Η ελευθερία του Τύπου και τα «καλούπια» της… πειθαρχίας

Το φάουλ του Πειθαρχικού την περασμένη Τρίτη να καλέσει τη Σοφία Γιαννακά σε απολογία για ένα κείμενό της με τίτλο «Μαρία Καρυστιανού, μήπως το έχει παρακάνει» άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Και αυτό, διότι το συγκεκριμένο κείμενο δεν περιείχε τίποτε προσβλητικό και συκοφαντικό για την κ. Καρυστιανού.

Μπορεί η Σοφία Γιαννακά να έγραφε ακροκεντρώες και δεξιές κλισαδούρες, αλλά ήταν η άποψή της. Δείτε ένα απόσπασμα: «Στην τραγωδία των Τεμπών η Αριστερά ανέδειξε τη μορφή της Μαρίας Καρυστιανού σε αρχέτυπο μητρικού πένθους. Την αγκάλιασε και τη μετέτρεψε σε σύμβολο αντίστασης, όπως έκανε με τη μητέρα του Παύλου Φύσσα. Προσωποποίησε την οργή και την απώλεια. Η Μαρία Καρυστιανού έγινε σύμβολο, μετατρέποντας τον θυμό της σε ερωτήματα με πολιτική απήχηση. Εγινε η μητέρα των Τεμπών. Πρόσφατα ηγήθηκε μιας τεράστιας πανελλαδικής κινητοποίησης, που δεν δίστασε να αξιοποιήσει τη φράση της τραγωδίας “Δεν έχω οξυγόνο”».

Θα συμφωνήσετε κι εσείς πως δεν υπάρχει τίποτε το προσβλητικό εδώ. Και τίποτε που να κάνει το Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ να κινητοποιηθεί. Ωστόσο αυτό κινητοποιήθηκε και την κάλεσε σε απολογία.

Οπως έγραψε η ίδια η Γιαννακά, «στο σκεπτικό της η ΕΣΗΕΑ με εγκαλεί ουσιαστικά για ένα “παράπτωμα”: όπως αναφέρει, στο άρθρο μου για την κ. Καρυστιανού δεν λαμβάνω υπ’ όψιν μου “τη γενική κοινωνική απαίτηση για δικαιοσύνη, καθώς και τον αγώνα μιας μάνας για δικαίωση και τιμωρία των ενόχων”. Εξ όσων όμως γνωρίζω, η “τιμωρία των ενόχων” και η “δικαίωση” του οποιουδήποτε δεν εμπίπτουν στη δημοσιογραφική δικαιοδοσία, αλλά της Δικαιοσύνης». Δίκιο έχει, ουδεμία συζήτηση μπορεί να γίνει επ’ αυτού.

Κάπως έτσι βρήκαν πάτημα ουκ ολίγοι πολιτικοί και δημοσιογράφοι που μέχρι τώρα δεν έλεγαν κουβέντα για τα ζητήματα της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα να ξεσπαθώσουν. Δίκιο είχαν και αυτοί, έστω αν και ορισμένοι, όχι όλοι εννοείται, κάπως αργά ενοχλήθηκαν.

Μετά τον σάλο που ξεσηκώθηκε το Πειθαρχικό Συμβούλιo της ΕΣΗΕΑ συνεδρίασε εκτάκτως την Πέμπτη εξηγώντας με ανακοίνωσή του ορισμένα βασικά πράγματα. «Η πειθαρχική παρέμβαση δεν οφείλεται σε πρωτοβουλία του ΠΠΣ, αλλά σε συγκεκριμένες καταγγελίες και διαμαρτυρίες πολιτών, που αφορούσε το επίμαχο άρθρο», αναφέρει. Και προσθέτει ότι «ακολουθώντας το Καταστατικό και τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας των Πειθαρχικών Συμβουλίων, αποφάσισε κατά πλειοψηφία τη διερεύνηση των καταγγελιών αυτών, μέσω της αποδεικτικής διαδικασίας. Η κίνηση της πειθαρχικής διαδικασίας, όπως πάντα συμβαίνει, δεν προδικάζει καταδικαστική απόφαση».

Το iefimerida επανήλθε το βράδυ της Πέμπτης και κρίνοντας την ανακοίνωση του ΠΠΣ οδηγήθηκε σε ένα συμπέρασμα που δεν έχει την παραμικρή βάση, γράφοντας πως το Πειθαρχικό «αφήνει να εννοηθεί ότι το θέμα θα παραπεμφθεί κανονικά στο δευτεροβάθμιο πειθαρχικό όργανο». Αυτό δεν γίνεται.

Ο Γιώργος Καρελιάς του News 24/7 θυμήθηκε μια παλιά, προσωπική του ιστορία. Ιδού; «Πριν από πέντε χρόνια αρθρογραφούσα στην ιστοσελίδα iefimerida (μου το ζήτησαν, δεν το ζήτησα εγώ και με τη ρητή διαβεβαίωση ότι θα γράφω ελεύθερα και ανεμπόδιστα τη γνώμη μου). Η συνεργασία κράτησε ενάμιση μήνα, πρόλαβα να γράψω 24 άρθρα, τα περισσότερα ενοχλητικά για την κυβέρνηση. Το 25ο δεν δημοσιεύθηκε ποτέ. Η ιστοσελίδα είναι φιλοκυβερνητική, δεν άντεχε άλλο τέτοια κείμενα. Φυσικά, το κατήγγειλα και αποχώρησα. Για την Ιστορία, το άρθρο είχε τον τίτλο “Κλώνοι του Αδωνη και του Πλεύρη χαλάνε το 'κεντρώο' αφήγημα του Μητσοτάκη”».

Υπουργοί και εκδότες ενδιαφέρθηκαν για μια… εσωτερική υπόθεση των δημοσιογράφων

Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι που θίχτηκαν διάφοροι υπουργοί της κυβέρνησης, ειδικά του Βορείου Τομέα Αθηνών, αλλά και οι εκδότες. Πρωτοφανές, ειδικά για τους δεύτερους! Από πού κι ώς πού η Ενωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΙΗΕΑ) ενδιαφέρεται για την έγκληση ενός δημοσιογράφου από το πειθαρχικό του σωματείου του; «Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΙΗΕΑ θεωρεί λανθασμένη τη συγκεκριμένη ενέργεια, καθώς δίνει την αίσθηση ότι επιχειρείται έμμεση λογοκρισία. Οι εκδότες και οι συντάκτες οφείλουμε, πρωτίστως οι ίδιοι, να προστατεύουμε το ιερό δικαίωμά μας στην ελευθερογνωμία», ανέφερε μεταξύ άλλων η σχετική ανακοίνωση. Απίστευτο αλλά αληθινό, η ΕΙΗΕΑ, που δεν απαντά εδώ και δύο μήνες στο αίτημα του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ να προχωρήσουν τη συζήτηση για τις συλλογικές συμβάσεις, έσπευσε σε χρόνο dt να εκδώσει ανακοίνωση για ένα άσχετο με την ίδια θέμα.

Υπήρχαν βέβαια αντιδράσεις μέσα στην ΕΙΗΕΑ, όπως αυτή του εκδότη Γιάννη Φιλιππάκη («Δημοκρατία», «Εστία», «Espresso», «Θεσσαλονίκη», «Live Sports», «Deal» κ.ά.). «Πραγματικά δεν αντιλαμβάνομαι γιατί η Ενωσή μας με μια κίνηση επιλεκτικής ευαισθησίας ασχολήθηκε με το ζήτημα και εκτέθηκε δημοσίως για ένα θέμα για το οποίο δεν είχε κανένα λόγο να ασχοληθεί. Δεν πρόκειται για εκδότη μέλος μας και πολλώ μάλλον δεν πρόκειται για δημοσιογράφο εφημερίδας», τους είπε. Και συνέχισε: «Στο παρελθόν έχουν παραπεμφθεί δεκάδες δημοσιογράφοι και διευθυντικά στελέχη εφημερίδων στο Πειθαρχικό του συνδικαλιστικού οργάνου των δημοσιογράφων για πιο σημαντικούς λόγους όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου και δεν δείξαμε την ίδια σπουδή. Επίσης, πολλές εφημερίδες και εκδότες μέλη μας, κατά το παρελθόν, έχουν υποστεί σημαντικές διώξεις και δεν εκδώσαμε καμία ανακοίνωση. Θεωρώ ότι ήταν μια εντελώς άστοχη ενέργεια η οποία δεν αντιλαμβάνομαι σε τι αποσκοπεί και τι μπορεί να έχει ως στόχο».

Ας έρθουμε τώρα στους υπουργούς αλλά και στον κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη. Τόσα χρόνια δεν έβγαλαν κιχ που η ΕΥΠ (η οποία υπάγεται απευθείας στο μέγαρο Μαξίμου) παρακολουθούσε δεκάδες δημοσιογράφους, αλλά έγιναν έξαλλοι που το Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ κάλεσε τη Σοφία Γιαννακά.

«Στη χώρα μας είναι κατοχυρωμένη η ελευθερία του Τύπου. Κράτος, Πολιτεία, Δικαιοσύνη έχουμε καθήκον να συνεχίσουμε να προστατεύουμε τους δημοσιογράφους να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, εφόσον δεν περιέχουν ύβρεις, ακρότητες και συκοφαντικές διατυπώσεις, ασχέτως αν συμφωνούμε ή όχι με τις απόψεις τους αυτές», ο Παύλος Μαρινάκης. «Η ελευθερία του λόγου δεν μπορεί να είναι α λα καρτ, ανάλογα με το αν συμφωνούμε με τις απόψεις που διατυπώνονται! Πολύ περισσότερο μάλιστα, όταν αυτές δεν περιέχουν ύβρεις ή συκοφαντίες. Είναι αδιανόητο να πλήττεται η ελευθεροτυπία από το ίδιο το Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ!», ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης. «Η ελευθερία του λόγου αποτελεί συνταγματικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου και είναι λυπηρό που δεν το γνωρίζει η ΕΣΗΕΑ… με τη Σοφία!», ο υπουργός Υγείας Αδωνις Γεωργιάδης.

Στο μπρίφινγκ της Πέμπτης ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης ερωτήθηκε από τους δημοσιογράφους για την όψιμη ευαισθησία που δείχνουν από την κυβέρνηση για την ελευθερία του Τύπου. «Κύριε εκπρόσωπε, επί των ημερών σας, της κυβέρνησής σας, έχει αποκαλυφθεί πως παρακολουθούνταν δημοσιογράφοι, πως δεν έχει προχωρήσει η έρευνα για τη δολοφονία του συναδέλφου Γιώργου Καραϊβάζ. Μήπως είναι λίγο υποκριτικό και καθυστερημένο το ενδιαφέρον για την κλήση ενός δημοσιογράφου στο Πειθαρχικό της Ενωσης Συντακτών;», τον ρώτησε ο Μηνάς Κωνσταντίνου.

Δεν έχει και τόσο σημασία τι απάντησε ο κ. Μαρινάκης, τις γνωστές κοινοτοπίες επανέλαβε, όπως μπορείτε να υποθέσετε κι εσείς. Εχει σημασία όμως η follow up ερώτηση του συναδέλφου: «Συγγνώμη, αν ισχύουν όλα αυτά που λέτε, τα καλά που έχετε κάνει για την ελευθερία του Τύπου, για ποιον λόγο η Ελλάδα είναι η τελευταία στις ευρωπαϊκές χώρες στις διεθνείς μετρήσεις;»!

Οταν η ΕΡΤ «έχανε» τις μεγάλες συγκεντρώσεις για τα Τέμπη

To όψιμο ενδιαφέρον του κυβερνητικού εκπρόσωπου για την ελευθερία του Τύπου δημιουργεί απορίες. Και ας προσπαθεί να μας πείσει ο κ. Μαρινάκης ότι είναι ευαίσθητος σε τέτοια θέματα. «Ηταν προσωπικό χρέος η ανακοίνωση αυτή» έλεγε προχθές στην ενημέρωση των συντακτών. «Εγινε και εκ της ιδιότητάς μου, αλλά ήταν και κάτι το οποίο με εκφράζει απολύτως προσωπικά. Είναι εξοργιστικό αυτό το οποίο συμβαίνει τους τελευταίους μήνες στη χώρα. Δεν συμβαίνει για πρώτη φορά, αλλά το τελευταίο χρονικό διάστημα κάποιοι “παίζουν τα ρέστα τους” ως προς τον υποκριτικό τρόπο που κινούνται», συμπλήρωσε.

Δεν τον όμως είδαμε να δείχνει την ίδια ευαισθησία όταν η ΕΡΤ «ξέχασε» να προβάλει τις πρώτες μεγάλες συγκεντρώσεις του Ιανουαρίου για το έγκλημα των Τεμπών. Το αντίθετο μάλιστα, πήγε να μας βγάλει και κορόιδα. Παρά τη γενική κατακραυγή εναντίον της ΕΡΤ, ο Παύλος Μαρινάκης την είδε αρχισυντάκτης και μετρούσε λεπτά και δευτερόλεπτα. «Πρώτο θέμα στο δελτίο ειδήσεων στις 15:00. Γιατί στις 15.00; Γιατί ήταν η ώρα όπου εκεί ολοκληρωνόταν το κύριο μέρος της συγκέντρωσης. Στις 12:00 που κατηγορείται η ΕΡΤ, πρακτικά μαζευόταν ο κόσμος, έπαιξε και στις 12:00 πρώτο θέμα. Ενας που θέλει να συγκαλύψει κάτι δεν το παίζει πρώτο θέμα και προφανώς στα πρώτα θέματα».

Θυμήθηκα επ’ ευκαιρίας και τη λογοκρισία που έκανε η ΕΡΤ στον δημοσιογράφο της Θωμά Σίδερη επειδή ο τελευταίος παρουσίασε στο Πρώτο Πρόγραμμα ένα εξαιρετικά εμπεριστατωμένο ντοκιμαντέρ για το φασιστικό τάγμα Αζόφ στην Ουκρανία.

«Θα παρακαλέσω θερμά τον κύριο εκπρόσωπο, που όπως απέδειξε σήμερα σέβεται, τιμά και προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης, να ανακαλέσει την κατάπτυστη απάντηση της ΕΡΤ προς το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τύπου το 2022, όπως και την απάντηση της Ελλάδας προς το Συμβούλιο της Ευρώπης σχετικά με την προσπάθεια προληπτικής λογοκρισίας αλλά και τα όσα ακολούθησαν μετά τη μετάδοση του ραδιοφωνικού ντοκιμαντέρ στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ για το αν είναι ναζιστικό ή όχι το Τάγμα Αζόφ», γράφει τώρα ο Θωμάς Σίδερης. «Και όπως είναι ευρύτερα γνωστό, εγώ δεν γράφω άρθρα γνώμης (σεβαστή και η γνώμη της αρθρογράφου και η δική μου και καθενός εντέλει), ερευνητικά ραδιοφωνικά ντοκιμαντέρ κάνω. Και, εν προκειμένω, για το Τάγμα Αζόφ, στηριγμένο μόνο σε δυτικές πηγές όπως το βρετανικό δίκτυο BBC και το αμερικανικό δίκτυο NBC. Επίσης, θα παρακαλούσα τον κύριο εκπρόσωπο να ρωτήσει στην ΕΡΤ γιατί δεν με άφησαν να βγάλω στον αέρα το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για το Φαρμακονήσι, αμέσως μετά την καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».

Τι έχει να πει γι’ αυτά ο κύριος Μαρινάκης;