Siemens - Novartis, αγώνες κοινοί!

Από το learjet της διαπλοκής, τις πολιτικές παρέες και το σκι στις Aλπεις του πρώην ισχυρού άνδρα της SIEMENS, Μιχάλη Χριστοφοράκου, φτάσαμε σήμερα στην επιβλητική μαύρη BMW μεγάλου κυβισμού και στις διακεκριμένες σχέσεις του πρώην ισχυρού άνδρα της Novartis, Κωνσταντίνου Φρουζή.

Δύο διεθνή σκάνδαλα με βασικούς πρωταγωνιστές μεγάλες πολυεθνικές, τη γερμανική SIEMENS και την ελβετική (γερμανικών συμφερόντων) NOVARTIS, κατάφεραν να εμπλέξουν δεκάδες χώρες στον δαίδαλο των αθέμιτων αλλά και παράνομων μεθόδων προώθησής των προϊόντων και των υπηρεσιών τους με βασικό πάντα στόχο τα υπερκέρδη.

Την ώρα που άλλες χώρες έσπευδαν και σπεύδουν να ανακαλύψουν τις διαδρομές του παράνομου χρήματος, να αποκαλύψουν τους ένοχους χρηματισμού και ξεπλύματος και κυρίως να πάρουν πίσω όσα περισσότερα χρήματα μπορούσαν και να τα βάλουν στο δημόσιο ταμείο, η Ελλάδα… ατένιζε και ατενίζει τον ορίζοντα των χαμένων δισεκατομμυρίων του Δημοσίου και των εκατοντάδων εκατομμυρίων που δόθηκαν σε μίζες μέσα σε πολιτικούς και μιντιακούς εμφυλίους.

Το ξέσπασμα και οι... διαδρομές

● Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε όταν έγινε γνωστό στη Γερμανία ότι η εταιρεία δαπάνησε 1,3 δισ. ευρώ σε αμφιλεγόμενες πληρωμές (δωροδοκίες) για να εξασφαλίζει συμβόλαια σε διάφορες χώρες μεταξύ των ετών 1999 και 2006. Στην Ελλάδα το σκάνδαλο ξεσπά το 2008.

● Στην Ελλάδα το σκάνδαλο ξεσπά για τα καλά το Φεβρουάριο του 2008, ενώ η τότε κυβέρνηση της Ν.Δ. τοποθετεί την υπόθεση πρώτη στον κατάλογο της κάθαρσης! Το σκάνδαλο αφορούσε ενδεχόμενο χρηματισμό πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων και στελέχη δημόσιων οργανισμών.

Οι υπέρογκες συμβάσεις με το Δημόσιο που μπήκαν στο στόχαστρο ήταν: ψηφιοποίηση τηλεφωνικών κέντρων του ΟΤΕ (σε συνεργασία με την Intracom), το εκτός λειτουργίας σύστημα C4I, τμήμα του Προαστιακού, τροχαίο υλικό και άμαξες του ΟΣΕ και ΗΣΑΠ, πρόγραμμα τηλεπικοινωνιών ΕΡΜΗΣ (του στρατού), προμήθειες δημόσιων νοσοκομείων.

● Στις ΗΠΑ η εταιρεία ελέγχεται για αθέμιτες τακτικές ήδη από το 2006, ενώ το μεγάλο σκάνδαλο που αφορά πλέον και την Ελλάδα ξεσπά το 2014. Οι ισολογισμοί της εταιρείας στη χώρα μας εμφανίζονται ιδιαίτερα υψηλοί σε σχέση με το μέγεθος της αγοράς, ενώ ταυτόχρονα η Ελλάδα αποτελούσε χώρα-αναφοράς στην τιμολόγηση φαρμάκων για πολλές άλλες χώρες του κόσμου.

● Οι αμερικανικές αρχές ενημερώνουν εγκαίρως την Ελλάδα το 2014, ενώ το FBI ξεκινάει έρευνες αναζητώντας ενόχους και διαδρομές του χρήματος. Η υπόθεση φτάνει στη δημοσιότητα 2 χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 2016. Τρία πρώην στελέχη της εταιρείας μεταβαίνουν στην Αμερική και καταθέτουν στοιχεία ως προστατευόμενοι μάρτυρες στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και στο FBI.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής διατάσσει επείγουσα έρευνα διερεύνησης του σκανδάλου με συνδρομή των αμερικανικών αρχών. Στο μικροσκόπιο της έρευνας μπαίνει η φαρμακευτική δαπάνη, οι τιμολογήσεις των φαρμάκων, ευνοϊκές υπουργικές αποφάσεις, τα ιατρικά συνέδρια μέσω χορηγιών, τα δώρα και παροχές σε γιατρούς και αξιωματούχους.

Τα σκάνδαλα είναι και πολιτικά

● Στο στόχαστρο των ΜΜΕ αρχικά μπαίνει ολόκληρη η οικογένεια Μητσοτάκη, το Ιδρυμα Μητσοτάκη, ο Μιχάλης Λιάπης κ.λπ. Οι στενές σχέσεις με τον βασικό κατηγορούμενο πάνω από 300 συναντήσεις, τα ταξίδια, το τηλεφωνικό κέντρο, τα μυκονιάτικα οικόπεδα και η δωρεά στο ίδρυμα βγαίνουν στα πρωτοσέλιδα.

Από κοντά ακολουθούν ρεπορτάζ και πρωτοσέλιδα και καταθέσεις μέχρι και σήμερα για υπουργούς και πρωθυπουργό του ΠΑΣΟΚ και λίστες με δώρα σε στελέχη των δύο κομμάτων. Η Δικαιοσύνη «σκόνταψε» τελικά μόνο στον πρώην υπουργό Τάσο Μαντέλη, που ομολόγησε τη δωροδοκία, και στον ταμία του ΠΑΣΟΚ Θ. Τσουκάτο.

● Ο Τύπος το 2016 χωρίζεται στα δύο. Από τη μία γενικόλογες αναφορές στην υπόθεση, από την άλλη δημοσιεύματα που φέρνουν στο φως αξιόλογα στοιχεία (για πολιτικούς, στελέχη του υπουργείου Υγείας, καθηγητές της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας). Η απόπειρα αυτοκτονίας στελέχους της Novartis ανήμερα την Πρωτοχρονιά του 2017 συγκλονίζει.

Ο πρώην υπουργός της Ν.Δ. Μάριος Σαλμάς δηλώνει ότι είχε δεχτεί απειλές από τη Novartis και πως ήταν εκείνος που αποκάλυψε το σκάνδαλο στην Ελλάδα. Τελικά η Δικαιοσύνη «σκοντάφτει» σε 8 πρώην υπουργούς και δύο πρώην πρωθυπουργούς με την αντίστοιχη δικογραφία να φτάνει στη Βουλή και με την εταιρεία να μη διαψεύδει εμπλοκές πολιτικών και να δηλώνει ότι θα συνεργαστεί πλήρως με τις δικαστικές αρχές.

Η ώρα της Δικαιοσύνης

● Το σκάνδαλο περνάει στα χέρια της Δικαιοσύνης. Οι μάρτυρες (χωρίς «κουκούλες» τότε, καθώς δεν υπήρχε ακόμα ο νόμος) καταγγέλλουν στα ΜΜΕ αφόρητες πιέσεις, ακόμα και απειλές. Ο 4ος ειδικός ανακριτής Νίκος Ζαγοριανός ξεκινάει την προανάκριση (2005-2008). Ο προϊστάμενος επιθεώρησης των δικαστηρίων, Ι. Παπανικολάου, ασκεί ποινική δίωξη κατά του Ν. Ζαγοριανού για παράβαση καθήκοντος και κατάχρηση εξουσίας στην υπόθεση.

Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Χάρης Καστανίδης ζητά την προσωρινή αργία του, αίτημα που απέρριψε ο Αρειος Πάγος. Αλλη προανάκριση διεξάγει ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Π. Αθανασίου. Τον Σεπτέμβριο του 2008 αναλαμβάνει την κύρια ανάκριση ο πρώην εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Γιώργος Σανιδάς, και η εφέτης ανακρίτρια Μαρία Νικολακέα.

Το βούλευμα εκδίδεται τον Μάρτιο του 2015, ενώ η υπόθεση φτάνει στο δικαστήριο μόλις το 2017! Η υπόθεση του μοναδικού κατηγορούμενου πρώην υπουργού Τ. Μαντέλη (λόγω κινδύνου παραγραφής) διαχωρίζεται από τον πρώην πρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ι. Τέντε, και δικάζεται ξεχωριστά από τους υπόλοιπους 64 κατηγορούμενους.

Η δίκη συνεχίζεται με αργούς ρυθμούς και ελάχιστη δημοσιότητα. Η Δικαιοσύνη κατακρίθηκε αρχικά από τα ΜΜΕ για μεγάλη κωλυσιεργία και χειραγώγηση! Τελικά όμως γρήγορα το πολιτικό και μιντιακό σύστημα προστάτεψαν το πολιτικό προσωπικό των δύο κομμάτων και κανείς δεν χρειάστηκε να καταφύγει σε δηλώσεις περί σκευωρίας. Αλλωστε οι βασικοί μάρτυρες είχαν διαφύγει στο εξωτερικό.

● Από τον Νοέμβριο του 2016 έως και πριν από λίγες μέρες οι εισαγγελείς κατά της Διαφθοράς κάνουν φύλλο και φτερό οτιδήποτε έχει σχέση με την υπόθεση. Δεκάδες έφοδοι, τόσο στα γραφεία της Novartis Hellas όσο και σε σπίτια ιδιωτών που συνδέονται με την υπόθεση, κατάσχονται φάκελοι και ηλεκτρονικά αρχεία, ανοίγουν τραπεζικοί λογαριασμοί και καλούνται να καταθέσουν δεκάδες άτομα. Οι εισαγγελείς ταξιδεύουν στις ΗΠΑ και συνεργάζονται στο πλαίσιο και της δικαστικής συνδρομής με τις αμερικανικές αρχές που διερευνούν την υπόθεση.

Γίνεται ανταλλαγή και διασταύρωση στοιχείων. Κλιμάκιο του FBI έρχεται στην Αθήνα και λαμβάνει γνώση των εδώ ερευνών. Καταθέτουν επί μήνες 3 μάρτυρες -σε καθεστώς προστασίας- αντίστοιχα με τους 3 που διέφυγαν στις ΗΠΑ.

Από την υπόθεση παραιτείται -τον Μάρτιο του 2017- η προϊσταμένη της Εισαγγελίας κατά της Διαφθοράς, Ελένη Ράικου «αρνούμενη να μετατραπεί σε Ιφιγένεια στον βωμό των συμφερόντων των διεφθαρμένων κρατικών λειτουργών και των μεγάλων συμφερόντων στον χώρο του φαρμάκου, που επιδιώκουν την ηθική εξόντωσή της».

Την αντικαθιστά η εισαγγελέας Διαφθοράς, Ελένη Τουλουπάκη. Η Δικαιοσύνη κατακρίνεται ξανά από τα ΜΜΕ για προχειρότητα, βιασύνη και χειραγώγηση, ενώ οι πρώην υπουργοί (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ) και τα ΜΜΕ μιλούν για στημένη σκευωρία με όχημα τους εισαγγελείς.

Τα ποσά ζαλίζουν και… χάνονται

● Μόνο το ποσό σε μίζες στην Ελλάδα υπολογίστηκε στα 130 εκατομμύρια γερμανικά μάρκα. Η ζημία για το Δημόσιο είναι ανυπολόγιστη, ενώ ο σκανδαλώδης διακανονισμός του 2013 αποφέρει μόλις 13 εκατ. ευρώ σε χορηγίες και εξοπλισμό για τα νοσοκομεία! Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δηλώνει το 2016 «αν δεν σας αρέσει ο διακανονισμός, να τον αλλάξετε!»

● Σύμφωνα με τα στοιχεία η ζημιά για το Ελληνικό Δημόσιο αγγίζει τα 3 δισ. ευρώ. Οι μίζες που δόθηκαν φτάνουν τα 60 εκατ. ευρώ. Στο μεταξύ στις ΗΠΑ η NOVARTIS, που ελέγχεται ήδη από το 2006, πληρώνει αποζημίωση 422,5 εκατ. δολάρια στο αμερικανικό Δημόσιο.

Το αμερικανικό δικαστήριο επιδικάζει επιπλέον 155,3 εκατ. δολ. σε υπαλλήλους της εταιρείας που υπέστησαν διακρίσεις, Το 2015 η Δικαιοσύνη στις ΗΠΑ επιβάλλει νέα πρόστιμα ύψους 390 εκατ. δολ. Το 2017 πληρώνει η εταιρεία για διακανονισμό με την Κίνα 25 εκατ. δολ. ενώ διακανονισμοί μετά την καταδίκη της εταιρείας αναμένονται και στις άλλες χώρες (Ιαπωνία, Ινδία κ.λπ.).

Τα στελέχη

● Τα βασικά στελέχη της Siemens Χρήστος Καράβελας και Μιχάλης Χριστοφοράκος αφέθηκαν να διαφύγουν στο εξωτερικό λόγω καθυστερήσεων έκδοσης και διακίνησης των ενταλμάτων σύλληψης. Στις 2/6/2009 «Τα ΝΕΑ» γράφουν για την ανοιχτή ρήξη Μπακογιάννη - Δένδια σχετικά με την «απόδραση» των Χ. Καράβελα και Μ. Χριστοφοράκου.

● Το βασικό στέλεχος της Novartis και τώρα πλέον κατηγορούμενος με απαγόρευση εξόδου από τη χώρα είναι ο αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής της (επί 8 χρόνια) αλλά και πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (επί 3 χρόνια), Κωνσταντίνος Φρουζής.

Τον περασμένο Ιούλιο το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕΦΟΜΕΠ) προχώρησε έπειτα από έλεγχο στη δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών του, καθώς διαπιστώθηκαν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των δηλωθέντων εισοδημάτων και των χρημάτων τα οποία διακινούνταν μέσω του τραπεζικού λογαριασμού του.

Τροφοδότες λογαριασμοί

● Τα χρήματα φαίνεται να διοχετεύτηκαν από κρυφά ταμεία της Siemens και μέσω υπεράκτιων (offshore) εταιρειών να έφταναν στους τελικούς αποδέκτες τους. Ο κύριος διαχειριστής των χρημάτων ήταν ο Μιχάλης Χριστοφοράκος καθώς και ο πρώην διευθυντής τηλεπικοινωνιών της Siemens Ελλάδος, Πρόδρομος Μαυρίδης.

Μετά την αποφυλάκιση της συζύγου του και των δύο θυγατέρων του (οι οποίες δεν παραπέμφθηκαν ποτέ σε δίκη), ο προ Χριστοφοράκου ισχυρός άνδρας της εταιρείας Χ. Καραβέλας διαφεύγει επίσης ενώ από τους λογαριασμούς του στην Ελβετία, που στο μεταξύ είχαν εντοπιστεί, είχαν κάνει φτερά τουλάχιστον 20 εκατ. ευρώ! («Το ΒΗΜΑ» 14/2/2016).

Σύμφωνα με «Τα ΝΕΑ» (10/6/2010), ήταν υπό έλεγχο για τα μαύρα ταμεία της εταιρείας 25 λογαριασμοί προσώπων, οι οποίοι κατ’ εντολήν του Μ. Χριστοφοράκου ίδρυσαν τις εταιρείες Ρlacid Βlue και Fairways Εstates που είναι ταυτόσημες με τη διακίνηση χρήματος από τα μαύρα ταμεία της Siemens προς Ελληνες πολιτικούς, ενώ ο λογαριασμός της ABN Amro Bank του Μονακό χρησιμοποιούνταν από τον Χριστοφοράκο για τη χρηματοδότηση των δύο μεγάλων κομμάτων.

«Μόνο σε διάστημα ενός μήνα, από τις 8 Μαρτίου του 2004, την επομένη δηλαδή των βουλευτικών εκλογών, έως και τις 8 Απριλίου, μπήκαν σε συγκεκριμένο τροφοδότη λογαριασμό από τα μαύρα ταμεία της Siemens 1,3 εκατομμύρια ευρώ» (ΣΚΑΪ 2/5/2008).

● Οπως καταθέτει προστατευόμενη μάρτυρας, «η Novartis διατηρούσε τουλάχιστον από το 2007 λογαριασμό επ’ ονόματι PHARMA AG σε ελβετική τράπεζα, πιθανώς τη UBS. Από τον λογαριασμό αυτόν γίνονταν πληρωμές με την κωδική ονομασία τύπου Β, ήτοι πληρωμές προς ελληνες γιατρούς για εν μέρει ή συνολικά εικονικά συμβόλαια που αφορούσαν τυπικά ομιλίες σε συνέδρια κ.λπ., αλλά κάλυπταν στην πραγματικότητα αμοιβές για την προώθηση των φαρμάκων της εταιρείας.

Ο λογαριασμός αυτός κινούνταν με εντολές της GRUBER SUSANNE (διευθύντρια στο τμήμα Mso της Novartis Hellas από το 2007 έως το 2011). Σύμφωνα με το καταστατικό της εταιρείας, έπρεπε να συνυπογράφει και ο εκάστοτε μπραντ μάνατζερ της εταιρείας. Ενδεικτικά για το φάρμακο GALVUS, μπραντ μάνατζερ ήταν ο κ. Τενεκίδης. Αναφέρω αυτό το όνομα επειδή το 2016 αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει στο ξενοδοχείο Χίλτον Αθηνών, θεωρώντας ότι ο ίδιος θα αποτελούσε το εξιλαστήριο θύμα.

Παράλληλα η Novartis διατηρούσε ένα δεύτερο λογαριασμό στον οποίο είχε το δικαίωμα υπογραφής και διαχείρισης των χρημάτων μέχρι του ποσού του 1.000.000 ανά περίπτωση ο Φρουζής ως αντιπρόεδρος αυτής. Από τον λογαριασμό αυτό γινόταν ο χρηματισμός των πολιτικών προσώπων και των λοιπών αξιωματούχων στην Ελλάδα».

Νόμος περί (μη) ευθύνης υπουργών

● Στη Βουλή συγκροτήθηκε εξεταστική κι όχι προανακριτική επιτροπή (2010-2011) στην οποία κατέθεσαν πρώην υπουργοί, επικεφαλής φορέων του Δημοσίου, υπηρεσιακοί παράγοντες, στελέχη του ελληνικού τμήματος της εταιρείας.

Υπουργοί «φωτογραφίζονται» για επικίνδυνες σχέσεις με τους βασικούς διαχειριστές των ταμείων της εταιρείας, ωστόσο δεν στοιχειοθετήθηκαν κατηγορίες, πλην εκείνη της «συγκάλυψης» με την οποία το πόρισμα της πλειοψηφίας (ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ.) των 589 σελίδων ζητούσε περαιτέρω διερεύνηση για τους:

Γ. Αλογοσκούφη (που κατάργησε την αρχή για την καταπολέμηση νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, την ώρα που ο επικεφαλής της Γ. Ζορμπάς διερευνούσε το σκάνδαλο), Ι. Παπαθανασίου (διότι, ενώ είχε στα χέρια του γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, δεν έλεγξε τις συμβάσεις της εταιρείας με το Ελληνικό Δημόσιο), Α. Τσοχατζόπουλος (για πλημμελή άσκηση καθηκόντων) και Μ. Λιάπης (διότι όριζε μέλη στο Δ.Σ. οργανισμού του υπ. Πολιτισμού ανθρώπους που είχαν προξενήσει ζημιά στο Ελληνικό Δημόσιο) Το πόρισμα διαπίστωνε ανάγκη αλλαγών στο «πόθεν έσχες» και στον νόμο περί ευθύνης υπουργών.

● Η Βουλή παρέλαβε τη δικογραφία και αναμένεται πιθανότατα πρόταση σύστασης προανακριτικής επιτροπής που έχει και το δικαίωμα διώξεων. Τα δύο αδικήματα έχουν ήδη παραγραφεί ενώ για το ξέπλυμα χρήματος η έρευνα συνεχίζεται. Η συνέχεια… επί της οθόνης!

Η Ελλάδα και τα πολιτικά σκάνδαλα

Το σκάνδαλο της Siemens, όπως και όλα τα σκάνδαλα που προηγήθηκαν, αντιμετωπίζεται ως δικαστικό θρίλερ. Ομως τα πολιτικο-οικονομικά σκάνδαλα δεν είναι τόσο πολύπλοκα. Το πρόβλημα είναι ακριβώς ότι έχουν συλλογικό πολιτικό περικάλυμμα. Και ενώ η Δικαιοσύνη ερευνά κάτω και από τους τελευταίους τροχούς της αμάξης προς τα πάνω, ο μόνος τρόπος διαλεύκανσης παρόμοιων σκανδάλων είναι ακριβώς ο αντίστροφος, δηλαδή από την κορυφή ή από τη μέση του σκανδάλου.

Ολα τα σκάνδαλα που έχουν τεθεί στο αρχείο ή καθυστερούν μέχρι παραγραφής από τη Δικαιοσύνη δεν έχουν κανένα σκοτεινό σημείο για όποιον πράγματι θα ήθελε να τα διερευνήσει. Αυτό δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι η Δικαιοσύνη ολιγώρησε ή χειραγωγήθηκε σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Απλά δεν ανήκει στις αρμοδιότητές της να κατανοεί και να ελέγχει τους υπόγειους τρόπους με τους οποίους παίζεται το πολιτικό παιχνίδι.