Εντεκα γυναικοκτονίες την ημέρα στο Μεξικό!

Η Ντεμπάνι Εσκομπάρ ήταν 18 ετών όταν στις 9 Απριλίου πήγε σε γιορτή με φίλες της και δεν επέστρεψε ποτέ. Την είδαν για τελευταία φορά σε μεξικανικό αυτοκινητόδρομο της Πολιτείας Νουέβο Λεόν, γνωστό και ως «η οδός του θανάτου» λόγω των περισσότερων από 100 εξαφανίσεων που σημειώθηκαν εκεί το 2021.

Επειτα από σχεδόν δύο εβδομάδες η σορός της βρέθηκε σε δεξαμενή νερού ενός μοτέλ, μόλις 300 μέτρα από εκεί όπου εθεάθη για τελευταία φορά εν ζωή: μια περιοχή που υποτίθεται ότι οι αρχές είχαν ερευνήσει τέσσερις φορές.

«Χτυπημένη. Με σημάδια ασφυξίας. Νεκρή», έλεγε ο πατέρας της, Μάριο Εσκομπάρ, κατηγορώντας αστυνομία και εισαγγελείς για μια πληθώρα από λάθη και παραλείψεις. «Δεν ερεύνησαν τίποτα: ούτε τις καταγγελίες μου για παρενόχλησή της από ταξιτζή που εκείνο το βράδυ την άφησε στη μέση του επικίνδυνου αυτοκινητόδρομου, ούτε το βίντεο που τη δείχνει να προσπαθεί να ζητήσει βοήθεια από εταιρεία μεταφορών, λεπτά προτού εξαφανιστεί».

Οι οικογένειες του Νουέβο Λεόν εδώ και εβδομάδες έχουν βυθιστεί στον τρόμο. Από τις αρχές Απριλίου και μέσα σε δέκα ημέρες εξαφανίστηκαν 8 νέες γυναίκες, ηλικίας 12-28 ετών. Την ημέρα που εξαφανίστηκε η Ντεμπάνι Εσκομπάρ, μια από τις υπόλοιπες αγνοούμενες, η 27χρονη Μαρία Φερνάντα Κοντρέρας, βρέθηκε τελικά δολοφονημένη. Η οικογένειά της την αναζήτησε στην περιοχή που εμφανιζόταν στο κινητό της, την κοινοποίησε στην αστυνομία, αλλά αυτή δεν κινητοποιήθηκε και ποτέ δεν έφτασε εκεί.

Είναι αυτή η πρακτική της καθυστερημένης (όταν δεν είναι ανύπαρκτη) παρέμβασης και έρευνας που στοιχίζει τη ζωή πολλών γυναικών, οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν εντοπιστεί έγκαιρα προτού χάσουν τη ζωή τους, καταγγέλλει ο Χεράρντο Μαρτίνες. Από τις 31 Μαρτίου αναζητά την 26χρονη κόρη του Γιολάντα: πήγε να καταθέσει μια αίτηση για δουλειά και εξαφανίστηκε μέρα μεσημέρι. Οταν έκανε την καταγγελία για την εξαφάνισή της, οι αρχές τού είπαν να περιμένει σπίτι του γιατί θα έρθει μια ομάδα αναζήτησης για να ορίσουν από κοινού τη στρατηγική. Περίμενε ώρες, μέρες, μία εβδομάδα, «αλλά ούτε η ομάδα ήρθε ούτε η κόρη μου εμφανίστηκε». Η Εισαγγελία του Νουέβο Λεόν εξακολουθεί να λέει πως «έφυγε οικειοθελώς» και δεν έχει ξεκινήσει καμιά αναζήτηση.

Αυτή είναι η μόνιμη επωδός όσων σκόπιμα υποτιμούν το θλιβερό φαινόμενο, όπως ο υπουργός Ασφάλειας της Πολιτείας, Αλντο Φάσι: για να αποσοβήσει τις ευθύνες του δήλωσε πως «στην πραγματικότητα τα κορίτσια που αγνοούνται δεν είναι εξαφανισμένα, αλλά έφυγαν από το σπίτι τους γιατί δεν είχαν καλή σχέση με τους γονείς τους», ενώ απαξίωσε την εκδοχή μιας εγκληματικής οργάνωσης που απάγει γυναίκες και κορίτσια.

Το κύμα βίας και η συνακόλουθη αδιαφορία των ιθυνόντων έκαναν να ξεσπάσει η υποβόσκουσα οργή για ένα φαινόμενο που παίρνει τραγικές διαστάσεις, αλλά αντιμετωπίζεται σαν να μη συμβαίνει. Μαζικές κινητοποιήσεις γυναικείων και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανάγκασαν τις τοπικές αρχές να ανακοινώσουν τη σύσταση Ειδικής Μονάδας που θα συντονίσει εκτεταμένες και σε βάθος έρευνες για τις αγνοούμενες.

Η κορυφή του παγόβουνου

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της πολιτειακής κυβέρνησης, φέτος ώς τις 17 Απριλίου καταγγέλθηκαν 327 εξαφανίσεις γυναικών, από τις οποίες οι 33 εξακολουθούν να αγνοούνται και οι 5 βρέθηκαν νεκρές. Στατιστικές του Εθνικού Συστήματος Δημόσιας Ασφάλειας δείχνουν πως το πρώτο τρίμηνο του 2022, το Νουέβο Λεόν ήταν η δεύτερη σε αριθμό γυναικοκτονιών (21) Πολιτεία, πίσω από εκείνη της πρωτεύουσας Μεξικό (39).

Μπορεί οι αρχές να μη δίνουν καμία εξήγηση για ποιο λόγο γίνονται μαζικά απαγωγές, εξαφανίσεις και γυναικοκτονίες, αλλά όπως εξηγούσε στο BBC η Μαριάνα Λιμόν, ειδήμων σε θέματα επικοινωνίας με προοπτική φύλου, οι εξαφανίσεις στο Νουέβο Λεόν δείχνουν ότι η βία κατά των γυναικών αλλάζει μορφές και γίνεται πολύ πιο σύνθετη σε συνοριακές με τις ΗΠΑ περιοχές όπως αυτή. «Σε Πολιτείες που ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό από το οργανωμένο έγκλημα, δεν έχουμε μόνο σεξιστική βία: σε αυτήν έρχεται να προστεθεί η βία των καρτέλ ναρκωτικών και της στρατιωτικοποίησης, που καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτα τα κορίτσια και τις γυναίκες». Και το αποδεικνύει το γεγονός ότι το 72% των γυναικοκτονιών που καταγράφηκαν το πρώτο τρίμηνο φέτος στο Νουέβο Λεόν σχετίζεται με τη ναρκοβία στην Πολιτεία. Μια Πολιτεία που πέρσι βρέθηκε στην πρώτη θέση σε καταγγελίες για διακίνηση ανθρώπων.

Η ευκολία με την οποία εξαφανίζονται γυναίκες, στην πλειονότητά τους νέες, και με την οποία δολοφονούνται είναι ανάλογη του βαθμού ανοχής και ατιμωρησίας μπροστά σε αυτούς τους θανάτους και στους δράστες τους, έλεγε στο Animal Político ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Χουάν Μανουέλ Βιγιαλόμπος. Οι στατιστικές τον επιβεβαιώνουν: σε όλη τη χώρα το πρώτο τρίμηνο φέτος έγιναν 215 δολοφονίες γυναικών που χαρακτηρίστηκαν γυναικοκτονίες και άλλες 426 που θεωρήθηκαν ανθρωποκτονία από πρόθεση.

Οπως έλεγε σε συνέντευξή της στο France 24 η φεμινίστρια νομικός Κάρεν Κιρόγα, «η κυβέρνηση παραποιεί τα στοιχεία από φόβο πως οι πραγματικοί αριθμοί μπορεί να είναι εξωφρενικοί». Μια εκτίμηση που επίσης μοιράζεται η Ενωση Μεξικανών κατά της Διαφθοράς και της Ατιμωρησίας, που σε έκθεσή της αποκάλυψε πως ένα 46% των γυναικοκτονιών (ξεχωριστό έγκλημα στον ποινικό κώδικα) χαρακτηρίζεται «ανθρωποκτονία από πρόθεση», μειώνοντας έτσι τεχνητά τις στατιστικές αυτών των εγκλημάτων.

Το Μεξικό είναι η δεύτερη λατινοαμερικανική χώρα σε γυναικοκτονίες, πίσω μόνο από τη Βραζιλία. Ανάμεσα στο 2015 και το 2022 αυτές αυξήθηκαν κατά 121%. Κάθε μέρα περίπου 7 γυναίκες εξαφανίζονται και σχεδόν 11 δολοφονούνται: μία δολοφονία κάθε 2,5 ώρες. Και η ατιμωρησία ξεπερνά το 97%.