«Ισως τελικά να είχες δίκιο και να ήταν καλύτερο να μην είχα ονειρευτεί το άγαλμα που θα έσωζε τον κόσμο». «Αγιος, τρελός, καταραμένος καλλιτέχνης», «Ροντέν της Ελλάδας», ασκητική μορφή της ελληνικής γλυπτικής, καλλιτεχνική ιδιοφυΐα. Οπως και να προσπαθήσει κανείς να εξηγήσει τα όσα συνέβαιναν στο μυαλό του Γιαννούλη Χαλεπά.
Στη δίνη αυτής της μεγάλης προσωπικότητας βρίσκονται το τελευταίο διάστημα ο The Boy μέσα από τη γραφή του και η Αργυρώ Χιώτη με το σκηνοθετικό της βλέμμα. Η ζωή και το έργο του γλύπτη γίνονται σύγχρονη μουσική τραγωδία, ένα ονειρικό αφήγημα για τον άνθρωπο που συνετρίβη στη νιότη του και αναγεννήθηκε δημιουργικά στην πλήρη ωριμότητά του.
Η Στέγη μεταμορφωμένη με αληθινά δέντρα να ξεφυτρώνουν πάνω στη σκηνή, ανάμεσα στα καθίσματα και σε όλα τα επίπεδα της Κεντρικής Σκηνής, γιορτάζει την άγρια φύση ενός μοναδικού δημιουργού με την παράσταση «Χαλεπάς» που ανεβαίνει εκεί έως τις 27 Φεβρουαρίου.
Από τη γέννησή του στον Πύργο της Τήνου μέσα στα μάρμαρα και στις σκόνες του πατρογονικού εργαστηρίου έως τη θρυλική Κοιμωμένη στο Α΄ Νεκροταφείο. Κι από την κατάρρευση, τον ψυχιατρικό εγκλεισμό και την πολύχρονη απομόνωση στα βουνά του νησιού έως την πνευματική αφύπνιση και την ορμητική αναγέννηση που τον καθιέρωσε στα γεράματα.
Βλέπουμε τον Σίμο Κακάλα και τον Αντώνη Μυριαγκό στους ρόλους του καλλιτέχνη και της σκιάς, του σάτυρου και του δαιμόνιού του, και τους Χαρά Κότσαλη, Γιώργο Νικόπουλος, Δημήτρη Σωτηρίου, Αργυρώ Χιώτη και Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη σε ρόλους κομβικών προσώπων της ζωής του.
«Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε για τη ζωή και τη νεότητα του Γιαννούλη Χαλεπά, βασισμένες στα λίγα δεδομένα που φαίνεται να έχουμε. Για παράδειγμα τα σκίτσα και τις σημειώσεις του πάνω στα οικονομικά βιβλία του πατέρα του, μαρμαροτεχνίτη με μεγάλο εργαστήριο της εποχής με παραρτήματα και σε άλλες πόλεις όπως το Βουκουρέστι», μας λέει η σκηνοθέτρια της παράστασης Αργυρώ Χιώτη, σχολιάζοντας τη νεότητα και τα ύστερά του χρόνια. «Θα ήταν σίγουρα απόλυτα εξοικειωμένος με το υλικό του μαρμάρου και του πηλού από μωρό, θα έπιασε ματρακά πολύ νωρίς.
Θα ήταν οξυδερκής και συνεσταλμένος, θα ξεχνιόταν ώρες στα βουνά κάνοντας παρέα με τα κατσίκια. Θα ήταν γεμάτος όρεξη για δημιουργία, ταξίδια και έρωτα. Θα τον επηρέασε ψυχικά ο θάνατος του αδερφού και της αδερφής του, η διακοπή της υποτροφίας του για τις σπουδές του στο Μόναχο, η χρεοκοπία του πατέρα του, η ερωτική απόρριψη.
Η περίοδος στο ψυχιατρείο και έπειτα στην Τήνο πρέπει να πέρναγαν στην απόλυτη απομόνωση του νου και της σύνδεσής του με ανθρώπους, τον φαντάζομαι μόνο βυθισμένο στις σκέψεις του να συνομιλεί με τους σκοτεινούς μέσα του, να καπνίζει αγναντεύοντας, να περιμένει... Μέχρι τα 65 του που κυριολεκτικά αναγεννιέται, βρίσκει ησυχία, συμβιώνει αρμονικά με τους γύρω του και απελευθερώνεται δημιουργικά. Οπως έλεγε και ο ίδιος «Ο νέος (γέρος) Χαλεπάς ξεπέρασε τον παλιό (νεαρό)».
| © Andreas Simopoulos
● Σε ποιους σταθμούς από αυτήν την τρικυμιώδη διαδρομή σταθήκατε;
The Boy: Το να μιλήσεις για έναν άνθρωπο που υπήρξε πραγματικά, όποιος και αν είναι αυτός, είναι ένα βάρος που δεν το θέλαμε και δεν μας ενδιέφερε να το πάρουμε. Γι’ αυτό και κατευθείαν απομακρυνθήκαμε από μια ρεαλιστική καταγραφή της ζωής του Χαλέπα, έτσι ώστε ο θεατής να μη νιώθει τον «λόγο» μας σαν τη μόνη αλήθεια, αλλά να δει τη δική μας αλήθεια και τις δικές μας σκέψεις απέναντι στον άνθρωπο και το έργο του.
● Αλήθεια τι σημαίνει σύγχρονη μουσική τραγωδία;
Χιώτη: Στην παράστασή μας, η δραματουργία χρησιμοποιεί στοιχεία που συναντάμε συνήθως στη δομή μιας αρχαίας τραγωδίας. Συγχρόνως έχουμε έναν σύγχρονο ελλειπτικό λόγο γραμμένο από τον The Boy και πολλή μουσική, τραγούδια ή ηχοτοπία από τον Γιαν Βαν, που συμβάλλουν στη δραματουργία. Ολα αυτά μαζί μάλλον περιγράφουν μια σύγχρονη μουσική τραγωδία.
● Το φυσικό τοπίο που φτιάχτηκε στη Στέγη πώς συμβάλλει στην ιστορία;
Χιώτη: «Δεν πρόκειται για πιστότητα αφού το τοπίο αυτό δεν εντοπίζεται στην Τήνο. Πρόκειται για έναν κυπαρισσώνα, μικρά και μεγάλα δέντρα. Είναι ένα εσωτερικό τοπίο, μια βουτιά στο κεφάλι ενός ανθρώπου και το δαιμονικό ή καθησυχαστικό δάσος που μπορεί να συναντήσουμε εκεί. Από την άλλη, το ηχοτοπίο θα μπορούσαμε να το συναντήσουμε σε ένα τέτοιο δάσος και, ταυτόχρονα, προσομοιάζει με τους ανέμους της Τήνου. Αυτούς τους δυνατούς ανέμους που από μόνοι τους παράγουν μουσική που -υποπτεύομαι- καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τους κατοίκους. Ενας άνθρωπος της Τήνου είπε: αν μείνεις πολλή ώρα στον άνεμο μπορεί να τρελαθείς.
Το φυσικό τοπίο σαν εμπειρία ήταν από την αρχή καθοριστικής σημασίας για τη βουτιά που προτείνουμε στον ψυχισμό του Χαλεπά. Επίσης, μου αρέσει πολύ η ιδέα ότι δεν φτιάχνουμε ακριβώς σκηνικό αλλά ότι χρησιμοποιούμε αυτά τα δέντρα, τα οποία μετά θα φυτευτούν σε ένα σημείο της πόλης, δημιουργώντας έναν άλλο τόπο μετά την παράσταση.
● Η ψυχική κατάρρευση του Χαλεπά πώς αποτυπώνεται στην παράσταση;
The Boy: Ολη η παράσταση είναι μια δική μας «υπόθεση» για το μέσα του δημιουργού. Παρόλα αυτά οι ελλιπείς πληροφορίες -λόγω εποχής- γύρω από αυτό το θέμα μας αφήνουν ανοιχτό πεδίο και μια ευθύνη να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε και να ερμηνεύσουμε με πιο σύγχρονους ψυχαναλυτικούς όρους τον εσωτερικό του κόσμο.
● Πιστεύετε πως οι άνθρωποι με τόσο ευαίσθητη ψυχική ισορροπία, όπως ο Χαλεπάς, έχουν στις μέρες μας καλύτερη τύχη και υποστήριξη;
The Boy: Αλλαγές σίγουρα υπάρχουν, παρόλα αυτά ως κοινωνία και κυρίως ως μονάδες παραμένουμε αμήχανοι και αμόρφωτοι απέναντί στο πώς να αντιμετωπίσουμε το διαφορετικό, στο πώς να στηρίξουμε και στο πώς να παρέχουμε βοήθεια σε κάποιον. Επίσης η επαγγελματική λειτουργικότητα και η οικονομική ανεξαρτησία παραμένουν το «σημείο» που ξεχωρίζουμε αν κάποιος χρειάζεται βοήθεια ή όχι από εμάς, το οποίο είναι μια επιφανειακή και λανθασμένη προσέγγιση του ζητήματος.
● Τα δυο χρόνια πανδημίας, εγκλεισμού κι αποξένωσης λέτε να μας γύρισαν χρόνια πίσω;
The Boy: Δεν θεωρώ ότι μας πήγαν μόνο πίσω. Μας πήγαν κάπου που δεν περιμέναμε ότι θα πάμε και από δω που είμαστε πρέπει να δούμε πώς θα συνεχίσουμε, τι θα κρατήσουμε και τι θα αφήσουμε.
● Για το τέλος, πείτε μου ένα στοιχείο ή μία λεπτομέρεια που διακρίνετε στα γλυπτά του Χαλεπά και σας συγκινεί πολύ.
Χιώτη: Τα γοργόνειά του με συγκινούν πολύ, τα ψάχνω σε κάθε έργο του, πού τα έβαλε και γιατί άραγε...; Τα φυλαχτά του δηλαδή, προστασία για τα αγάλματά του.
■ Λίγο πριν από το φινάλε (για τις παραστάσεις 24, 25, 26/2) ο «Χαλεπάς» σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Οργανισμό liminal παρουσιάζεται σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας, διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα και ελληνικός υπερτιτλισμός για κωφά/ βαρήκοα άτομα, ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία. Συζήτηση με το κοινό μετά την παράσταση της 26ης Φεβρουαρίου.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας