Το σκοτάδι είναι σαν λευκό χαρτί

Στα 53 χρόνια της ιστορίας του το Μαύρο Θέατρο της Πράγας, το πρώτο στο είδος του παγκοσμίως, έχει κατακτήσει πέντε εκατομμύρια θεατές κι έχει συμμετάσχει σε 87 θεατρικά φεστιβάλ σε 68 χώρες. Σήμερα έρχεται στην Ελλάδα με την παράσταση «Ανθολογία», ένα σπονδυλωτό έργο με επιλεγμένες σκηνές από τα αριστουργήματα της πορείας του («Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», «Ιπτάμενο Ποδήλατο», «Πίτερ Παν» κ.ά.).

Το δημιούργησε το 1961 ο Γίρζι Σνερτς, όταν ήταν 30 ετών. Ο ίδιος μας λέει σήμερα, «είμαι λίγο από όλα. Κυρίως καλλιτέχνης, μα όχι επιχειρηματίας. Αν ήμουν, με τις επαφές που είχα στη ζωή μου, θα μπορούσα τώρα να είχα αποκτήσει ένα δικό μου νησί. Εγώ είμαι το Μαύρο Θέατρο, γιατί είμαι και συγγραφέας και σκηνοθέτης και συνθέτης (όλη η μουσική του έργου «Ανθολογία» είναι δική μου) και ζωγράφος και γλύπτης (στην αρχή έφτιαχνα ο ίδιος τα αντικείμενα)».

• Η Πράγα είναι μια παράξενη πόλη. Γεμάτη ποίηση και σκιές. Αυτός είναι ο λόγος που δημιουργήσατε εκεί το «Μαύρο Θέατρο»;

Το Μαύρο Θέατρο δημιουργήθηκε τυχαία, χωρίς πρόθεση. Ωστόσο δεν το αποκλείω να έπαιξε ρόλο η σκοτεινιά της Πράγας, η οποία ενέπνευσε και πολλές παραγωγές μας. Οσοι την έχουν επισκεφτεί αναγνωρίζουν κάτι το «κρυφό» και «ανήλιαγο» σε αυτήν. Κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας ήταν ένα πολύ μυστικιστικό μέρος. Ακόμη διατηρεί κάπως την ατμόσφαιρα αυτή, αν και με την παγκοσμιοποίηση έχει γίνει μια εμπορική ευρωπαϊκή πόλη.

• Πώς καταφέρνετε να βάλετε ρομαντισμό και τρυφερότητα σε κάτι «μαύρο»;

Το μαύρο κουτί, το μαύρο βελούδο είναι για εμάς ό,τι είναι για τον ζωγράφο το λευκό χαρτί. Το χρησιμοποιούμε ως φόντο, είναι το μέρος όπου βάζουμε χρώματα και τα αναδεικνύουμε. Δεν είναι δύσκολο να φωτίσεις το απόλυτο σκοτάδι. Εκεί το φως φέγγει καλύτερα. Τα χρώματα και οι ιδέες είναι ακόμα πιο φωτεινά στο μαύρο φόντο.

• Οταν ξεκινούσατε, μπορούσατε να προβλέψετε αυτήν την επιτυχία;

Είμαι 83 χρόνων. Στο ξεκίνημα δεν είχα προσδοκίες, δεν ήξερα τίποτα σχετικά μ’ αυτό το θεατρικό είδος. Δεν έκανα καν δεύτερες σκέψεις. Ημουν πολύ ταπεινός και δεν είχα πρόθεση να πάρει αυτές τις διαστάσεις. Σήμερα όμως βλέπω ότι έκανα πολύ περισσότερα απ’ όσα φανταζόμουν. Τώρα θέλω να κάνω μια παράσταση το 2015 με έργα του Κάφκα - τους «Αφορισμούς» και τη «Μεταμόρφωση». Το προετοιμάζω τα τελευταία έξι χρόνια, έχω ήδη έτοιμο το σενάριο. Θα είναι μια δύσκολη παράσταση από τεχνικής πλευράς, αλλά και για τους θεατές, γιατί θα χρειάζεται να σκεφτούν τι συμβαίνει στη σκηνή για να πιάσουν το νόημα.

• Δημιουργήσατε κάτι καινούργιο στο κέντρο της Ευρώπης, 50 χρόνια πριν. Πιστεύετε ότι ένα νέο παιδί, στη σημερινή Ευρώπη της κρίσης, θα μπορούσε να κάνει κάτι παρόμοιο;

Οταν δημιούργησα το Μαύρο Θέατρο είχαμε κομμουνισμό. Δύσκολοι καιροί. Από τότε υπήρχε κρίση στην Τσεχοσλοβακία. Και τότε και τώρα οι καλλιτέχνες μιλούν για τα πράγματα για τα οποία στη ζωή οι άνθρωποι δεν μπορούν να μιλήσουν. Από τη στιγμή που μπορούμε να σκεφτόμαστε την τέχνη, σημαίνει ότι ήδη είμαστε ευτυχισμένες χώρες. Η αλήθεια είναι, βέβαια ότι δεν υπάρχουν χρήματα. Μόνο στη show business, αλλά αυτό είναι μπίζνα και όχι τέχνη. Η τέχνη όμως, για να είναι ελκυστική, πάντα κινείται ανάμεσα στα εφέ και τις ιστορίες. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να εκπλαγούν. Αυτό που έκανε ευκολότερα τα πράγματα για το Μαύρο Θέατρο ήταν ότι μπορούσε να εξιστορεί βαθυστόχαστες ιστορίες μέσα από τον εντυπωσιασμό.

Info:

19-28/12, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (λεωφόρος Ηρώων Πολυτεχνείου 34, 210 4143310-320). Τηλεφωνικές κρατήσεις: 11876. Εισιτήρια: 10-25 ευρώ.