Πολυτεχνείο και πριν – σύντομη (αντιδικτατορική) αναδρομή
Σαράντα πέντε χρόνια σήμερα από τον ξεσηκωμό των φοιτητών του Πολυτεχνείου, την πιο μαζική αντιδικτατορική εκδήλωση, με λαϊκή συμμετοχή, εξίμισι χρόνια μετά το χουντικό πραξικόπημα, που βύθισε τον τόπο στον ζόφο. Οπότε τα τανκς ξαναβγήκαν στους δρόμους –η μόνη γλώσσα που γνώριζε η χούντα– και η φοιτητική εξέγερση καταπνίγηκε στο αίμα.
Η δημοκρατία δεν αποκαταστάθηκε με τη φοιτητική εξέγερση – άνοιξε όμως δρόμο… Χρειάστηκε να ανατραπεί η κυριαρχία του Παπαδόπουλου, να αναλάβει ο «σκληρός» Ιωαννίδης, να προκαλέσει το πραξικόπημα στην Κύπρο, να δώσει έτσι την αφορμή στους Τούρκους να ορμήσουν - και πάει η μισή Κύπρος… Η χούντα κατέρρευσε, επανήλθε η δημοκρατία, με άλυτο όμως ώς τις μέρες μας το συφοριασμένο πρόβλημα που δημιουργήθηκε στην Κύπρο.
Τα γεγονότα βέβαια είναι πασίγνωστα - δεν πειράζει, μέρα που είναι, να τα ξαναθυμηθούμε. Οπότε αρπάζομαι από την επέτειο του Πολυτεχνείου να μνημονεύσω –έστω με τη μορφή μαθητικής έκθεσης– μερικά γεγονότα τα οποία είχαν προηγηθεί της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Γεγονότα που δηλώνουν ότι, αντίθετα απ’ ό,τι ισχυριζόταν, η χούντα δεν ήταν αποδεκτή, με εξαίρεση τους «βολεψίες» όλων των καταστάσεων, όπως έλεγε ο Σκαρίμπας. Απόδειξη οι εξορίες, οι συλλήψεις, τα βασανιστήρια, οι δίκες, οι καταδίκες, οι απαγορεύσεις (κυρίως μουσικών έργων και βιβλίων), τα γεγονότα που ακολουθούν χρονολογικά:
Ο Μίκης και…
Ηταν ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος αμέσως μετά το χουντικό πραξικόπημα κοινολόγησε κρυπτόμενος το πρώτο μήνυμα: «Ο φασισμός ξαναχτύπησε ύστερα από τριάντα χρόνια την Ευρώπη…». Λίγες ημέρες μετά δημιούργησε, με άλλους κρυπτόμενους αγωνιστές, το Πατριωτικό Μέτωπο (αργότερα προέκυψαν και άλλες οργανώσεις, αλλά και συλλήψεις μελών τους). Ο Θεοδωράκης συνελήφθη τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, φυλακίστηκε, εξορίστηκε, για να φυγαδευτεί τελικά τον Ιούνιο του 1970 στη Γαλλία και να συνεχίσει εκεί τον αντιδικτατορικό αγώνα, με συναυλίες και δηλώσεις, όπως και άλλοι αντιδικτατορικοί καλλιτέχνες.
● Στις 13 Δεκεμβρίου 1967, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο οποίος όταν εκδηλώθηκε το πραξικόπημα δεν είχε το σθένος να του εναντιωθεί, αποφάσισε να το κάνει περί τους οκτώ μήνες αργότερα. Με τέτοιο όμως άγαρμπο και ερασιτεχνικό τρόπο, οπότε, αφού απέτυχε, επέλεξε, διωκόμενος από τη χούντα, να αποδράσει στο εξωτερικό, χάνοντας έτσι ακόμη μια ευκαιρία να ηρωοποιηθεί (και, από μια άλλη άποψη, ευτυχώς – ακόμη θα βασίλευε!).
● Η πιο δυναμική ενέργεια κατά της χούντας ήταν η αποτυχημένη απόπειρα του Αλέξανδρου Παναγούλη να σκοτώσει, τον Αύγουστο του 1968, τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο. Με αποτέλεσμα να συλληφθεί ο ίδιος, να καταδικαστεί σε θάνατο και να τραβήξει των παθών του τον τάραχο. Με την πτώση της χούντας έγινε βουλευτής, για να χάσει τη ζωή του την Πρωτομαγιά του 1976 σ’ ένα περίεργο τροχαίο.
Σεφέρης, Νομική
● Τον Νοέμβριο του 1968 πέθανε ο Γεώργιος Παπανδρέου (ο πιθανότερος πρωθυπουργός στις εκλογές του 1967, που, λόγω χούντας, δεν έγιναν), με την κηδεία του να μετατρέπεται σε διαδήλωση κατά της δικτατορίας, χωρίς όμως και να την ενοχλήσει ιδιαίτερα.
● Τον Μάρτιο του 1969 ήταν ο τιμημένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας (1963) ποιητής Γιώργος Σεφέρης, ο οποίος απηχώντας τα αισθήματα του πνευματικού κόσμου –και όχι μόνο– έκανε δήλωση κατά της χούντας, με διεθνή απήχηση. Πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1971, με την κηδεία του να μεταβάλλεται σε ακόμη μια αντιδικτατορική διαδήλωση.
● Τον Φεβρουάριο του 1973 ήταν οι φοιτητές που εξεγέρθηκαν, στην πρώτη μαζική κινητοποίηση, καταλαμβάνοντας το κτίριο της Νομικής. Αφορμή, η χουντική ανακοίνωση ότι δεν θα επιτρέπεται η αναβολή στράτευσης σε φοιτητές που της εναντιώνονται. Η κατάληψη έληξε έπειτα από διαπραγματεύσεις φοιτητών και πρυτανικών αρχών, για να επαναληφθεί δέκα ημέρες αργότερα, οπότε με την άδεια της πρυτανείας όρμησε η αστυνομία, ξυλοκόπησε και συνέλαβε αρκετούς φοιτητές.
● Τρεις μήνες αργότερα, τον Μάιο του ίδιου χρόνου, ήταν το κίνημα στο Πολεμικό Ναυτικό, με το αντιτορπιλικό «Βέλος» και τον πλοίαρχο Νίκο Παππά. Εκεί έγινε κάποια προδοσία, με το «Βέλος», τον πλοίαρχο και μερικά μέλη του πληρώματος να καταφεύγουν στην Ιταλία. Επέστρεψαν με την πτώση της χούντας.
Και έτσι (ελπίζοντας ότι δεν μου διέφυγε κάτι σημαντικό) φτάνουμε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, που εφέτος μετράμε τα σαράντα πέντε της χρόνια, με μετέωρη την απάντηση στο ερώτημα για την αντοχή των υποθηκών που άφησε…
Στο πλαίσιο
Ωραία μέρα, με φθινοπωρινή λιακάδα, δρόμοι χωρίς αυτοκίνητα και κόσμος –χιλιάδες– να τρέχει. Από διάφορες χώρες και φυλές – μαζί και γυναίκες. Με πρώτους και καλύτερους τους μαύρους, που έχουν μάθει, οι έρμοι, να τρέχουν. Μαραθώνιος ήταν αυτός – ό,τι πιο γιορταστικό. Η χαρά να τρέχεις χωρίς να σε κυνηγάνε.
Εν τω μεταξύ, τα fake news δίνουν και παίρνουν, λες και δεν αρκεί η τρέχουσα παγκόσμια πραγματικότητα (αλλά, βλέπεις, να ’χουμε και κάτι που δεν έχουνε οι άλλοι). Κι ας διαψεύδονται – «εμείς έχουμε τις δικές μας πηγές». Κι από κοντά οι τηλεοπτικές εκπομπές για ταλέντα (διψάει η αγορά) – τραγουδιστές, μοντέλα, ό,τι να ’ναι, μπροστά σε ανελέητους κριτές. Και εκπομπές μαγειρικής με συνταγές (αυτό που λείπει από τα σημερινά νοικοκυριά), αλλά και διαγωνιστικές, ακόμα και για παιδάκια. Και άγνωστες «περσόνες» που σπάνε «κατ’ αποκλειστικότητα» τη σιωπή τους, συν κάποιοι έρωτες (στην αφετηρία ή στη λήξη τους). Αυτά, λένε, θέλει ο κόσμος.
Αλλά και ο θάνατος καλά κρατεί. Ενας κατά τα πάντα χρήσιμος άνθρωπος, ο Αντρέας Μπόμης, έφυγε μέσα σε λίγες ημέρες. Από τις κορυφές του αθλητικού ρεπορτάζ – δάσκαλος. Και ως άνθρωπος έξω καρδιά. Κρίμα που τον γνώρισα τόσο λίγο. Πάει και ο Κώστας Βρεττάκος, κινηματογραφιστής, λογοτέχνης, δημοσιογράφος, γιος του Νικηφόρου – απ’ τους γιους που νοιάζονται το έργο του πατέρα. «Η γενιά μας σβήνει, χάνεται…» όπως έγραψε ο Ηλίας Πετρόπουλος.
ΚΑΙ… Πρωθυπουργός ο πατέρας (αείμνηστος πλέον), υπουργός η κόρη, υποψήφιος πρωθυπουργός ο γιος, υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων ο εγγονός. Καλή συνέχεια… [Αλλά, για να μην είμαστε άδικοι: Πρωθυπουργός ο πατέρας, ο γιος (αείμνηστοι αμφότεροι) αλλά και ο εγγονός].
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας