Ιστορίες κοριτσιών στην εφηβεία

Αγία Εμυ (Ελλάδα, Γαλλία, ΗΠΑ, 2022, 111’)

★★★½☆

● σκηνοθεσία: Αρασέλη Λαιμού

● ηθοποιοί: Αμπιγκέιλ Λόμα, Ασμίν Κιλίπ, Μιχάλης Συριόπουλος, Αντζελί Μπαγιάνι, Ειρήνη Ιγγλέση, Κου Ακίνο

Αυτό που φαίνεται κι αυτό που είναι, η συμβίωση των δύο, βρίσκονται στην καρδιά της υπόθεσης και των ηρωίδων της ταινίας, αλλά και στην ίδια την αποκάλυψη της Αρασέλης Λαιμού στο ντεμπούτο της, μιας νέας (αλλά ήδη έμπειρης στο μοντάζ και στην παραγωγή, σκηνοθέτριας δύο βραβευμένων μικρού μήκους ταινιών), δημιουργού που αποδεικνύεται στιβαρή, γεμάτη περιεχόμενο και ουσία, ιδιοτροπία και προσωπικότητα και τόλμη, σ’ ένα κινηματογραφικό σύμπαν ολοδικό της.

Η Εμυ δεν είναι (μάλλον) Αγία. Είναι ένα κορίτσι που μεγαλώνει μαζί με την αδελφή της, την Τερέσα, στην κοινότητα των Φιλιππινέζων της Αθήνας. Η Εμυ δεν είναι γλυκιά, δεν είναι προσιτή, δεν είναι σέξι σαν την Τερέσα, δεν είναι βαφτισμένη χριστιανή, δεν είναι συνηθισμένη. Ωστόσο, «κάτι» της δίνει θεραπευτικές ικανότητες (όπως έδινε και στη μητέρα της), μόνο που η Εμυ δεν ξέρει τι να το κάνει αυτό, ούτε και θέλει, ακριβώς, να το κάνει κάτι. Περισσότερο θέλει να έχει την αγάπη της αδελφής της, να κάνει παρέα με το κορίτσι που γνωρίζει, την Ισμήνη, ν’ ανήκει κάπου.

Η ιστορία της εφηβείας και της –πάντα δεν είναι;– βίαιης ενηλικίωσης δύο κοριτσιών μεταφράζεται σε μεταφυσικό θρίλερ ή σε καθαρτήρια βουτιά στην κολυμπήθρα των ονείρων.

Με ειδική μνεία στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο και επίσημη συμμετοχή στο Διεθνές Διαγωνιστικό της Θεσσαλονίκης, η ταινία, πανέμορφα φωτισμένη, ευλαβικά σχεδόν, κι ας εκτυλίσσεται σε ψαράδικα και κοριτσίστικα δωμάτια και μοναχικές παραλίες, χάνει την ευκαιρία σε μια-δυο σκηνές έντασης, όπως… αρμόζει σε μια πρώτη ταινία, αναπληρώνει όμως και με το παραπάνω μ’ ένα φινάλε-καταλύτη τρυφερότητας. Ρεαλιστική και παραμυθένια μαζί, μια ταινία που τόσο πιστεύει στο θαύμα του σινεμά, ώστε να μας παρασύρει από το πρώτο της βήμα ώς το τελευταίο.

► ΑΝΔΟΡΑ, ΑΣΤΟΡ

X (ΗΠΑ, 2022, 105’)

★★★☆☆

● σκηνοθεσία: Τάι Γουέστ

● ηθοποιοί: Μία Γκοθ, Τζένα Ορτέγκα, Μπρίτανι Σνόου, Μάρτιν Χέντερσον

Είναι όλοι τους τόσο πρόθυμοι: ο παραγωγός Γουέιν με το κορίτσι του, τη Μαξίν, ο σκηνοθέτης ΑρΤζέι και η συνεσταλμένη ηχολήπτρια κοπέλα του, Λορέιν, η Μπόμπι-Λιν που δηλώνει χορεύτρια του μπουρλέσκ και ο συμπρωταγωνιστής της, Τζάκσον. Ενα «πλήρες» κινηματογραφικό συνεργείο πηγαίνει σε μια καλύβα στο πουθενά για να γυρίσει ένα βουκολικό πορνό: η χρονιά είναι το 1979 κι όλοι είναι σίγουροι ότι θα βγάλουν λεφτά από τη νέα τεχνολογία, το «βίντεο». Το μόνο που δεν ξέρουν είναι πως αντί να γυρίσουν μια ερωτική ταινία, θα… βιώσουν μια ταινία τρόμου.

Με χιούμορ και απέραντη αγάπη, ο Τάι Γουέστ χτίζει ένα μνημείο τόσο στην πορνοβιομηχανία του ’70 όσο και στις ρετρό ταινίες τρόμου, από το «Ψυχώ» ώς τον «Σχιζοφρενή δολοφόνο με το πριόνι», αλλά και, τελικά, στην ίδια τη διαδικασία της κατασκευής ταινιών κάθε είδους. Το αποτέλεσμα, βέβαια, είναι τόσο meta προθέσεων που καταλήγει απολύτως ετερόφωτο, ωστόσο γενναιόδωρα τρομακτικό και διασκεδαστικό.

Υποσχέσεις (Les Promesses, Γαλλία, 2021, 98’)

★★½☆☆

● σκηνοθεσία: Τομά Κριτόφ

● ηθοποιοί: Ιζαμπέλ Ιπέρ, Ρεντά Κατέμπ

Η Κλεμάνς είναι έτοιμη ν’ αφήσει τη θέση της ως δήμαρχος ενός υποβαθμισμένου παρισινού προαστίου. Και το κάνει με υπερηφάνεια: μετρημένη και χωρίς πολιτική φιλοδοξία, δούλεψε σκληρά για το καλό των πολιτών και ποτέ δεν πρόδωσε την εμπιστοσύνη τους. Μέχρι να της γίνει η πρόταση ν’ αναλάβει υπουργείο. Και τότε αυτή η αφανής φιλοδοξία της Κλεμάνς βγαίνει στην επιφάνεια και παίρνει φόρα.

Μια πενταετία μετά τη «Συνωμοσία της σιωπής» και με πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας, ο Κριτόφ γράφει και σκηνοθετεί μια σάτιρα για τη διαφθορά της εξουσίας. Ενα φιλμ που ξεκινά ως κομεντί κι εξελίσσεται ως ελαφρύ θρίλερ, δεν φτάνει ποτέ στο βάθος των πραγμάτων ή των ηρώων του: μόνο το πρωταγωνιστικό δίδυμο, η Ιζαμπέλ Ιπέρ και ο Ρεντά Κατέμπ στον ρόλο του διευθυντή του γραφείου της που, σταδιακά, συνειδητοποιεί ότι μπορεί κι αυτός να επαναστατήσει, ανεβάζουν τον πήχυ, χωρίς το σενάριο να μπορεί να φτάσει στο ύψος τους. Ωστόσο, η διαπίστωση παραμένει πετυχημένη κι επίκαιρη, πατάς επί πτωμάτων μόνο όταν αυτά βρίσκονται στον δρόμο σου.

16 φορές άνοιξη (Seize Printemps, Γαλλία, 2020, 73’)

★★½☆☆

● σκηνοθεσία: Σουζάν Λεντόν

● ηθοποιοί: Σουζάν Λεντόν, Αρνό Βαλουά, Φρεντερίκ Πιερό

Οι έφηβοι είναι μαγευτικοί κι εκνευριστικοί, αθώοι κι ασυνείδητοι. Το ίδιο και το «16 φορές άνοιξη», μια ταινία όχι απλώς για μια έφηβη, αλλά με τις χάρες και την αφόρητη ομφαλοσκόπηση της εφηβείας. Η ηρωίδα Σουζάν είναι 16 χρόνων, μαθήτρια. Ζει σ’ ένα τέλειο διαμέρισμα, σε μια πανέμορφη γειτονιά του Παρισιού, έχει μια απολαυστική αδελφή, δύο γονείς που τη στηρίζουν αβλεπεί και την αγαπούν, είναι όμορφη, ολόφρεσκη – κι όμως, η Σουζάν έχει μια ennui. Γι’ αυτό κι ερωτεύεται τον 35χρονο ηθοποιό που χαζεύει στο θέατρο, κάθε μέρα, γυρίζοντας από το σχολείο.

Χαριτωμένο στιλιζάρισμα με έμφαση στο λευκό, το μπλε, το κόκκινο –ναι, τα χρώματα της γαλλικής σημαίας–, γοητευμένο από τα (γαλλικά) ‘80s, με μικρές ρομαντικές εμμονές, εκείνη πίνει μόνο λεμονάδα με γρεναδίνη, στον τοίχο της έχει μόνο την αφίσα του «À nos amours» του Μορίς Πιαλά, με την ερωτική Σουζάν ως ηρωίδα, διαβάζει μόνο Μπορίς Βιαν και τη δράση διακόπτουν μικρά, αδέξια χορευτικά ιντερλούδια που συμπυκνώνουν, ίσως, το συναίσθημα των ηρώων μ' ένα κυνικό χιούμορ όπως θα έκανε η Τσαγγάρη ή ο Λάνθιμος αν ήταν Γάλλοι. Η σκηνοθέτις Σουζάν είναι 20 χρόνων, είναι επίσης σεναριογράφος και πρωταγωνίστρια της ταινίας, την οποία έγραψε στα 15 της, και κόρη ενός power couple του γαλλικού θεάματος, της Σαντρίν Κιμπερλέν και του Βενσάν Λεντόν. Η ταινία θα έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κανών του 2020 που ακυρώθηκε και λανσαρίστηκε στο Τορόντο. Η νεότητά της, η κληρονομιά της, όλα υφαίνονται στην ταυτότητα της ταινίας που μεταφέρει αυτή την αίσθηση της προνομιούχου αφέλειας, εκεί ακριβώς όπου κρύβεται και η γοητεία της. Αν μόνο έβρισκε τι θέλει να πει μετά τη μέση κι αν ξεπερνούσαμε ότι μ' έναν κατ' εξοχήν γαλλικό τρόπο δεν αφορά ποτέ κανέναν πως η ηρωίδα είναι 16 κι αυτός 35 κι ο πρώτος έρωτάς της πλατωνικός κατά βάση, όλο αυτό είναι ένα μόνο μικρό δάκρυ σε μια ζωή χαρισάμενη.

Copshop (ΗΠΑ, 2021, 107’)

★★☆☆☆

● σκηνοθεσία: Τζο Κάρναχαν

● ηθοποιοί: Τζέραρντ Μπάτλερ, Φρανκ Γκρίλο, Αλέξις Λάουντερ, Τόμπι Χας

Ο Τέντι Μουρέτο (Φρανκ Γκρίλο), σκληροτράχηλος εγκληματίας, ξέρει ότι η ζωή του κινδυνεύει: γι’ αυτό φροντίζει να μπει στη φυλακή, όπου θα είναι ασφαλής. Ωσπου στο διπλανό κελί να καταφέρει να εγκλειστεί ο Μπομπ Βίντικ (Τζέραρντ Μπάτλερ), σκληροτράχηλος χίτμαν, που σκοπό έχει να ξεκάνει τον Τέντι, αφού πρώτα του μιλήσει πολύ πρόστυχα. Ωσπου το τρίο συμπληρώνει ο Τόνι Λαμπ, σκληροτράχηλος σχιζοφρενής δολοφόνος, που στόχο του έχει κι αυτός τον Τέντι – ο οποίος κάτι ήξερε κι ήθελε να μπει στη φυλακή. Απέναντί τους, η Βάλερι Γιανγκ, Αφροαμερικανίδα αστυνομικίνα με τα όλα της, που αναζητούσε λίγη περιπέτεια στο ήρεμο τμήμα της Νεβάδα – και το βρήκε.

Αγριο ξυλίκι, αλλεπάλληλες σκηνές δράσης με την αγνότητα και τη φωτογραφία, ακόμα, των «αγορίστικων» ταινιών του ’70, αντρίκειες ατάκες που ακόμα κι αυτοί που τις ξεστομίζουν, κατ’ ομολογία, δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνουν, πρωταγωνιστές μεταξύ σταρ και παρακμής, σαν τους ήρωές τους, και η κόντρα ιδέα μιας μαύρης γυναίκας «μπάτσου» που δεν κάνει το σύνολο πιο φεμινιστικό, απλούστατα γιατί η Βάλερι είναι πιο badass κι από τους τρεις κακοποιούς με τους οποίους τα βάζει.

Διόνυσος, η επιστροφή (Ελλάδα, 2020, 97’)

★★½☆☆

● σκηνοθεσία: Σπύρος Τσιφτσής

Ο Θόδωρος Τερζόπουλος και το έργο του ανέκαθεν ήθελαν ένα κλειδί για να ξεκλειδώσει ο χρήστης/θεατής. Ποιο καλύτερο από τον ίδιο τον Τερζόπουλο που, μπροστά στην κάμερα, θυμάται, αφηγείται, εξηγεί, τιμά, αξιολογεί. Με θεμέλιο λίθο τη διάσημη παράσταση των «Βακχών» του, με χρήση υλικού από πρόβες και παραστάσεις ήδη από το ’80, με επιμονή στη σύνδεση του σώματος με το πνεύμα και με το θέατρο, το ντοκιμαντέρ, χωρίς σκηνοθετικές αξιώσεις αλλά με ενδιαφέρον, έτσι κι αλλιώς, περιεχόμενο, είναι ένα αξιοζήλευτο «λυσάρι» για όποιον ερευνά όχι μόνο τον Τερζόπουλο, όχι μόνο το ελληνικό θέατρο, αλλά και, κυρίως, το ευρύτατο πνεύμα ενός εμπνευσμένου δημιουργού.

Ειδικές προβολές

■ «Η πόλη και η πόλη» των Χρήστου Πασσαλή και Σύλλα Τζουμέρκα, με τους Βασίλη Κανάκη, Αλέξανδρο Βαρδαξόγλου, Aγγελική Παπούλια, Αργύρη Ξάφη, Θέμιδα Μπαζάκα. Μια πόλη, η Θεσσαλονίκη, του χτες και του σήμερα, μέσα από τη διαδρομή, κυριολεκτική και μεταφορική, που συνδέει αυτά τα δύο. Μια ταινία πολυμορφική (παρουσιάστηκε ήδη ως installation το καλοκαίρι, ενώ έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στη φετινή Berlinale), που βουτά με τα μάτια ανοιχτά εκεί όπου λίγοι τολμούν ν’ αγγίξουν την επιφάνεια, στην επονείδιστη μεταχείριση της εβραϊκής κοινότητας από τους Ελληνες «πατριώτες», στην εθνική ενοχή, αλλά και, το σημαντικότερο, στα χαρακτηριστικά εκείνα, της προδοσίας, του ωφελιμισμού, που ποτίζουν τη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα και που αφήνουν επαναλαμβανόμενα τη σφραγίδα τους σε κάθε εποχή της. Μια ταινία που συνδυάζει μυθοπλασία με συγκλονιστικά τεκμήρια, που απολαμβάνει ένα καλλιτεχνικό πεδίο χωρίς όρια και ορισμούς, με αδυναμίες που εξαϋλώνονται μέσα στο θάρρος της και στην πρόκληση, νοηματική και αισθητική, που πρόθυμα αγκαλιάζει.

► Στην Αθήνα προβάλλεται τη Δευτέρα, 11 Απριλίου, αποκλειστικά στο ΑΣΤΟΡ, στη Θεσσαλονίκη καθημερινά στο ΟΛΥΜΠΙΟΝ.

■ «Ο τέταρτος χαρακτήρας» της Κατερίνας Πατρώνη. Μια περιπλάνηση, για την ακρίβεια τέσσερις, είναι η ταινία της ντοκιμαντερίστα Κατερίνας Πατρώνη, που εύκολα και ήρεμα αγγίζει την ψυχή στο βάθος της. Τρεις άνθρωποι εξομολογούνται, κοιτάζουν σε μια στιγμή, στο παρελθόν, που τους καθόρισε και προσπαθούν να χαράξουν τη γραμμή που τη συνδέει με το ίδιο τους το παρόν και το μέλλον. Γύρω τους, η Αθήνα γίνεται κι αυτή εξομολογητική διαδρομή σε απώλειες και αναμνήσεις. Ενα ντοκιμαντέρ μελαγχολικό, αλλά, ταυτόχρονα, τόσο ανθρώπινο και σοφό που, μ’ έναν τρόπο, με μια φροντίδα, μπορείς να το πεις και αισιόδοξο.

► Προβάλλεται το Σάββατο 9 και την Κυριακή 10 Απριλίου, αποκλειστικά στην ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.