«δε λείπει ο ψεύτης, ο προσκυνημένος»…

Για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή Τάκη Σινόπουλου

Καλό είναι να θυμόμαστε και να μνημονεύουμε κάποιους πνευματικούς ανθρώπους, με σημαντικό έργο, που δεν ανήκουν στους προβεβλημένους. Μια τέτοια περίπτωση και ο ποιητής Τάκης Σινόπουλος, που πέρσι συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τη γέννησή του. Γιατρός στο επάγγελμα, γεννήθηκε το 1917 στην Αγουλινίτσα Ηλείας και πέθανε το 1981 στα 64 του.

Το 1995 η σύζυγός του δώρισε το σπίτι τους στη Ν. Ιωνία, με σκοπό τη δημιουργία πνευματικού ιδρύματος με τ’ όνομα του ποιητή, ενώ μέρος της βιβλιοθήκης του δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

«Ο Τάκης Σινόπουλος είναι κατ’ εξοχήν τραγικός ποιητής. Και στην ανάδειξη του τραγικού που “στιγματίζει” όλη την ποίησή του, θα αξιολογούσα δυο έργα ακμαίας μυθοπλασίας και “αισθητικής πληρότητας”: “Νεκρόδειπνος”, 1962, και “Χρονικό”, 1975. Εργα που φαίνεται να κορυφώνουν μια πολλαπλή εμπειρία αποξένωσης και οδύνης μες στον ασίγαστο προβληματισμό του ποιητή για την κύρια έκφραση», είπε ο ποιητής και δημοσιογράφος Ηλίας Γκρης αρχίζοντας την ομιλία του σε εκδήλωση για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Σινόπουλου, στις 25 του περασμένου Νοεμβρίου, στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Πύργου.

Βραβευμένος δύο φορές, το 1961 και το 1962, με το κρατικό και αντίστοιχα το β' κρατικό βραβείο λογοτεχνίας, ο Σινόπουλος υπήρξε μέλος της ομάδας που επί δικτατορίας, το 1970, εξέδωσε τα «Δεκαοχτώ κείμενα», εκφράζοντας έτσι την πίστη της «σε κάποιες θεμελιακές αξίες, με πρώτη ανάμεσά τους το δικαίωμα της ελεύθερης πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας», ενώ το 1973 συμμετείχε και στον τόμο «Κατάθεση '73» (εκδ. Μπουκουμάνη).

Της δικτατορίας

Μερικοί στίχοι από το ποίημα «Νύχτες» στα «Δεκαοχτώ κείμενα»:

«Διατεταγμένοι θάλαμοι και σίδερα, συρματοπλέγματα και πάσσαλοι. Για να μην ανασαίνεις. / Ο ένας χρόνος, ο άλλος χρόνος. Γυμνές καταραμένες εποχές. Και τι μπορεί να μαρτυρήσεις; / Τι απόκριση να πάρεις από τούτο το ασβεστωμένο πρόσωπο που σε κοιτάζει απέναντι, ασάλευτος εφιάλτης. / Λέγε λοιπόν και γρήγορα. Θυμήσου ονόματα και σπίτια. Πότε βρεθήκατε σε κείνο το πηγάδι;»

Και μερικοί από το ποίημα «Ακόμη μια νύχτα», στην «Κατάθεση '73»:

«Μια πόρτα σκοτεινή, σε σκοτεινά σημάδια πηγαινοέρχεται το απόγευμα, / στο κάθισμα του καταδικασμένου, στου φυγάδα τον ορίζοντα, στου εξόριστου το άδειο τραπέζι. / Μήτε μπορείς να πεις όλα πηγαίνουν στραβά, δε λείπει ο ψεύτης, ο προσκυνημένος, ο διπρόσωπος, / καλή ταρίφα και καλή τιμή, / πιο πέρα ένας ετοιμοθάνατος μουσκεύοντας με τα νερά του τις εσπερινές ειδήσεις».

Επισημαίνει ο Γκρης: «Τις διαδοχικές συμφορές του τόπου, από το ελληνοχριστιανικό τερατούργημα του Μεταξά μέχρι τον εμφύλιο και την τραγωδία της Κύπρου, τις βίωσε με τον ανήκουστο σπαραγμό εκείνου που μπαρουτοκαπνίστηκε, εκείνου όπου στα χέρια του άφησαν την τελευταία τους πνοή “εχθροί” και φίλοι σκοτωμένοι δίχως όνομα. Μαχόμενα παιδιά της ίδιας μήτρας».

Και πιο κάτω: «Διαβάζοντας Σινόπουλο μπορεί ν’ ακούσει κανείς σαν απόηχο καλπασμού ένα λόγο που τείνει διαρκώς στην αποδόμηση με εναλλαγές στη χρήση διαφόρων σχημάτων λόγου: επανάληψη, παρήχηση, απότομη διακοπή, ανακολουθία (σπουδαία ανατρεπτική Ομηρική κληρονομιά), σχήματα που δυνητικά ανασυνθέτουν εξαρχής την ποιητική γλώσσα. Ιδού:

“Στο τέλος ήρθε ένα χαρτί / που ο Γιάννης εσκοτώθηκε / που ο Πέτρος τον εσκότωσαν. Η νύχτα - νύχτα η κάμαρη το κάθισμα”.

“Αν κατεβείς στην αγορά το ψέμα η τιμή του συνεχούς ανεβαίνει”.

“Πάλεψε να ξεφύγει του τη δώκαν από πίσω με το σίδερο. / Γονάτισε έκαμε να κρατηθεί / τα μάτια του βασίλεψαν ο κόσμος γύρω εχάθη”.

»Ο υψηλός τόνος, το λεγόμενο ρωμαλέο ύφος (απότοκο μιας παραδοσιακής ποιητικής ρητορείας) απουσιάζει από τον Τάκη Σινόπουλο. Που προτίμησε την αμεσότητα μιας σχεδόν προφορικής εκφραστικής. Γι’ αυτό και τα ποιήματά του αναπτύσσονται κυρίως στο αφηγηματικό, διαλογικό ύφος του μοιρολογιού και του δημοτικού τραγουδιού».

Ως άνθρωπος περιγράφεται από τον Γκρη, ως ιατρός θεράπων της φτωχολογιάς, «της προσφυγομάνας Ν. Ιωνίας. Και κάτι μανάδες χαρμολύπης με το φακιόλι τους!».

«Και μια αυτοβιογραφική πινελιά, από το υπέροχο “Νυχτολόγιο”:

“Κατοικούσα τότε Αγίας Αναστασίας 7, Περισσός. Το σπίτι περίπου ισόγειο, γωνία. Επάγγελμα γιατρός. Οικογενειακή κατάσταση, μετριοτάτη. Απασχόληση: η ποίηση και όλα τα σχετικά…”».

Στο πλαίσιο

Παρά την κρίση (ή ίσως και λόγω), ελάχιστα παιδιά για τα κάλαντα. Κι αυτά, τα περισσότερα, συνοδευόμενα από κάποιον μεγαλύτερο, για την περίπτωση του λωποδύτη-ψιλικατζή που θα ορμήσει να τους αρπάξει την είσπραξη, ενώ δεν ανοίγουν πρόθυμα οι πόρτες – και όχι μόνο λόγο της κρίσης. (Εν τω μεταξύ αυξάνονται και πληθύνονται οι επιτήδειοι που μπαίνουν στα σπίτια στο άνετο: «Είμαστε για μια βλάβη στο ασανσέρ». Οπότε «τυχεροί» οι αφελείς που τους ανοίγουν αν γλιτώσουν μόνο με ό,τι πολύτιμο βρουν και αρπάξουν οι λωποδύτες, χωρίς να τους σακατέψουν.)

Ιστορική χαρακτηρίζεται από τον δήμαρχο Αγίας Παρασκευής Γιάννη Σταθόπουλο –και προφανώς είναι– η ολοκλήρωση από τον δήμο της αγοράς του κτήματος-βίλας του Ιόλα (6.678 τ.μ. το κτήμα, 1.600 τ.μ. το κτίριο), πριν ρημαχτεί τελείως από τη λεηλασία. «Από εδώ και πέρα ξεκινά ο μεγάλος αγώνας της ανάπλασης και της ανάδειξής του, τον οποίο είμαστε αποφασισμένοι και προετοιμασμένοι να φέρουμε εις πέρας προκειμένου να αναδειχτεί σε κέντρο πολιτιστικών δραστηριοτήτων». Ηδη ο δήμος πρόκειται να υποβάλει πρόταση για τη χρηματοδότηση της ανάπλασης από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Το πρώτο μεγάλο βήμα έγινε.

Πάει και ο Βίκτωρ Νέτας, από τους ξεχωριστούς της δουλειάς μας – συγκάτοικος στις καλές ημέρες της «Ελευθεροτυπίας» και ώς πέρσι στην παρούσα δημοσιογραφική οικογένεια. Δημοσιογράφος επιπέδου, συν συγγραφέας βιβλίων – μεταξύ άλλων και μιας βιογραφίας του Παύλου Παλαιολόγου: «Ο νοσταλγός της Πόλης». Και, ως άνθρωπος, αγωνιστής, εξόριστος επί χούντας (ως επικίνδυνος για το καθεστώς τους), καλοσυνάτος, αγαπητότατος. Απορφανίζεται, όλο και περισσότερο, αυτή η γενιά…

ΚΑΙ… Μήνυση σε όσους δεν αρέσουν αυτά που γράφουμε.