Οσκαρικός Χόπκινς, σπαρακτική Κόλμαν και η φρίκη της απώλειας του νου

Ο πατέρας (The Father, Ην. Βασίλειο, Γαλλία, 2020, 97')

● σκηνοθεσία: Φλόριαν Ζέλερ

● ηθοποιοί: Αντονι Χόπκινς, Ολίβια Κόλμαν, Ολίβια Γουίλιαμς, Μαρκ Γκάτις, Ιμοτζεν Πουτς, Ρούφους Σιούελ

Ο Αντονι ήταν πάλαι ποτέ μηχανικός ή ίσως χορευτής κλακέτας... Είναι πια στην τρίτη ηλικία, μοναδική του οικογένεια η κόρη του, Αν, η οποία πρόκειται να μετακομίσει στο Παρίσι και να τον αφήσει μόνο στο Λονδίνο. Στο διαμέρισμά του – ή ίσως στο δικό της ή σε οίκο ευγηρίας, με μια νοσοκόμα που μοιάζει πολύ με την άλλη κόρη του, τη Λούσι, ή ίσως καθόλου. Ο Αντονι πάσχει από άνοια κι όσο η Αν προσπαθεί να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί, εκείνος αναρωτιέται γιατί το σπίτι του κάθε μέρα μοιάζει λίγο διαφορετικό, ποιοι είναι οι άγνωστοι που το επισκέπτονται και πού στα κομμάτια έχει κρύψει το ρολόι του;

Ο διάσημος Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης Φλοριάν Ζελέρ, κάνει το κινηματογραφικό ντεμπούτο του μ’ ένα δράμα που, μεμιάς, οδήγησε τον Αντονι Χόπκινς στο δεύτερο Οσκαρ της καριέρας του. Το φιλμ παίζει, ταυτόχρονα, με τη βύθιση του ήρωα σ’ έναν κόσμο άγνωστο αλλά και με τους οικογενειακούς δεσμούς και το πώς αυτοί προσπαθούν πεισματικά να επιβιώσουν, όσο κι αν ταλανίζονται και τεντώνονται πέρα από τις αντοχές. Αν η «θεατρικότητα» βρίσκεται εδώ, αυτό είναι για να πετύχει η επαναληπτικότητα ενός περιβάλλοντος που μένει ίδιο με συνεχείς μικρές αλλαγές, ικανές να ταράξουν το μυαλό. Αν οι ηθοποιοί ερμηνεύουν περισσότερους από έναν ρόλους, αυτό είναι γιατί ο Ζελέρ επιλέγει να τους απεικονίσει με τη σύγχυση που συννεφιάζει το βλέμμα του ήρωά του. Αυτή η αντιδιαστολή κατευθύνει ολόκληρη την ταινία: πρώτα βλέπουμε μέσα από τα μάτια του Αντονι και μετά, κομματιαστά, την «αληθινή» πλευρά όσων, μάλλον, όντως συνέβησαν, σ’ ένα παιχνίδι με τις ταυτότητες, τον χρόνο, τις εικόνες της ζωής που αλλάζουν με τη βιαιότητα ενός πίνακα που κατέβηκε από τον τοίχο, αφήνοντας το σημάδι του, χωρίς υπογραφή.

Μέσα σ’ ένα καστ με μικρούς, αριστοτεχνικά ανεπτυγμένους ρόλους (η Ολίβια Κόλμαν πραγματικά σπαρακτική στην αμήχανη ευαισθησία της), ο Αντονι Χόπκινς ξεδιπλώνει, φόρα παρτίδα, ένα μάθημα υποκριτικής, ένα ρεσιτάλ αυτοσυγκράτησης, μεγαλειώδους άνεσης, μικρών λεπτομερειών με τεράστιο εκτόπισμα. Το ίδιο το σενάριο πετυχαίνει εύστοχα την κωμικότητα των τραγικών στιγμών της καθημερινότητας, ένα φουρνιστό κοτόπουλο που φταίει για όλα, ένα άτοπο φλερτ, τα παιχνίδια και των υγειών μυαλών, τις μικρές, επώδυνες κακίες ενός τρομαγμένου ανθρώπου, τη φρίκη της απώλειας του ελέγχου.

Αν κάτι λείπει από αυτή την εγκεφαλική ταινία, είναι η απλότητα, η ευθύτητα. Με μια δομή εξαντλητικά δουλεμένη, με μια σύλληψη πολύπλοκη, όσο κι αν είναι οξυδερκής και έξοχα ερμηνευμένη, το βάρος σκεπάζει τον πυρήνα της ιστορίας, έναν άνθρωπο που χάνει την πραγματικότητά του. Σε μια τέχνη που τη στολίσαμε τόσο πολύ, που φαγώθηκε από τα μαλάματα το πρόσωπό της, που λέει κι ο ποιητής, η σκέψη σκεπάζει το αγνό συναίσθημα, τη συγκίνηση, αντικαθιστώντας τη, ωστόσο, με θαυμασμό.

▶ COOL ΤΥΜΒΟΣ, TOWN CINEMAS, VILLAGE MALL, VILLAGE ΠΑΓΚΡΑΤΙ, ΑΘΗΝΑΙΑ, ΑΙΓΛΗ ΖΑΠΠΕΙΟΥ, ΑΛΟΜΑ, ΑΜΥΝΤΑΣ, ΕΛΛΗΝΙΣ, ΘΗΣΕΙΟΝ, ΛΑΟΥΡΑ, ΛΙΛΑ, ΜΑΪΑΜΙ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, ΜΑΡΙΕΛ, ΜΑΡΙΝΑ ΣΠΕΤΣΕΣ, ΜΠΟΜΠΟΝΙΕΡΑ, ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ, ΡΙΑ ΒΑΡΚΙΖΑ, ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ, ΤΡΙΑΝΟΝ ΣΑΡΩΝΙΔΑ, ΦΙΛΙΠ, ΦΙΛΟΘΕΗ, ΦΛΟΙΣΒΟΣ

Νίκος Καρούζος: Ο δρόμος για το έαρ (Ελλάδα, 2020, 101')

● σκηνοθεσία:  Γιάννης Καρπούζης

Την ταραχώδη ζωή, το μεγαλειώδες, εσωστρεφές και συστρεφόμενο μυαλό και την πολεμική σχέση με την ιστορία της Ελλάδας, του ποιητή Νίκου Καρούζου, εξετάζει ένας ερευνητής (στον ρόλο ο Γιώργος Καταλειφός, με μαγικές αναγνώσεις, κατ’ επιλογή, άλλωστε, το πάλαι ποτέ, του ίδιου του Καρούζου), διατρέχοντας ημερολογιακές «κασέτες» υλικού από ταξίδια, συνεντεύξεις, προσωπικές και δημόσιες στιγμές.

Αν το ζητούμενο σ’ ένα βιογραφικό ντοκιμαντέρ είναι μια ανάλυση της προσωπικότητας, μια κατάδυση στις κρυφές πτυχές της, μια ανάδειξη της σημασίας της για τη γενιά της και τις επόμενες, το ντοκιμαντέρ του Γιάννη Καρπούζη τα κατακτά όλα. Περιπλανώμενη στη ζωή και το έργο του «ποιητή δεύτερης κατηγορίας», του επιβλητικού αριστερού, του μονήρους και μαζί καθηλωτικού Νίκου Καρούζου, η ταινία αξιοποιεί με τρόπο συγκινητικά δημιουργικό τα σπάνια υλικά της, κάνοντας ξεκάθαρο ότι γνωρίζει καλά το αντικείμενό της, το έχει αφομοιώσει κι έχει την ικανότητα να το αποδώσει όχι μόνο ως γεγονότα, αλλά και ως αίσθηση. Η σχέση του Καρούζου με τον χρόνο, η αγωνία του μη θάψει το χιόνι την υπαρξιακή άνοιξη, αποτελούν τον άξονα της ταινίας, της «ιστορίας ενός ποιητή, της ιστορίας μιας χώρας», που ανοίγει τα καλά φυλαγμένα κουτιά των ανθρώπων για τη ζωή των οποίων ο Καρούζος σήμαινε κάτι – τιμώντας όχι μόνο τον ποιητή, αλλά και το είδος του σινεμά που έχει αποφασίσει να κάνει.

▶ ΣΤΕΛΛΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Black Widow (ΗΠΑ, 2021, 133')

● σκηνοθεσία: Κέιτ Σόρτλαντ

● ηθοποιοί: Σκάρλετ Τζοχάνσον, Φλόρενς Πιου, Ρέιτσελ Βάις, Ντέιβιντ Χάρμπορ, Γουίλιαμ Χερτ, Ρέι Γουίνστοουν

Την περιμέναμε πριν από την πανδημία, ήρθε το καλοκαίρι της... αφύπνισης η «ατομική» ταινία της Μαύρης Χήρας όπως, υπερηρωικά, την ενσαρκώνει η Σκάρλετ Τζοχάνσον. Καλύπτοντας το διάστημα ανάμεσα στο «Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος» και το «Εκδικητές: Ο Πόλεμος της Αιωνιότητας», η ταινία ανατρέχει στο παρελθόν, οικογενειακό και περιπετειώδες, της Νατάσα Ρόμανοφ, καθώς μια συνωμοσία που μπορεί ν’ αποβεί μοιραία για την ανθρωπότητα την αναγκάζει να επιστρέψει στις ρίζες της. Μια γυναίκα ηρωίδα του MCU, με μια δυναμική πρωταγωνίστρια και μια γυναίκα σκηνοθέτη επικεφαλής (η Κέιτ Σόρτλαντ του «Sommersault» και του «Berlin Syndrome») γίνονται οχήματα για να μιλήσει το mainstream σινεμά για τη γυναικεία χειραφέτηση, αντιγράφοντας, ωστόσο, θεαματικές αλλά και κλισέ «αντρίκιες» σκηνές δράσης κι αφήνοντας όλο το κέφι και το χιούμορ στη Γελένα της Φλόρενς Πιου.

Ονειρομπελάδες (Dreambuilders, Δανία, 2020, 81')

● σκηνοθεσία: Κιμ Χάγκεν Γένσεν, Τόνι Ζινκ

● με τις φωνές των: Λυδίας Τζανουδάκη, Θανάση Κουρλαμπά, Μελίνας Κατσακούλη

Η μικρή Μίνα μεγαλώνει δημιουργικά κι υπέροχα, μόνο με τον πατέρα της και το αγαπημένο της χάμστερ. Οταν, όμως, στο σπίτι προστεθούν η νέα σύντροφος του μπαμπά και η ενοχλητική κόρη της, Τζένη, φανατική του ίνσταγκραμ, η Μίνα θα αναγκαστεί να αντιδράσει. Θα ανακαλύψει πώς δημιουργούνται τα όνειρα (από μυστηριώδη μπλε μηχανικά πλασματάκια στον ουρανό) και θα κάνει τη ζωή της Τζένη εφιάλτη.

Δανέζικο animation, με απλό δισδιάστατο σχέδιο, που καταπιάνεται, χαριτωμένα και συγκινητικά, με το θέμα της οικογένειας, με μια αξιολάτρευτη κεντρική ηρωίδα – έστω κι αν στην πορεία θυσιάζει το ενδιαφέρον του σεναρίου του γι’ αυτό που εκτυλίσσεται σε διασκεδαστική, αλλά κοινότοπη περιπέτεια.

Επανεκδόσεις

Τρεις ταινίες έρχονται αυτή τη βδομάδα από το παρελθόν, όχι σπάνιες, μεν, αλλά πάντα άξιες της μεγάλης οθόνης.

Τρεις ταινίες έρχονται αυτή τη βδομάδα από το παρελθόν, όχι σπάνιες, μεν, αλλά πάντα άξιες της μεγάλης οθόνης. Το «Πέρυσι στο Μαρίενμπαντ» (φωτ.) του Αλέν Ρενέ (1961) παρακολουθεί ένα ελλειπτικό ερωτικό τρίγωνο σ’ ένα πολυτελές ξενοδοχείο στην εξοχή: ο Χ προσπαθεί να πείσει την παντρεμένη Α να το σκάσει μαζί του, παρότι εκείνη οριακά μόνο θυμάται το ρομάντζο που έζησαν τον προηγούμενο χρόνο στο Μαρίενμπαντ κι ενώ ο σύζυγός της, Μ, δεν απομακρύνεται από το πλάι της. Μία από τις πιο όμορφες, μ’ όλο το βάρος του ρομαντισμού της, ακόμα και τώρα αινιγματικές ταινίες που έγιναν ποτέ.

Το «Κραυγές και ψίθυροι» του Ινγκμαρ Μπέργκμαν (1972) φέρνει κοντά τρεις αδελφές, σε μια έπαυλη στη Σουηδία του 19ου αιώνα: βρίσκονται εκεί για να αποχαιρετήσουν τη μία που σβήνει από καρκίνο, αλλά μεταξύ τους θα ξεπηδήσουν απωθημένα του παρελθόντος. Από τις πιο αναγνωρισμένες ταινίες του Μπέργκμαν, βραβευμένη και με Οσκαρ, είναι ταυτόχρονα κι η πιο, ίσως, ψυχαναλυτική και στιλιζαρισμένη.

Η «Ταβέρνα της Τζαμάικα» του Αλφρεντ Χίτσκοκ (1939), βασίζεται στο μυθιστόρημα της Δάφνης Ντι Μοριέ, τοποθετείται στην Κορνουάλη του 1819 κι έχει ως ηρωίδα μια νεαρή γυναίκα που συνειδητοποιεί ότι οι γείτονές της προκαλούν ναυάγια στα ερχόμενα πλοία για να καρπώνονται τα λάφυρα. Η τελευταία αγγλική ταινία του Χίτσκοκ πριν εγκατασταθεί στο Χόλιγουντ, βλέπεται ανάλαφρα αλλά προδίδει έντονα την ηλικία της.