«Μια απλή ανθρώπινη πράξη καλοσύνης είναι ίσως η μεγαλύτερη επανάσταση»

Μόνο «πέιν» (πόνος) δεν είναι ο Αλεξάντερ Πέιν (Payne), ο Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης, που μας ζητά να τον λέμε «Αλέξανδρο». Δεν είναι η πρώτη φορά που τον συναντάμε από κοντά, ωστόσο κάθε φορά διαπιστώνουμε πόσο απέχει από το στερεότυπο ενός λευκού άνδρα που έχει λάβει διεθνή αναγνώριση: ο Πέιν έχει κερδίσει δύο Οσκαρ για διασκευασμένο σενάριο και τρεις υποψηφιότητες για σκηνοθεσία. Ο Αλεξάντερ είναι και Ελληνας πολίτης με τη βούλα πλέον (ορκίστηκε τον Φεβρουάριο του 2022, στα 61 του χρόνια), έχει παντρευτεί Ελληνίδα και χθες ήταν παρών στην τελετή έναρξης του 2ου κατά σειρά Evia Film Project, μαζί με τη γυναίκα του και την 6χρονη κόρη τους.

Μπορεί η μικρή Δέσποινα-Ευαγγελία να μην άντεξε να δει όλη την ταινία του μπαμπά της (καθώς είναι και άνω των δύο ωρών), με τον ίδιο να αποχωρεί για λίγο από το σινεμά «Απόλλων» στην Αιδηψό για να τη βάλει για ύπνο, ωστόσο, όπως μας είπε μετά γελώντας, απόρησε που αντέξαμε και όλοι εμείς οι θεατές και μείναμε ώς το τέλος: «Η ταινία βγήκε στα σινεμά το 2017 και έλαβε πολύ κακές κριτικές και φυσικά δεν είχε ούτε εμπορική επιτυχία» είπε ο Πέιν. «Οπότε πραγματικά χαίρομαι που τόσα χρόνια μετά βλέπω ένα γεμάτο σινεμά!» συνέχισε χαριτολογώντας. Ο ίδιος ξέρει αρκετά καλά ελληνικά (φανταζόμαστε και εξαιτίας του γάμου του) και καταλάβαινε σχεδόν όλες τις ερωτήσεις που του γίνονταν από τα ελληνικά ήδη, πριν γίνει η μετάφραση. «Απλώς στα αγγλικά είμαι πιο αστείος» τόνισε και συνέχισε αγγλιστί.

«Δεν χαίρομαι καθόλου για την αφορμή που δόθηκε ώστε να διοργανωθεί αυτό το φεστιβάλ» είπε, εννοώντας τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021, από τις οποίες διόλου δεν έχει ανακάμψει (στο παραμικρό) η Εύβοια. «Χαίρομαι όμως για τον σκοπό της διοργάνωσης και για την παρουσία μου εδώ». Δυστυχώς μαζί του δεν ήταν, όπως είχε ανακοινωθεί, ο Φαίδων Παπαμιχαήλ λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, ωστόσο ο Πέιν αναφέρθηκε στον επίσης υποψήφιο για Οσκαρ φίλο και συνεργάτη του επί χρόνια στη διεύθυνση φωτογραφίας, λέγοντας πως «πλέον συνεννοούμαστε με τα μάτια».

Και στην ταινία έναρξης του Evia Film Project είχαν συνεργαστεί: στον «Μικρόκοσμο» ένας Νορβηγός επιστήμονας για να σώσει τον πλανήτη από την κλιματική αλλαγή που προκαλούν η υπερκατανάλωση και ο υπερπληθυσμός, κατορθώνει να σμικρύνει τους ανθρώπους (όσους το επιθυμούν). Η εφαρμογή είναι επιτυχής, ωστόσο πολύ γρήγορα φαίνεται πως όσοι επιλέγουν να γίνουν μικροσκοπικοί (μένουν σε μικροσκοπικές πόλεις κ.λπ.) δεν το κάνουν για να σώσουν τον πλανήτη, αλλά γιατί το χρήμα στον μικρόκοσμο έχει προστιθέμενη αξία. Η ταινία διακλαδίζεται σε πολλούς άξονες, από τις ανθρώπινες σχέσεις στις ερωτικές και σε πολιτικά ζητήματα, όπως το προσφυγικό και η μετανάστευση, τα βασανιστήρια και η ταξική ανισότητα, με αποτέλεσμα να χάνεται κάπου η όποια συνοχή.

Τον ρωτήσαμε σχετικά και παραδέχτηκε πως είχαν τόσες πολλές ιδέες που ίσως θα ήταν καλύτερα να την έκαναν σειρά τηλεοπτική παρά ταινία: «Αρχικά το σενάριο επικεντρωνόταν στην κωμική ιδέα τού πόσο περισσότερα υλικά υπάρχοντα θα μπορούσε να έχει στη διάθεσή του ένας μικροσκοπικός άνθρωπος. Ξεκινώντας από αυτή την αφετηρία, καταλήξαμε στο ότι ο επιστημονικός λόγος πίσω από τη συρρίκνωση των ανθρώπων θα μπορούσε να σχετίζεται με μια απόπειρα σωτηρίας του πλανήτη από τον υπερπληθυσμό και τη σπατάλη των φυσικών πόρων. Δεν είχαμε ως πρόθεση να εκφράσουμε ένα συγκεκριμένο μήνυμα, ασχέτως αν η ταινία αντανακλά και τις δικές μας απόψεις σε ορισμένα πολιτικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Παρ’ όλα αυτά, με τον σεναριογράφο της ταινίας, Τζιμ Τέιλορ, δεν είχαμε την παραμικρή πρόθεση να φανούμε διδακτικοί. Σατιρικοί ίσως, αλλά σίγουρα όχι διδακτικοί... Πάντως βάλαμε πολλά μέσα. Καλύτερα τελικά να την κάναμε σειρά και όχι ταινία» κατέληξε.

Ωστόσο μια ατάκα του υπέροχου Κρίστοφ Βαλτς στο φιλμ άξιζε και τα 135' της ταινίας (ο ίδιος υποδύεται έναν Γάλλο επιχειρηματία που το μόνο που ξέρει είναι πώς να εκμεταλλεύεται το σύστημα και να βγάζει χρήματα, σε όλες τις... διαστάσεις του): «Δεν γίνεσαι μικρός (δεν συρρικνώνεσαι) για να σώσεις τη γη. Γίνεσαι μικρός για να πλουτίσεις. Αν όμως είσαι φτωχός ήδη σαν μεγάλος και γίνεις μικρός, τότε απλά... παραμένεις μικρός!». «Προφανώς η ταξική ανισότητα κυκλοφορεί σε όλα τα “μεγέθη”» μας είπε ο Αλεξάντερ. «Ωστόσο θεωρώ πως η ταινία αν είναι να περάσει ένα μήνυμα, αυτό δεν είναι τόσο πολιτικό, όσο ανθρώπινο... Μου έρχεται στο μυαλό μια συγκινητική λεπτομέρεια από το “Hotel Terminus”, το τετράωρο ντοκιμαντέρ του Μαρσέλ Οφιλς για τον εγκληματία πολέμου Κλάους Μπάρμπι, που έδρασε στη Γαλλία την εποχή της ναζιστικής κατοχής. Σε κάποια στιγμή, ο σκηνοθέτης επισκέπτεται μια πολυκατοικία σε ένα γαλλικό χωριό, όπου μια γυναίκα είχε προσπαθήσει να βοηθήσει μια Εβραία φίλη της ακριβώς τη στιγμή που την έπαιρναν με τη βία από το σπίτι της. Στο φινάλε της ταινίας υπάρχει μια αφιέρωση από τον ίδιο τον σκηνοθέτη: “Στην κυρία Μποντού, που υπήρξε τόσο καλή γειτόνισσα”. Ισως τελικά όλη η ουσία να κρύβεται ακριβώς σε αυτό. Και αυτό φαίνεται και στο φινάλε της δικής μας ταινίας: το να κάνεις μια απλή ανθρώπινη πράξη καλοσύνης, που μπορεί να μετρήσει ίσως μόνο για εκείνη τη στιγμή, είναι ίσως η μεγαλύτερη επανάσταση που μπορεί να κάνει κάποιος. Θα ήθελα να γίνει κάτι μεγαλύτερο βέβαια, ίσως και πιο συλλογικό, αλλά και με αυτό, προσωπικά, είμαι ευχαριστημένος» κατέληξε.