Αποκριά – Ας το γλεντήσουμε…

Μέρες που διανύουμε (τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, Καθαρή Δευτέρα) λέω να ξεφύγω και πάλι από τα τρέχοντα και να σταθώ σε κάποιες εικόνες από το κοντινό παρελθόν, με τη χάρη που έχει η μνήμη να εξωραΐζει και να παρηγορεί.

Αρχές της δεκαετίας του ’50 στην Αθήνα, με όσους τα μετεμφυλιακά εκείνα χρόνια εγκατέλειπαν την επαρχία και αναζητούσαν καλύτερη μοίρα είτε στην Αθήνα είτε στα ξένα, με τα παιδιά (γιατί σ’ αυτά θα σταθώ κυρίως) να μένουν έκπληκτα με ό,τι έβλεπαν. Κοντό παντελόνι, κουρεμένο μαλλί (κάποτε πρέπει να γραφτεί ένα ρέκβιεμ για τους φαλακρούς της γενιάς εκείνης, που, εκτός των άλλων, δεν χάρηκε μαλλί, καθώς μόλις ήρθε η μόδα των μακρυμάλληδων, τα δικά τους είχαν αρχίσει να τους εγκαταλείπουν).

Καλόβολη ένδεια

Ενα δωμάτιο για πέντε άτομα (στο γνωστό τραγούδι του Ακη Πάνου τα πράγματα ήταν χειρότερα: «Εφτά νομά, σ’ ένα δωμά»), καθώς όπου δωμάτιο και οικογένεια. Ολα (κουζίνα, τουαλέτα) κοινόχρηστα, αλλά καθόλου χειρότερα από εκεί απ’ όπου έφυγαν. Και η Αθήνα στα βόρεια να τελειώνει στις αείμνηστες Φυλακές Αβέρωφ, όπου τα παιδιά έφταναν καβάλα στο τζάμπα, πίσω από το τραμ Ιπποκράτους - Κολοκυνθούς.

Και σχεδόν ευτυχισμένα, μέσα στην άγνοια και την αθωότητα, κι ας ψώνιζαν οι δικοί τους βερεσέ, κι ας πλένονταν κι ας άλλαζαν μία φορά την εβδομάδα, οπότε πήγαιναν με τα «καλά» τους Κυριακή με κάποιον μεγαλύτερο στο «Σινεάκ», ή, αν ξέφευγαν, χώνονταν στα σινεμά των απόβλητων: «Αθηναϊκόν», «Νέα Ελλάς», «Αλάσκα», «Ρόζικλερ» – δύο έργα (ένα καουμπόικο, ένα αστυνομικό, καθώς οι ληστείες ήταν τότε μόνο κινηματογραφικές), «έναρξις από 10ης πρωινής», με σταθερή, κυρίως σερνική, πελατεία, τους εργάτες στην πλατεία Δημαρχείου, που ξέμεναν από μεροκάματο.

Ανώδυνες ελληνικές ταινίες (που δεν έθιγαν την εξουσία και όλες τελείωναν με γάμο), τραγούδια για την «κακούργα ξενιτιά» και την «παλιοκοινωνία», και λαχεία, με κυρίαρχο των «Συντακτών», το αποκούμπι των δημοσιογράφων (που κάποτε έγινε «Κρατικό», με αντίδωρο το αγγελιόσημο, όπου πάει κι αυτό…) με τον πρώτο τυχερό να κερδίζει ολόκληρη πολυκατοικία.

Λίγα τ’ αυτοκίνητα (φανερό ποιοι είχαν λεφτά), καθόλου καυσαέρια, βόλτα με νοικιασμένο ποδήλατο, ακόμα και στην πλατεία Συντάγματος. Και όπου με 1.000 δραχμές μπορούσες ν’ αγοράσεις οικόπεδο, «πέντε λεπτά από την Ομόνοια», ή «με μια πεντάρα στου Κωνσταντάρα». Και, για τους μεγαλύτερους, δουλειές του ποδαριού, ομαδικοί «οίκοι ανοχής» (οι περισσότεροι Μεταξουργείο μεριά), παπατζήδες, νταήδες, άνθρωποι που τα είχαν καλά με την αστυνομία, κομμουνιστοφάγοι, κομμουνιστές (όσοι μπορούσαν να κυκλοφορούν) στο μάτι της αστυνομίας (δεδομένου ότι όσοι δεν ήταν με την «κατάσταση» ήταν ύποπτοι και εχθροί), άκακοι τρελοί.

Πάρτι-ρεφενέ

Ευτυχώς, ήταν τα πάρτι-ρεφενέ, όπου, από τη στιγμή που είχε εξασφαλιστεί ο επί τούτου χώρος, καθείς κουβαλούσε το κατιτί του: ποτό, ξηρούς καρπούς ή όο,τι άλλο συνοδευτικό, δισκάκια, πικ-απ, αν χρειαζόταν). Υπήρχε και η περίπτωση ζωντανής ορχήστρας, συχνά με ανάπηρους ή επαίτες μουσικούς, που μάζευαν από τους γύρω δρόμους – σχετικά οικονομικοί και ήταν σαφώς προτιμότερο για τους ίδιους από τη ζητιανιά.

Κέφι και χορός ώς αργά, με τους εισαγόμενους χορούς της εποχής (πλην των κυρίαρχων «αγκαλιαστών» τανγκό και «μπλουζ», που διευκόλυναν και το σχετικό «ψηστήρι»): τσα-τσα, μάμπο, ρούμπα, σάμπα. Με τις κοπέλες να συνοδεύονται από αδερφό, ξάδερφο, αρραβωνιαστικό και, καθώς σπάνιζαν οι ασυνόδευτες, αλλά όχι οι ασυνόδευτοι, «χορεύετε;» πρότειναν στην ασυνόδευτη ή «επιτρέπετε;» η άδεια από τον συνοδό της συνοδευόμενης.

Και, εννοείται, όλοι καλοντυμένοι και με γραβάτα. Ωσπου ενέσκηψε το ροκ και οι συναφείς χοροί, οπότε τα πράγματα άρχισαν ν’ αλλάζουν, με τους χορούς να γίνονται πιο ελεύθεροι, με τον καθένα να χορεύει μόνος – τα τελευταία χρόνια με τα χέρια ψηλά. Κι από ντύσιμο, ό,τι υπαγορεύει –επιβάλλει– η τηλεοπτική αγορά.

Και φτάνουμε ούτω πώς στους καιρούς μας και ειδικότερα στην Αποκριά, όπου, καθώς γίνεται το Πάσχα, τον Δεκαπενταύγουστο και κάποιες τοπικές γιορτές, αναβιώνουν παραδοσιακά ήθη κι έθιμα, δηλωτικά ότι δεν έχουμε αλωθεί πλήρως, ότι δεν έχουμε ενσωματωθεί με την ισοπεδωτική –και– πολιτιστική παγκοσμιοποίηση.

Στο πλαίσιο

♦ «Το ελαφρό τραγούδι πέρασε μια περίοδο κρίσης. Για μερικά χρόνια επικρατούσε σχεδόν η ιδέα ότι αποτελεί είδος ξεπερασμένο και θυμίζει παρελθόν. Ομως εδώ και περίπου δέκα χρόνια τα πράγματα άλλαξαν, άρχισαν να εμφανίζονται νέοι άνθρωποι, που δεν περιορίζονταν στο να δείχνουν αγάπη για παλιές επιτυχίες στον τομέα του ελαφρού τραγουδιού. Προχώρησαν περισσότερο. Αρχισαν να κυκλοφορούν νέα τραγούδια […]»

Είναι από την εισαγωγή του δημοσιογράφου-συγγραφέα Παύλου Ναθαναήλ, στο ετήσιο καλαίσθητο λεύκωμα του συλλόγου «Φίλοι του ελαφρού τραγουδιού», που φέρει τ’ όνομα της «ψυχής» του συλλόγου Ελίζας Μαρέλλι, από τις πιο αντιπροσωπευτικές ερμηνεύτριες του εν λόγω τραγουδιού, που έφυγε από τη ζωή στις 23 Ιουνίου 2016.

♦ Το λεύκωμα με τίτλο «Το ελαφρό τραγούδι από άλλη ματιά…» που κοσμείται με σκίτσα του Ντένη Τζανάτου, φωτογραφίες δημιουργών κι ερμηνευτών, καθώς και παλιές αφίσες, προλογίζουν ο δημοσιογράφος-συγγραφέας Κώστας Μπλιάτκας, οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί Δημήτρης Μεϊδάνης και Μαρίνα Λαχανά και ο Χάρης Παπαϊωάννου, γιος της Μαρέλλι, που υπερασπίζεται το έργο του συλλόγου.

♦Το βασικό όμως μέρος του λευκώματος απαρτίζεται από βιογραφικά νέων συνθετών και τραγουδιστών, που συνεχίζουν το λεγόμενο ελαφρό τραγούδι: Ελεάννα Ζεγκίνογλου, Crime Swing Investigation, Πέννυ Μπαλτατζή, Μανώλης Φάμελλος, Στάθης Δρογώσης, Γιώργης Χριστοδούλου, Imam Baildi, Gadjo Dilo, Δώρος Δημοσθένους, Ευσταθία, Ανδριάνα Μπάμπαλη, Κώστας Λειβαδάς. Υποθέτω ότι άξιζε η παρούσα προβολή, καθώς άλλωστε συγγενεύει με το παραπλεύρως κείμενο.

♦ ΚΑΙ… Από ευχές, άλλο τίποτα…