Δεν έχουμε ανάγκη από κραυγές, αλλά από πράξεις

Ενα έντονα υπαρξιακό έργο, ο πασίγνωστος και αγαπημένος του κοινού «Θείος Βάνιας» του Αντον Τσέχοφ, γραμμένος το 1897, ανεβαίνει στο θέατρο Χορν. Η Λιλλύ Μελεμέ σκηνοθετεί έναν αξιοζήλευτο θίασο (Μελίνα Βαμβακά, Γιάννης Βόγλης, Στέλιος Μάινας, Ερση Μαλικένζου, Γιάννης Φέρτης, Μαρίνα Ψάλτη, Χάρης Χαραλάμπους). Μεταξύ αυτών και η Αλεξία Καλτσίκη, η ηθοποιός με το ιδιαίτερο πρόσωπο. «Υλικό της δουλειάς μου είναι και το σώμα μου και το νευρικό μου σύστημα και ο χαρακτήρας μου», σχολιάζει η ίδια. Από τις Ουρσουλίνες βρέθηκε στο Εθνικό και μετά συνεργάστηκε με τους καλύτερους - από Βασίλιεφ και Βογιατζή μέχρι Κ. Ευαγγελάκου. Τώρα ήρθε η σειρά της Σόνιας, κομβικού προσώπου στο αριστούργημα του Τσέχοφ και ανιψιάς του θείου Βάνια.

• Κάποιοι θεωρούν ότι οι Ρώσοι συγγραφείς δεν μπορούν να «μιλήσουν» στον Ελληνα του φωτός και της Μεσογείου.

Αγνοώ ποιοι είναι αυτοί που το ισχυρίζονται. Για μένα τα μεγάλα κείμενα δεν έχουν εθνικότητα. Απευθύνονται στη βαθιά ύπαρξη του κάθε ανθρώπου. Προσωπικά δεν με ενδιαφέρει το φως της Μεσογείου ή το σκοτάδι της Ρωσίας. Με ενδιαφέρει το «φως» του έργου επί σκηνής.

• Οι ήρωες στο έργο θέλουν, αλλά δεν μπορούν να ξεφύγουν από το τέλμα;

Οι ήρωες του Τσέχοφ συνήθως συνθλίβονται μεταξύ ρεαλισμού και επιθυμίας. Αυτή η συνεχόμενη πάλη τροφοδοτεί τις ψευδαισθήσεις τους. Αυτές οι ψευδαισθήσεις, απτές και απραγματοποίητες ταυτόχρονα, είναι που διαμορφώνουν το σκοτεινά κωμικό σύμπαν του Τσέχοφ.

• Είναι αναπόφευκτη η σύγκριση με το σήμερα: θέλουμε να ξεφύγουμε από το τέλμα; Μπορούμε;

Αυτό που κυρίως με προβληματίζει σήμερα είναι κατά πόσο μέσα σ’ αυτή τη χαοτική και θορυβώδη πραγματικότητα, μπορώ να διατηρήσω καθαρή την αντίληψή μου. Ολοι θέλουμε να ξεφύγουμε από το τέλμα. Το ζήτημα είναι ποιο τέλμα και με ποιον τρόπο. Κάτι εντελώς τσεχοφικό, ακόμη και έναν αιώνα μετά. Είναι και πολιτικό ζήτημα, καθώς δεν μπορείς να μην είσαι πολιτικοποιημένος σήμερα. Ολοι έχουμε ευθύνη απέναντι σε αυτό που συμβαίνει στη χώρα: από τους απολιτίκ (και η αδιαφορία πολιτική στάση είναι) ή τους σιωπηλούς έως αυτούς που είναι μονίμως εκτός εαυτού για το οτιδήποτε.

• Το θέατρο, από τα γεννοφάσκια του, καθώς δημιουργήθηκε μέσα στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, είναι κατεξοχήν πολιτική πράξη. Ωστόσο, ρωτώ εσάς και λόγω ιδιότητας αλλά και λόγω ηλικίας, θα θέλατε να φωνάξετε κάτι δυνατά; Και αν ναι, τι;

Το θέατρο δημιουργήθηκε προς τιμήν ενός θεού, του Διονύσου, και άνθησε σε μια δημοκρατική κοινωνία. Την πρώτη δημοκρατική κοινωνία. Αναζητά τα αόρατα και βρίσκεται σε έναν συνεχή διάλογο με τα ορατά... Προσωπικά πιστεύω πως δεν έχουμε ανάγκη ούτε από κραυγές ούτε από σιωπές. Αυτό που απαιτείται είναι καθαρές, συνεχείς και αποτελεσματικές πράξεις. Γι’ αυτό και το ζήτημα δεν είναι τι με θυμώνει και τι με καταθλίβει, αλλά τι έμπρακτα κάνω για να ξεφύγω από αυτόν τον κύκλο θυμωμένης λύπης. Εχω κουραστεί από το ότι όλοι κρίνουν όλους, όλοι εμφανίζονται ειδικοί για όλα, ενώ στο καθαυτό έργο τους παραμένουν άκρως αδρανείς. Με εμψυχώνουν οι άνθρωποι που δίνουν απαντήσεις στην εποχή τους μέσα από το έργο τους.

• Συνεργάζεστε με έναν εξαιρετικό θίασο.

Είναι συγκινητική η συνεύρεσή μου επί σκηνής με ανθρώπους όπως ο Φέρτης, ο Βόγλης, η Μαλικένζου, που φέρουν τον αέρα και το ήθος ενός σκηνικού κόσμου που γνώρισα ως παιδί από το θέατρο και τις ελληνικές ταινίες. Αλλά και η γνωριμία μου με τον Μάινα, την Ψάλτη, τη Βαμβακά, τον Χαραλάμπους, που πρωτοσυνάντησα σε αυτή τη συνεργασία, είναι πολύτιμη για μένα. Με τη σκηνοθέτιδα της παράστασης Λίλλυ Μελεμέ είναι η δεύτερη φορά που συναντιόμαστε και την εκτιμώ για τη δεκτικότητα και την εργατικότητά της. Για μένα, και για όλους μας πιστεύω, είναι ένα στοίχημα, διότι έχοντας διαφορετικές καταβολές και απευθυνόμενοι σε ένα πλατύτερο κοινό, καλούμαστε να υπηρετήσουμε ένα κλασικό κείμενο.

• Τι κρατάτε από τον Λευτέρη Βογιατζή;

Είμαι ευγνώμων που τον συνάντησα. Δύσκολα συνοψίζονται σε λίγα λόγια αυτά που έμαθα κοντά του. Επιγραμματικά θα ανέφερα την εύστοχη, βαθιά αντίληψή του για το θέατρο και τη δημιουργική και ταυτόχρονα αδυσώπητη μάχη με τις βεβαιότητες.

• Πριν από λίγα χρόνια, σκηνοθετήσατε κι εσείς. Γιατί;

Για να καταλάβω τι σημαίνει να είσαι ηθοποιός από την αντίπερα όχθη.

• Σε όσες δουλειές σας έχω παρακολουθήσει, φαίνεται πως έχετε δουλέψει σκληρά κάθε λεπτομέρεια. Ισχύει;

Το θέατρο είναι ομαδικό «άθλημα». Εξαρτάται κάθε φορά από τα ζητούμενα που ορίζει ο σκηνοθέτης. Είναι αλήθεια ότι πιστεύω πολύ στη δουλειά και στη μέθοδο. Εξάλλου, η πειθαρχία σου δίνει, όσο κι αν ακούγεται παράξενο, ρυθμό και χώρο.

• Πάλι στην παράσταση: Εχετε πιάσει τον εαυτό σας να κυνηγά τόσο ισχυρά την ευτυχία, όπως η ηρωίδα που ενσαρκώνετε;

Μου δημιουργεί απορία και με συγκινεί πόσο αφοσιωμένη είναι η Σόνια στο αυτονόητο της ζωής. Κάποια στιγμή στο έργο λέει: «Υπομένω και θα υπομένω μέχρι η ζωή μου να τελειώσει από μόνη της. Κάνε κι εσύ υπομονή».

Info:

Θέατρο «Δημήτρης Χορν» (Αμερικής 10, Κολωνάκι, 210 3612500), κάθε Τετ. 20.00, Πέμ., Παρ. 21.00, Σάββ. 18.30, 21.30, Κυρ. 20.00.