Ο Κοντσαλόφσκι εκθέτει τη σοβιετική φονική γραφειοκρατία

Αγαπητοί σύντροφοι! (Dorogie tovarishchi, 2020, 121΄)

★★★☆☆

● σκηνοθεσία: Αντρέι Κοντσαλόφσκι

● ηθοποιοί: Γιούλια Βισότσκαγια, Σεργκέι Ερλις, Γιουλια Μπουρόβα

Στη Σοβιετική Ενωση του 1962, η Λιούντα μεγαλώνει μόνη την κόρη της – πολέμησε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι μια πιστή αξιωματούχος του Κόμματος, βλέπει με μισό μάτι τον «πεφωτισμένο» Χρουστσόφ, μυστικά νοσταλγεί την αυστηρότητα του Σταλινισμού. Ωσπου στην πόλη της, το Νοβοτσερκάσκ, εκεί όπου η εξουσία και η διαφθορά κλείνουν τα μάτια μπροστά στους εργάτες που δεν έχουν να φάνε, μοιάζει ότι θα ξεσπάσει απεργία: η Λιούντα πρέπει να τα βγάλει πέρα με την ξαφνική εξαφάνιση της κόρης της αλλά και, κυρίως, με όσα ώς τώρα στην πολιτική σκέψη της θεωρούσε δεδομένα.

Πριν από δύο χρόνια, ο Αντρέι Κοντσαλόφσκι «κατέκτησε», μετά από καιρό απουσίας, το Φεστιβάλ Βενετίας και τιμήθηκε γι’ αυτή την ταινία με το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής – το φιλμ, με τη σφραγίδα του υπουργείου Πολιτισμού της Ρωσίας, στη συνέχεια προτάθηκε για το Ξενόγλωσσο Οσκαρ. Είναι μαγικό το πώς μια καλή ταινία μπορεί να μιλήσει διαφορετικά, ανάλογα με το πότε τη βλέπεις και σε τι πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο.

Μ’ ένα απλό (και τόσο έντεχνο) επίπεδο, αχνό ασπρόμαυρο χωρίς πολλά κοντράστ, ο Κοντσαλόφσκι περιγράφει τη στιγμή που έμεινε στην Ιστορία ως η Σφαγή του Νοβοτσερκάσκ, κάνοντας το προσωπικό, παν-ρωσικό και, στην ουσία, πανανθρώπινο. Η ταινία του, κεντημένη γύρω από την ηρωίδα που με πάθος ερμηνεύει η σταθερή συνεργάτις του (και σύζυγός του) Γιούλια Βισότσκαγια, εκθέτει τη φονική ευθύνη της γραφειοκρατίας, της συγκάλυψης, της παράνοιας που φέρνει μαζί της η δύναμη και το αξίωμα. Ο ειρωνικός τίτλος, «Αγαπητοί σύντροφοι», που ακούγεται τακτικά στο φιλμ σαν μαχαιριά υποκρισίας, συμπυκνώνει μια κοινωνία που επικαλέστηκε την ισότητα αλλά, τουλάχιστον κατά περιόδους, την εφάρμοσε με την επιβολή του τρόμου. Το 1962, που τόσο ηχηρά αντανακλάται στο σήμερα. Γιατί η σημαντική τέχνη μιλά με πολλούς τρόπους σε πολλούς χρόνους και, πάντως, πρέπει να της επιτρέπεται να μιλά.

► ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΑΝΔΟΡΑ, ΑΣΤΟΡ, ΔΙΑΝΑ, ΤΡΙΑΝΟΝ, ΑΛΙΚΗ

The Batman (ΗΠΑ, 2022, 175΄)

★★★☆☆

● σκηνοθεσία: Ματ Ριβς

● ηθοποιοί: Ρόμπερτ Πάτινσον, Ζόι Κράβιτς, Τζέφρι Ράιτ, Κόλιν Φάρελ

Αλλος ένας Batman; Αλλο ένα υπερηρωικό κομιξικό franchise; Αντιθέτως: αυτός, ο νέος (the) Batman, με την υπογραφή του Ματ Ριβς του «Cloverfield» και του «Πλανήτη των Πιθήκων», είναι... η αρχή μιας υπέροχης φιλίας μας με τον άνθρωπο νυχτερίδα, μ’ έναν κόσμο νουάρ, εστέτ και βρόμικο, με μια σειρά μυστηρίου που πολύ θα θέλαμε να συνεχιστεί.

Ο Μπρους Γουέιν, νέος σε ηλικία, βαρύς σε μελαγχολία, προσπαθεί ν’ ανταποκριθεί στο κάλεσμά του να βοηθά όποιον έχει ανάγκη και να διασώζει τακτικά την ανθρωπότητα. Ετσι, θα συνασπιστεί με τον αστυνομικό Γκόρντον για να εξιχνιάσουν μια σειρά φόνων που διαπράττονται από τον «Ρίντλερ», ο οποίος σε κάθε του έγκλημα αφήνει πίσω κι έναν γρίφο. Η έρευνά τους θα τους οδηγήσει από τη μια στη μοιραία Σελίνα / Catwoman που αναζητά τη δική της εκδίκηση, αλλά και βαθιά στη διαφθορά των αρχόντων της Γκόθαμ.

Κρατώντας, φυσικά, τα βασικά στοιχεία και την υπέροχα καταθλιπτική προσωπικότητα του ήρωα του Μπομπ Κέιν, ο Ματ Ριβς φτιάχνει μια σκοτεινή, μπαρόκ ιστορία μυστηρίου, με στοιχεία «δανικά» τόσο από το μαύρο σύμπαν των Μπάτμαν του Κρίστοφερ Νόλαν, όσο και, ξεκάθαρα και με τιμή, από τα θρίλερ του Ντέιβιντ Φίντσερ. Ο Ρόμπερτ Πάτινσον προσφέρει στον ήρωα, εκτός από το... emo sex appeal του, μια διάσταση ευάλωτη, η Ζόι Κράβιτς είναι συναρπαστική ως Catwoman με ευέλικτη συνείδηση, ένα love story που οριακά γεννιέται φέρνει μαζί του έναν παλιομοδίτικο, αξιολάτρευτο ρομαντισμό, οι δεύτεροι ρόλοι, του Κόλιν Φάρελ – Πιγκουίνου, ή του Τζον Τορτούρο, κρατούν τη σαρδόνια και μαζί εμβληματική διάστασή τους. Υπάρχουν στιγμές που η δράση καθυστερεί, άλλες όπου η μουσική και μια επική διάθεση τείνουν προς «Τζόκερ» (χωρίς, ωστόσο, ευτυχώς, την αφελή, τσάτρα-πάτρα κοινωνική διάσταση «λυτρωμού» εκείνης της ταινίας), αλλά αυτός εδώ ο Batman έχει κινηματογραφικό σεβασμό και δημιουργικότητα, συναισθηματική ζεστασιά, καλότατους κακούς, αστικό ζόφο και αφήγηση σε απ’ ευθείας σύνδεση με τα νουάρ του ’40, ένα πολύπλοκο σασπένς στόρι και μια υπερηρωική πρόθεση για επιστροφή στο σκοτάδι και το μοίρασμα της κινηματογραφικής αίθουσας.

► CINERAMA, ODEON ESCAPE ΙΛΙΟΝ, ODEON ΟΠΕΡΑ, TOWN CINEMAS, VILLAGE MALL, VILLAGE PARK ΡΕΝΤΗ, VILLAGE ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, VILLAGE ΠΑΓΚΡΑΤΙ, WEST CITY, ΑΕΛΛΩ CINEMAX, ΑΘΗΝΑΙΟΝ, ΑΙΓΛΗ ΧΑΛΑΝΔΡΙ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΑΝΟΙΞΗ ΧΑΪΔΑΡΙ, ΑΡΤΕΜΙΣ, ΑΤΛΑΝΤΙΣ, ΖΕΑ, ΙΝΤΕΑΛ, ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX, ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ, ΝΑΝΑ CINEMAX, ΟΝΑΡ, ΟΝΕΙΡΟ, ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ, ΣΙΝΕΑΚ, ΣΠΟΡΤΙΓΚ, ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ, ΦΟΙΒΟΣ

Αγελάδα (Cow, Ην. Βασίλειο, 2021, 94΄)

​​​​​​​★★½☆☆

● σκηνοθεσία: Αντρεα Αρνολντ

Στο πρώτο της ντοκιμαντέρ, η σκηνοθέτις ταινιών κοινωνικής ευαισθησίας και αιχμηρής αισθητικής (σαν τα «Fish Tank» και «American Honey») εστιάζει στη φιλοζωία με καλαίσθητο, αν και τόσο μονοδιάστατο τρόπο.

Η κάμερα της Αρνολντ παρατηρεί τη Λούμα, τη μεγάλη, όμορφη, ασπρόμαυρη, νεαρή αγελάδα που ζει σε μια φάρμα μαζικής παραγωγής γάλακτος. Την παρατηρεί τόσο στενά, που αρχίζουμε ν’ αναγνωρίζουμε τη Λούμα μέσα στο κοπάδι. Την παρατηρεί καθώς τρώει και παίζει με τις άλλες αγελάδες, καθώς γεννά (και βλέπει να της παίρνουν το μοσχαράκι της), καθώς γονιμοποιείται ασταμάτητα για να παράγει περισσότερο γάλα, καθώς γεννά και ξαναγεννά και ποτέ το μοσχαράκι της δεν μένει κοντά της, καθώς κουράζεται, μεγαλώνει. Την παρατηρεί καθώς η ζωή της παύει να είναι παραγωγική για τον άνθρωπο κι άρα γίνεται άχρηστη – εύκολα μαντεύει κανείς το φινάλε της ταινίας. Η Αντρεα Αρνολντ κάνει ένα ντοκιμαντέρ για την κακοποίηση των ζώων στη μαζική παραγωγή: επίπεδο, όμορφο, προβλέψιμο, συναισθηματικά χειριστικό, με καλό σκοπό. Τίποτε λιγότερο, σίγουρα τίποτε περισσότερο.

Σιρανό ντε Μπερζεράκ (Cyrano, Ην. Βασίλειο, Η.Π.Α., 2021, 123΄)

​​​​​​​★★☆☆☆

● σκηνοθεσία: Τζο Ράιτ

● ηθοποιοί: Πίτερ Ντίνκλετζ, Χέιλι Μπένετ, Κέλβιν Χάρισον Τζούνιορ

Το γνωστό και διαχρονικό δράμα του Εντμόν Ροστάν διασκευάζει, σε μορφή μιούζικαλ, ο Τζο Ράιτ – ένα έργο που έχει διασκευαστεί, πιστά ή ελεύθερα, περί τις 20 φορές για τον κινηματογράφο, με γνωστότερες για εμάς αυτή του 1950 με τον Χοσέ Φερέρ κι εκείνη του 1990 με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ στον ρόλο του τίτλου. Εδώ, ο Ράιτ δίνει τη δική του σφραγίδα, που μάθαμε από την «Εξιλέωση», το «The Darkest Hour», το πιο πρόσφατο «Η Γυναίκα στο Παράθυρο», ακόμα περισσότερο το επίσης μιούζικαλ «Αννα Καρένινα»: ισορροπία πολιτικής ορθότητας, έμφαση στην εικόνα, στην αισθητική, αγάπη μεγαλείου και ισχνή ουσία.

Η ιστορία παρακολουθεί τον Σιρανό ντε Μπερζεράκ, με κοφτερό μυαλό κι εξίσου κοφτερό σπαθί, ο οποίος είναι ερωτευμένος με μια «dame précieuse», την καλή του φίλη Ρωξάνη. Ο Σιρανό είναι νάνος (αυτό το ιδιαίτερο γνώρισμα επιλέγει ο Ράιτ για τον ήρωά του, προκειμένου ν’ αξιοποιήσει το τεράστιο ταλέντο του Πίτερ Ντίνκλετζ) και πιστεύει πως δεν αξίζει στην πανέμορφη, δυναμική κι έξυπνη Ρωξάνη – γι’ αυτό και δέχεται να «δανείσει» τον πνευματώδη λόγο του στον ελαφρόμυαλο αλλά ρωμαλέο Κρίστιαν (ενσαρκώνει ο Αφροαμερικανός Κέλβιν Χάρισον Τζούνιορ).

Η ταινία τα έχει όλα: μουσική των National (με τραγούδια που δυστυχώς ξεχνάς αμέσως), αλλά και κομμάτια όπου ο Σιρανό... ραπάρει (γιατί η ραπ είναι η νέα ποίηση, μάλλον), μπαλέτα, παρωδία, ροκ όπερα και ροκ μπαλάντα, έμφαση στη διαφορετικότητα, παλιομοδίτικο μελόδραμα, αλλά και έμμετρο λόγο και ποπ ετεροχρονισμούς, μια παστέλ παλέτα στα ρούχα και τη φωτογραφία γενικώς. Εκείνο που ξεχωρίζει από το μπερδεμένο κι έτσι φλατ αποτέλεσμα είναι ο Πίτερ Ντίνκλετζ ως ηθοποιός (άντε και τραγουδιστής), που μόνο και μόνο με το βλέμμα του μπορεί να αυτοσαρκαστεί, να επιτεθεί, να ερωτευτεί και να μας κάνει να ερωτευτούμε τον ήρωά του, όταν τον ξεμπερδέψουμε από τα υφάσματα και τα κείμενα και τις αναφορές που τον σκεπάζουν.