Στην άνοιξη της ζωής του…

Αν ζούσε, θα συμπλήρωνε στις 7 Απριλίου τα 69 του. Εφυγε όμως από τη ζωή πριν από 30 χρόνια –11 Απριλίου 1991– στα 39 του, άνοιξη, στην άνοιξη της ζωής του, στη διαδρομή ενός θαυμαστού μουσικού έργου, που δεν του δόθηκε η χάρη να προσφέρει όπως σχεδίαζε. Κι αν είναι πρόωρο να «φεύγει» κάποιος στα 69 του – πόσο μάλιστα στα 39 του…

Ηταν αρχές του 1982, όταν σε συναυλία του Γιώργου Νταλάρα άκουσα ένα τραγούδι που πολύ μου άρεσε: «Ομορφη και παράξενη πατρίδα».

-Ποιανού είναι; ρώτησα.

«Ενός νέου συνθέτη, του Δημήτρη Λάγιου».

Ταλέντο και γνώση

Ηταν από τον πρώτο του δίσκο, που κυκλοφόρησε ύστερα από λίγο, τον «Ηλιο τον ηλιάτορα», σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Μια θαυμάσια δουλειά ενός νέου συνθέτη, σ’ ένα τόσο απαιτητικό εγχείρημα. Εκτοτε γνωριστήκαμε, ερχόταν και στην εφημερίδα με τις νέες δουλειές του, για τις συναυλίες, τα σχέδια και τις έρευνές του πάνω στην παραδοσιακή μουσική του νησιού του, της Ζακύνθου – πάντα σεμνός, μετρημένος, ευγενικός, ανήσυχος. Ηταν βέβαια το ταλέντο, αλλά και η γνώση που είχε αποκτήσει με μουσικές σπουδές εδώ και στην Αμερική.

Και συνδεθήκαμε περισσότερο όταν το καλοκαίρι του 1990 τον ακολούθησα στην Κύπρο, για σειρά συναυλιακών παραστάσεων με το ντόπιο μουσικοχορευτικό σύνολο «Διάσταση». Κι εκεί διαπίστωσα την αγάπη του για το μαρτυρικό νησί και τους Κύπριους, που ήταν αμοιβαία. Μια σειρά τραγουδιών του αφιερωμένων στην Κύπρο, μεταξύ των οποίων και το «Καρτερούμεν», περιλαμβάνονται στον δίσκο «Των αθανάτων», που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του.

Ηδη, περί τον έναν χρόνο πριν πεθάνει, είχαν αρχίσει κάποιες ενοχλήσεις στο αναπνευστικό. Οι πρώτες εξετάσεις όμως δεν έβγαλαν κάτι ανησυχητικό. Επειτα όμως από το ταξίδι στην Κύπρο οι ενοχλήσεις έγιναν περισσότερο αισθητές. Ακολούθησε σειρά εξετάσεων κι ένα ταξίδι στο Λονδίνο, όπου διαπιστώθηκε ότι είχε λαβωθεί άσχημα στους πνεύμονες. Η πορεία προς το τέλος ήταν αργή αλλά σταθερή. Κι ήταν άδικο των αδίκων, καθώς ο Λάγιος ήταν η αποθέωση της εγκράτειας – δεν κάπνιζε, δεν έπινε και γενικά είχε μια υποδειγματική διαβίωση. «Σπανίζει, αλλά συμβαίνει», ήταν η απάντηση του γιατρού που τον κουράριζε.

Αυτός όμως έδινε τη μάχη του, αισιόδοξος ότι θα νικήσει το κακό. Θεραπευτική αγωγή στον «Ευαγγελισμό» και στο σπίτι του, αλλά και δουλειά στο πιάνο, σε καινούργια πράγματα. Ηταν για έναν δίσκο, με δική του μουσική και στίχους, με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα, τους αδελφούς Κατσιμίχα και τη Σαβίνα Γιαννάτου. Τίτλος «Ερωτική πρόβα» (ο πλήρης αρχικός τίτλος του δίσκο, που ο Λάγιος είχε αρχίσει να γράφει πριν χτυπηθεί από την αρρώστια, ήταν «Ερωτική πρόβα στον θάνατο». Τελικά αφαίρεσε τις δύο τελευταίες λέξεις –για να ξορκίσει ίσως το κακό– κι έτσι κυκλοφόρησε λίγο μετά τον θάνατό του).

Οπως και μια άλλη θαυμάσια δουλειά του με θρησκευτικούς ύμνους, το «Ινατι» (που είναι από τους δίσκους που μεταδίδονται τη Μεγάλη Εβδομάδα). Και στους δύο αυτούς μερικά κομμάτια ερμηνεύει σπαραχτικά ο ίδιος. Εκεί στο κρεβάτι ετοίμαζε μια ακόμη εκδήλωση για την Κύπρο, που τελικά έγινε στην Αθήνα, στο «Παλλάς», δώδεκα ημέρες πριν από τον θάνατό του, χωρίς τον ίδιο, γιατί του ήταν αδύνατο να μετακινηθεί.

Το τέλος

Εργαζόταν και παράλληλα έδινε τη μάχη του. «Δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπορεί να γίνει καλά!», έγραφε σ’ ένα σημειωματάριο. Και ακόμα: «Η δουλειά μου με χρειάζεται, και είναι βέβαιο ότι τη χρειάζομαι κι εγώ!». Σε άλλο σημείο κάνει αναφορά στα δύο αγαπημένα του πρόσωπα, τη σύζυγο και στήριγμά του Πέγκυ και τη μικρή κόρη τους Υακίνθη: «Θέλω να δω την Υακίνθη είκοσι χρονών. Πόσο το θέλω! Εχω το δικαίωμα να τη δω, κι αν δεν το ’χω θα το πάρω! Δυο κοριτσάκια μόνα στο σπίτι, ποτέ!».

Αυτό όμως που τον χτύπησε ήταν αδύνατο να ηττηθεί. Κι έφυγε νέος και ωραίος, με το «γιατί;» όσων τον είχαν γνωρίσει και αγαπήσει. Και με την ύστερη επιθυμία, που ικανοποίησαν οι δικοί του, να σκορπιστεί η τέφρα του στη θάλασσα της Κύπρου και της Ζακύνθου.

Στο πλαίσιο

«Κλεισμένοι λόγω πανδημίας στα σπίτια (όσοι έχουμε αντέξει κι... επιβιώσει), με υποχρεωτικό συγκάτοικο (όπως έχετε γράψει κι εσείς) την τηλεόραση, αναζητάμε μια εκπομπή, μια κωμωδία της προκοπής ικανή να μας φτιάξει τη διάθεση, και δεν βρίσκουμε… Φταίμε, άραγε, εμείς ή ο… συγκάτοικος;», γράφει ο αναγνώστης Λ.Λ. – λες και είμαι αυτός που σ’ όλα απαντά… Γεγονός πάντως είναι, όπως έχω επισημάνει και στο παρελθόν, η απουσία κωμωδιών και κωμικών παγκοσμίως…

Αλλά πώς και με τι να γελάσεις στις μέρες μας; – μια απάντηση. Προσωπικά ωστόσο δεν πιστεύω ότι ζούμε στη χειρότερη των εποχών. Κι ας αναφερθώ, για μια ακόμη φορά στο πρόσφατο παρελθόν, όπου και φτώχεια υπήρχε και φυσικές καταστροφές και πόλεμοι και πραξικοπήματα κι επιδημίες… Να όμως που και τότε είχαμε κωμωδίες και κωμικούς. Τι έγινε και χάθηκαν; Δεν έχει ανάγκη ο κόσμος από γέλιο ή η ζωή μας από μόνη της είναι γελοία;

Είναι βέβαια και οι ελληνικές –τάχα– κωμωδίες, που παίζονται και ξαναπαίζονται από τηλεοράσεως, με κάποιους καλούς ηθοποιούς που χαράμιζαν το ταλέντο τους σε σάχλες. Και τις νεότερες, με τους δημιουργούς τους να πιστεύουν ότι βγάζουν γέλιο τα γουρλωμένα και έκπληκτα μάτια, οι άνευ λόγου καταστάσεις πανικού – συμπεριφορές δηλαδή που δεν έχουν σχέση με πραγματικές.

Οαση, για όσους επιμένουν τηλεοπτικά, κάποιες ξένες ταινίες, ντοκιμαντέρ και συζητήσεις. Κι ας καταθέσω τον καλό μου λόγο για την παρέα του «Ράδιο Αρβύλα», που πασχίζει να μεταδώσει το κέφι της, εν γνώσει, υποθέτω, κυρίως, των αντοχών της εξουσίας, που απεχθάνεται τη σάτιρα.

ΚΑΙ… Στον καιρό των ένδοξων φελλών…