυβέρνησης έναντι της νεοεκλεγείσας ελληνικής κυβέρνησης γενικά και έναντι του ζητήματος του ελληνικού χρέους ειδικότερα. Ο Σόιμπλε κρατά το μαστίγιο για την επιβολή της αυστηρής γραμμής στην Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Είναι απόλυτα λογικό ότι οι Ελληνες, με τις μνήμες του γερμανικού παρελθόντος, είναι οργισμένοι με τη στάση της γερμανικής κυβέρνησης και την έπαρση των ισχυρών και ότι πολλοί διακρίνουν μία ιστορική συνέχεια.
1. Στα γερμανικά ο όρος «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», που έχει αποδοθεί ως «Verbrechen gegen die Menschlichkeit», είναι προβληματικός, ίσως και μειωτικός. Χρησιμοποιείται ο όρος «Menschlichkeit», που σημαίνει «ανθρωπιά», και όχι ο όρος «Menschheit», που σημαίνει ανθρωπότητα. Στα αγγλικά χρησιμοποιείται ο όρος «Crimes against humanity» – «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας». Πρόκειται εξ άλλου για μια βαριά μορφή εγκληματικότητας, που δεν σχετίζεται στο ελάχιστο με την «ανθρωπιά», αλλά με εγκλήματα κατά των ανθρώπων, κατά της ανθρωπότητας.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας