Ο Κάμπερμπατς εξαπολύει πόλεμο εκφοβισμού και ο Βερχόφεν εξισώνει το ανθρώπινο σώμα με το θείο

Η εξουσία του σκύλου 

(The Power of the Dog, Ην. Βασίλειο, Αυστραλία, ΗΠΑ, Καναδάς, Ν. Ζηλανδία, 2021, 126΄)

● Σκηνοθεσία: Τζέιν Κάμπιον

● Ηθοποιοί: Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Κέρστεν Ντανστ, Τζέσι Πλέμονς, Κόντι Σμιτ-ΜακΦι

Κατά μία έννοια, ευτυχώς που η Τζέιν Κάμπιον κάνει τόσο λίγες ταινίες, γιατί η καθεμιά τους έχει ένα τέτοιο καλλιτεχνικό και υπαρξιακό βάρος, που σε κάνει να βουλιάζεις από δέος και θαυμασμό, σαν τη Φλόρα στα «Μαθήματα πιάνου», το αριστούργημά της του 1993, με το οποίο το νέο της φιλμ βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία.

Εχοντας να «επισκεφθεί» το σινεμά από το 2009 και το «Bright Star», αλλά με την υπογραφή της, στο μεταξύ, στην εξαιρετική τηλεοπτική σειρά «Top of the Lake», η Κάμπιον στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Τόμας Σάβατζ και κερδίζει το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βενετίας.

Το έτος είναι το 1925, θα μπορούσε να είναι δεκαετίες νωρίτερα, ακόμα και στα βάθη του Μεσαίωνα, ή δεκαετίες αργότερα, στο αγροτικό σήμερα. Στην απεραντοσύνη της Μοντάνα, δυο αδέλφια, ο Φιλ κι ο Τζορτζ Μπέρμπανκ, διευθύνουν ένα μεγάλο ράντσο. Ο Φιλ είναι ο ανίκητος λύκος, ο σκληροτράχηλος κατακτητής, μια γουέστερν ενσάρκωση του Κακού, μια ελλοχεύουσα απειλή, κοντά στον σαδισμό ή στην παράνοια. Ο Τζορτζ, λιγότερο σωματικός, πιο μειλίχιος, αποφασίζει να παντρευτεί τη Ρόουζ, τη χήρα μητέρα που τρέχει το τοπικό εστιατόριο, εκεί όπου ο άντρας της αυτοκτόνησε. Ο γιος της, ο νεαρός Πίτερ, είναι «διαφορετικός», ευαίσθητος, ντελικάτος, μελετηρός. Ιδανικό ερέθισμα για τον εριστικό Φιλ που, ίσως, κάτω από το βίαιο πρόσωπό του κρύβει δικά του μυστικά, δικές του συγκρούσεις. «Επρεπε να φροντίσω τη μητέρα μου, να τη σώσω», ξεκινά την αφήγηση της ταινίας ο Πίτερ, προεξοφλώντας ότι αυτό είναι ένα οικογενειακό δράμα που σίγουρα δεν θα τελειώσει καλά.

Δουλεύοντας πάντα πάνω στη γυναικεία θέση και ψυχοσύνθεση, ποτέ με προφανή τρόπο, η Τζέιν Κάμπιον εδώ μιλά για την ψυχολογική βία που ασκεί ο άνδρας στη γυναίκα, αλλά κυρίως για τα συμπλέγματα που το πρότυπο του ανδρισμού έχει επιβάλει στον ίδιο, με καταστροφικά αποτελέσματα.

Η ιστορία της κυλά σε μικρές, αριθμημένες ενότητες, η καθεμιά ένα ασύνδετο περιστατικό, όλα μαζί μια ιμπρεσιονιστική αφήγηση, ενώ η φόρμα της τολμά τα εξπρεσιονιστικά εργαλεία, το βαθύ σκοτάδι, τις τρομακτικές σκιές, τα πλαίσια από παράθυρα, πόρτες, φράχτες, που διαρκώς εγκλωβίζουν τους ήρωές της. Σ’ ένα μονόχρωμο τόπο, κυριολεκτικά νεκροταφείο, η κάμερα μοιάζει να κάνει κι αυτή ομόκεντρους κύκλους σαν άλογο που μάταια κάποιος προσπαθεί να τιθασεύσει, ενώ η μουσική του Τζόνι Γκρίνγουντ των Radiohead χρησιμοποιεί τα όργανα του γουέστερν, την κιθάρα, το πιάνο, το βιολί, αφαιρετικά και ανησυχητικά.

Σ’ ένα εκπληκτικά επιλεγμένο καστ, ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, αυτός ο κομψός Βρετανός, μεταμορφώνεται σ’ έναν κτηνώδη, εγκεφαλικό και, μαζί, ραγισμένο, σπαρακτικό άντρα. Κι είναι ιδανική αυτή η ισορροπία, αυτό το βρόμικο «Brokeback Mountain» μέσα από τον καθρέφτη, γιατί τη στιγμή της συζήτησης για την ισότητα των φύλων, η Τζέιν Κάμπιον είναι εκείνη που αναζητά τα βαθύτερα αίτια, τις εγκληματικές νόρμες, τις σύνθετες συμπεριφορές. Και το κάνει με σπουδαία τέχνη και μελαγχολική ψυχή.

▶ ODEON ESCAPE, TOWN CINEMAS, VILLAGE MALL, VILLAGE PARK ΡΕΝΤΗ, WEST CITY, ΑΒΑΝΑ, ΑΕΛΛΩ CINEMAX, ΑΘΗΝΑ, ΑΣΤΟΡ, ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX, ΝΑΝΑ CINEMAX, ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX, ΣΠΟΡΤΙΓΚ, ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ

Βαβέλ: Από τη σιωπή στην έκρηξη (Ελλάδα, 2020, 73΄)

● Σκηνοθεσία: Μελέτης Μοίρας

Σαράντα χρόνια απ’ όταν η «τρέλα» της Νίκης και της Εύης Τζούδα, η «Βαβέλ», το περιοδικό κόμικς (και όχι μόνο), εμφανίστηκε στα περίπτερα, το ντοκιμαντέρ του Μελέτη Μοίρα ταξιδεύει στα πρόσωπα που το ζωντάνεψαν, στο ρόλο που έπαιξε τότε, όχι μόνο στην εκπαίδευση του κοινού για την 9η τέχνη, αλλά και για την τέχνη γενικότερα, στην επαναστατικότητα, το χιούμορ και την τόλμη του. Ενώ συγκεντρώνει όλους τους βασικούς συντελεστές, η ταινία αντί να δοκιμάσει ν’ αποτυπώσει και το πώς η Βαβέλ διαμόρφωσε το σήμερα, τους τωρινούς κομίστες ή ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων, αναλώνεται σε ένα cute αλλά φλύαρο παιχνίδι κινέζικων πορτρέτων, αφήνοντάς μας απλώς με μια αίσθηση γλύκας για τις δεκαετίες του 1980 και του 1990.

Αγιοι της Μαφίας (The Many Saints of Newark, ΗΠΑ, 2021, 120΄)

● Σκηνοθεσία: Αλαν Τέιλορ

● Ηθοποιοί: Αλεσάντρο Νιβόλα, Λέσλι Οντομ Τζ., Κόρεϊ Στολ, Μάικλ Γκαντολφίνι, Βέρα Φαρμίγκα

Ο νεαρός Τόνι Σοπράνο (υποδύεται ο Μάικλ Γκαντολφίνι, γιος του αξέχαστου Τζέιμς), μεγαλώνει στο Νιούαρκ του 1960, που διχάζεται από την εξέγερση των μαύρων και ταλανίζεται από τη μαφία – αυτή που ο Τόνι κοιτάζει με δέος, όπως και τον θείο του Ντίκι Μολτεσάντι, παντοδύναμο και στιλάτο.

Με το πρόσχημα του prequel της δοξασμένης τηλεοπτικής σειράς των «Sorpanos», η ταινία αναπαράγει στοιχεία της υπόθεσης (από τον θείο Τζούνιορ ώς το μπακάλικο Σατριάλε), χωρίς να πετυχαίνει ν’ αποδώσει την ατμόσφαιρα, τον κυνισμό, το χιούμορ, τη μελαγχολία που έκαναν το πρωτότυπο να ξεχωρίσει. Αυτό που μένει είναι μια ρετρό γκανγκστερική ταινία με σωστή τυπολογία, αλλά απόντες χαρακτήρες ή κάποιο, ετερόφωτο έστω, νόημα.

Karditsa Forever (Ελλάδα, 2021, 105΄)

● Σκηνοθεσία: Στράτος Μαρκίδης

● Ηθοποιοί: Θανάσης Βισκαδουράκης, Λευτέρης Ελευθερίου, Τάνια Τρύπη, Τάσος Κωστής, Μαρία Πολυχρονίδη, Κωνσταντίνος Καζάκος, Δανάη Παππά, Τάσος Παλατζίδης

Στην Κάτω Μαγούλα, κοντά στην Καρδίτσα, ο Τάσος δουλεύει στο καφενείο του πατέρα του κι ο φίλος του ο Σάκης πουλάει θαυματουργές κρέμες ομορφιάς στο τηλεμάρκετινγκ. Θέλουν κι οι δυο να πιάσουν την καλή και να κερδίσουν και τα κορίτσια των ονείρων τους. Φυσικά, τίποτα δεν συμβαίνει τόσο εύκολα στην Κάτω Μαγούλα.

Δέκα χρόνια μετά το «I Love Karditsa», ο Στράτος Μαρκίδης του «Λάρισα εμπιστευτικό», φέρνει ένα ατελείωτο, κυρίως τηλεοπτικό, καστ σ’ ένα σίκουελ που αναζητά εισιτήρια, με μια κωμωδία που, χαρακτηριστικά, συγχέει το λαϊκό με το συντηρητικό και το κακόγουστο.

Μπενεντέτα (Benedetta, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, 2021, 131΄)

● Σκηνοθεσία: Πολ Βερχόφεν

● Ηθοποιοί: Βιρζινί Εφιρά, Δάφνη Πατακιά, Σαρλότ Ράμπλινγκ, Λαμπέρ Ουιλσόν

Η ταινία που, λόγω πανδημίας, καθυστέρησε δυο χρόνια να βγει στις αίθουσες (κάνοντας, τελικά, την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Κανών), έρχεται ν’ αναστατώσει ήθη κι αισθήσεις, να… αποθεώσει το γυναικείο κορμί, τα γυμνά ζουμερά στήθη που πρωταγωνιστούν, να εκθέσει τη σάρκα που σαπίζει (από μια άλλη πανδημία, της πανώλης), να εξισώσει το ανθρώπινο σώμα με το θείο, να ποθήσει το σώμα του Χριστού, να εκθέσει το σώμα τής (Καθολικής, εδώ) Εκκλησίας, την υποκρισία της, τη δίψα για εξουσία και πλούτη. Και, μαζί, να κάνει πλάκα, να λιγουρευτεί, να διασκεδάσει, σ’ ένα (κωμικότατο) δράμα εποχής που δοξάζει τα b-movies και μιλά για την ενοχή, τη γυναικεία αυτοδιάθεση και την πίστη. Ανάλαφρα.

Κεντρική ηρωίδα είναι η Μπενεντέτα: οι κηδεμόνες της, όταν ήταν κοριτσάκι, την «πούλησαν» σε μια μονή γυναικών στην Πέσκια του 17ου αιώνα, επειδή, ήδη από τότε, είχε τακτική επικοινωνία με την καλύτερή της φίλη, την Παναγία. Η Ηγουμένη (η Σαρλότ Ράμπλινγκ απολαυστική σ’ έναν δεύτερο, σύνθετο ρόλο) κοιτά με μισό μάτι τη νέα άφιξη, αλλά απολαμβάνει τη δημοσιότητα που παίρνει η μονή στην περιοχή. Η ζωή της Μπενεντέτα αλλάζει όταν στο μοναστήρι φτάνει η Μπαρτολομέα, ένα αδίστακτο, πανέμορφο, ζωικό χαμίνι που γνωρίζει από σεξ καθώς ο μπαμπάς και τ’ αδέλφια της τη βίαζαν τακτικά. Ενώ η Μπενεντέτα έχει ερωτικά οράματα με τον Χριστό ως ιππότη στο λευκό άλογο, η Μπαρτολομέα τής μαθαίνει την πραγματική ηδονή, με βοήθημα ένα ξύλινο αγαλματάκι της Παναγίας. Ομως τον έρωτά τους θα συννεφιάσει όχι μόνο η αίσθηση του απαγορευμένου, αλλά κι ο νοσηρός άνεμος της πανώλης που πλησιάζει απειλητικά.

Στα 83 χρόνια του, πια, ο Πολ Βερχόφεν μοιάζει εδώ να συνδέει όλα τα χαρακτηριστικά της φιλμογραφίας του: την ηδονοβλεψία του «Βασικού ενστίκτου» και του «Showgirls», το χιούμορ του «Robocop», το ανατρεπτικό πνεύμα του «Εκείνη», μαζί με ράσα και μελόδραμα κλεμμένα από τον «Μαύρο νάρκισσο», σοφτ πορνό με εικόνες που θα μπορούσε να φωτογραφίσει ο Τζεφ Κουνς, ισοπεδωτική παρωδία που θυμίζει Monty Python. Το σύμπαν του είναι καλοφωτισμένο, τα χρώματα πλούσια και γυαλιστερά, αλλά ο δικός του Μεσαίωνας έχει μια νότα ποπ, κάτι επιμελημένα πρόχειρο, για να μην τολμήσουμε, στιγμή, να το πάρουμε υπερβολικά στα σοβαρά.

Το ίδιο κι οι δυο θεϊκές πρωταγωνίστριές του, η Βιρζινί Εφιρά μεταξύ bimbo και χερουβείμ, η Δάφνη Πατακιά με σαρωτική νεανική ομορφιά, που μπαίνουν στο παιχνίδι της ξέφρενης παρωδίας, χωρίς να ξεχνούν το σοβαρό της υπόβαθρο, καλά κρυμμένο κάτω από τσίτια και άμφια.

Γιατί ο Βερχόφεν, εμπνευσμένος από το βιβλίο τεκμηρίωσης της Τζούντιθ Σι Μπράουν, την ίδια στιγμή που γλεντά ένα πληθωρικό shock value, ταυτόχρονα καταφέρεται σκωπτικά κατά της οργανωμένης θρησκείας, της εξουσίας, της άρχουσας τάξης, των φιλοχρήματων αστών, της πατριαρχίας που οδήγησε σ’ αυτήν την υποκριτική, καταστροφική σεξουαλική καταπίεση. Προσεύχεται μπροστά στο ευαγγέλιο της γυναικείας αυτοδιάθεσης, μελετά τη διττή, τη θεανθρώπινη υπόσταση της ίδιας της πίστης. Αν κάποιος θελήσει με την «Μπενεντέτα» απλώς να διασκεδάσει, πόσο απέχει από το σεπτό παραμύθι της Παλαιάς Διαθήκης; Αλλά κι αν θέλει να σκεφτεί λίγο παραπάνω για το θαύμα που ο άνθρωπος έχει ανάγκη όταν απειλείται, ή για τα στερεότυπα που θέλουν αιώνες για να καταρριφθούν, το υλικό υπάρχει μέσα στην ταινία. Καμουφλαρισμένο σαν b-movie με σέξι καλόγριες, αλλά πνευματώδες κι επαναστατικό όσο ο δημιουργός της.

▶ ΑΙΓΛΗ ΧΑΛΑΝΔΡΙ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΑΤΛΑΝΤΙΣ, ΔΑΝΑΟΣ, ΔΙΑΝΑ, ΕΛΛΗ, ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ, ΟΣΚΑΡ, ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ, ΣΙΝΕΑΚ, ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ, ΤΡΙΑΝΟΝ, ΦΛΟΙΣΒΟΣ