Ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος είναι γνωστός κινηματογραφιστής, από τους πρώτους που συνδύασε τη μυθοπλασία με το ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα («Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη», 2007).
Εχει ήδη ασχοληθεί με τον νομπελίστα ποιητή μας Γιώργο Σεφέρη («Ημερολόγια Καταστρώματος - Γιώργος Σεφέρης», 2001), τον Γρηγόρη Λαμπράκη («Μαραθώνιος μιας ημιτελούς άνοιξης - Γρηγόρης Λαμπράκης», 2014), καθώς και με γενικότερα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, τόσο σε ταινίες τεκμηρίωσης όσο και μυθοπλασίας, στα τριάντα σχεδόν χρόνια που δημιουργεί στην 7η Τέχνη. Τώρα, το νέο του ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ο Κόκκινος δάσκαλος» σε σενάριο και σκηνοθεσία δική του, έχει ως θέμα του τον Νίκο Πλουμπίδη.
«Δύο πολιτικές δίκες και εκτελέσεις έχουν αφήσει ανεξίτηλο ίχνος στη μετεμφυλιακή Ελλάδα: Η δίκη του Νίκου Μπελογιάννη και των συνεργατών του και η δίκη του Νίκου Πλουμπίδη. Ηγετικά στελέχη και οι δύο του παράνομου τότε Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, θα βρεθούν στη δίνη βίαιων συγκρούσεων και παθών και ως ηττημένοι του Εμφύλιου, στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου μάλιστα, θα πέσουν θύματα αφενός της εκδικητικής μανίας των νικητών και αφετέρου της τυχοδιωκτικής, αλλοπρόσαλλης πολιτικής του Νίκου Ζαχαριάδη. Οι περγαμηνές τους από την Εθνική Αντίσταση κατά των κατακτητών δεν θα σταθούν ικανές να τους σώσουν από το εκτελεστικό απόσπασμα παρά την κατακραυγή για τις εκτελέσεις και τη διεθνή κινητοποίηση για την απονομή χάριτος, κυρίως στην περίπτωση του Μπελογιάννη», μας λέει ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος.
«Η Ιστορία όμως δεν στάθηκε το ίδιο ακριβοδίκαια και για τους δύο. Ο μεν Μπελογιάννης έφυγε τιμημένος και έγινε ίνδαλμα για τους συντρόφους του ανά τον κόσμο, ο δε Πλουμπίδης έφυγε μόνος, συκοφαντημένος από εχθρούς και φίλους, ατιμασμένος. Αν και στιγματισμένος και εξοβελιστέος από το κόμμα του, ο Πλουμπίδης αρνήθηκε να αποκηρύξει τις αρχές του και να υπογράψει δήλωση μετανοίας, κάτι που θα του έσωζε τη ζωή.
»Υπερασπίστηκε στη δίκη με πάθος την ιδεολογία του και το κόμμα του παρόλο που το τελευταίο τον είχε άδικα καταγγείλει σαν χαφιέ και προβοκάτορα, και εκτελέστηκε ζητωκραυγάζοντας υπέρ του ΚΚΕ, την ίδια ώρα που οι σύντροφοί του έβγαζαν ανακοίνωση πως η εκτέλεση ήταν σκηνοθετημένη και ο προδότης απολαμβάνει τα αργύρια της προδοσίας του στην Αμερική. Μετά τον θάνατο του Στάλιν, την καθαίρεση του Ζαχαριάδη από την ηγεσία του κόμματος και κυρίως μετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ και τις αλλαγές που δρομολογούνται στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, θα γίνει μια δειλή αποκατάσταση του Νίκου Πλουμπίδη που ανακοινώνεται ιδιωτικά στη σύζυγό του και χρόνια αργότερα μια δημοσίευση σ’ ένα περιορισμένης κυκλοφορίας κομματικό έντυπο. Ωστόσο, ουσιαστικά ο Πλουμπίδης παραμένει ένα ανεπούλωτο τραύμα για τον κόσμο της Αριστεράς –τουλάχιστον για κάποιο κομμάτι της– και σίγουρα αν όχι μελανή, θολή σελίδα της ιστορίας της».
Ο σκηνοθέτης καταπιάνεται με την προσωπικότητα του Πλουμπίδη με όσα περισσότερα στοιχεία μπόρεσε να συλλέξει κατά την έρευνά του για την ολοκλήρωση του σεναρίου και φυσικά συνομίλησε και με τον γιο του, ψυχίατρο και πρώην υποψήφιο ευρωβουλευτή με τον ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρη Πλουμπίδη:
«Είναι χαρακτηριστικό για την προσωπικότητα του Πλουμπίδη το γεγονός πως αρκετά νωρίς, πριν έρθει σε επαφή με τις αριστερές ιδέες, επαναστατεί κατά της αδικίας και της εκμετάλλευσης που υφίστανται οι αγρότες και στο χωριό που πρωτοδιορίζεται δάσκαλος συμβάλλει στην αυτοοργάνωση και τον αγώνα τους. Παράλληλα καταργεί τα “προνόμια” του δάσκαλου, βοηθά με τον πενιχρό μισθό του τους άπορους, πείθει τους γονιούς να στέλνουν και τα κορίτσια τους στο σχολείο. “Αν και από οικογένεια βασιλικών”, όπως λέει ο ίδιος, “με φώναζαν κομμουνιστή χωρίς να έχω ιδέα τι είναι ο κομμουνισμός”».
Το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει τους αγώνες του Ν. Πλουμπίδη ήδη κατά της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου (Μεταξάς), μετά κατά των Ιταλών και Γερμανών κατακτητών, καθώς και τη συνέπεια αλλά και πειθώ που επέδειξε και ως αποτέλεσμα είχαμε τις απίστευτες κινητοποιήσεις του αθηναϊκού λαού για την αντιμετώπιση της κατοχικής πείνας και της μαύρης αγοράς και κατά των μέτρων της πολιτικής επιστράτευσης που σχεδίαζαν οι φασίστες τότε.
«Κι όμως! Αυτός ο άνθρωπος θα φύγει από τη ζωή με τη “ρετσινιά” του προδότη, απελπιστικά μόνος, μακριά από την οικογένειά του, με την πίκρα μιας κατάφωρης αδικίας, ανυπεράσπιστο θύμα μιας χυδαίας κατηγορίας», δηλώνει ο Στ. Χαραλαμπόπουλος. «Ολα αυτά τα στοιχεία συνηγορούν στο να δει κανείς τον Νίκο Πλουμπίδη σαν ένα πρόσωπο που έρχεται κατ’ ευθείαν από την αρχαία τραγωδία. Το προσωπικό δράμα και το συλλογικό πεπρωμένο συνδιαμορφώνουν αυτόν τον προμηθεϊκό ήρωα που θυσιάζεται για το καλό του συνόλου. Το τίμημα βαρύ καθώς θα βαδίσει στο θάνατο αποσυνάγωγος με μόνο όπλο τη βαθιά πίστη του πως αφήνω στο παιδί μου ένα τίμιο όνομα. Κυριολεκτικά και μεταφορικά μια ευχή προς τις μέλλουσες γενεές να αποκαταστήσουν το όνομά του».
Είναι και ποιητής ο Στέλιος. Οπότε δεν θα μπορούσε παρά «Ο κόκκινος δάσκαλος» να κινείται μορφικά στο δηλωτικό του τίτλου της ποιητικό είδος, περνώντας από το πένθος στο έπος και τανάπαλιν: υπαρξιακή οδύνη και κοινωνικό πρόταγμα, ατομικό και συλλογικό, μικροϊστορία ως αναπόσταστο κομμάτι της μεγάλης εικόνας – αυτά είναι που οριοθετούν το αφηγηματικό πλαίσιο του ντοκιμαντέρ. Ταυτόχρονα, τα αυτοβιογραφικά σημειώματα, οι επιστολές που σώθηκαν και οι αφηγήσεις από οικεία του πρόσωπα αποκαλύπτουν ολιστικά την προσωπικότητα του Νίκου Πλουμπίδη, σε όλες του τις στιγμές, αδυναμίας αλλά και μεγαλείου. Πάντα, όμως, σε έναν κοινό άξονα: την αταλάντευτη πίστη στα ιδανικά του.
«Ο Πλουμπίδης κατά τη διάρκεια της δίκης και μέχρι την εκτέλεσή του δεν δίνει τη μάχη για τη ζωή και την υστεροφημία του αλλά για τις ιδέες του. Αυτές θέλει να αποδοθούν άσπιλες και αμόλυντες στην ιστορία. Αυτή η παραδειγματική αξία του ήθους, οργανικό στοιχείο και της αρχαίας τραγωδίας, χαρακτηρίζει την περίπτωση του Νίκου Πλουμπίδη: ένα τραγικό πρόσωπο που ξεπερνά την εποχή του, ένα διαχρονικό παράδειγμα ήθους και ανιδιοτέλειας», καταλήγει ο σκηνοθέτης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί πρώτη φορά στο πλαίσιο του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (7-17/03), μόνο για μία φορά, απόψε, στις 18.00, στην αίθουσα «Τζον Κασσαβέτης» (Λιμάνι), καθώς και διαδικτυακά από την πλατφόρμα του Φεστιβάλ. Αργότερα θα ακολουθήσει διανομή στις ελληνικές αίθουσες.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας