Ρίντλεϊ Σκοτ: «Η τεχνητή νοημοσύνη μάς έχει ήδη ξεπεράσει»

ΛΟΣ ΑΝΤΖΕΛΕΣ

Σπουδαίος μάστορας της εικόνας, ο Ρίντλεϊ Σκοτ, τώρα στην όγδοη δεκαετία της ζωής του, συνεχίζει να μας εντυπωσιάζει με κόσμους παράξενους κι επιβλητικούς, άγριους και όμορφους μαζί, συχνά γοτθικούς, σαν φτιαγμένους μέσα στο κιαροσκούρο μιας ηλιακής έκλειψης. Από το αριστουργηματικό «Βlade Runner» (1982) ώς τον «Μονομάχο» (2000) και τη «Διάσωση» (2015), ο Αγγλος σκηνοθέτης δεν παύει να συνεπαίρνει το κοινό σε κινηματογραφικές περιπέτειες. Με τη σειρά του HBO Max «Raised by Wolves», βρίσκεται για μια ακόμα φορά στο στοιχείο του, πλέκοντας το πρωτόγονο με την επιστημονική φαντασία, το ψεύτικο και το αληθινό, τη βία και την παιδική αθωότητα.

Αγγίζει το θέμα που τον σαγηνεύει από τη δεκαετία του ‘80: τη σύγκρουση του ανθρώπινου είδους με τέρατα από τη μία και όντα τεχνητής νοημοσύνης από την άλλη. Ενα ζευγάρι ρομπότ υψηλής λειτουργίας –ο «πατέρας» και η «μητέρα»– αναλαμβάνει να μεγαλώσει παιδιά από το ανθρώπινο είδος σε έναν αφιλόξενο πλανήτη, που όμως βρίσκεται μακριά από τις καταστροφικές συγκρούσεις των ανθρώπων εξαιτίας των θρησκευτικών διαφορών τους.

• Πείτε μας για τον ρόλο που παίζει το θέμα της θρησκείας στην ιστορία αυτή.

Εχουμε δύο αντικρουόμενες δυνάμεις, του αθεϊσμού και μιθραϊσμού. Ο τελευταίος είναι πολύ κοντά στον χριστιανισμό. Ο αθεϊσμός εκπροσωπεί έναν κόσμο χωρίς θρησκεία. Η επιστήμη πάντα ασπάζεται μια ανόθευτη προσέγγιση, δεν σου επιτρέπει να λατρεύεις την εικόνα μιας φανταστικής δύναμης.

Οι δύο χαρακτήρες, ο «πατέρας» και η «μητέρα», που αν θέλετε παρομοιάζονται με τον Αδάμ και την Εύα, μας μιλάνε με καθαρή σκέψη. Για μένα ήταν ένας ωραίος τρόπος για να επαναφέρω εκ νέου τη συζήτηση γύρω από τα καλά και τα κακά της θρησκείας… Στη σειρά, ο κόσμος καταστράφηκε από τον θρησκευτικό πόλεμο των άθεων και των οπαδών του Μίθρα. Η ομάδα που βλέπουμε εμείς στην ταινία είναι αθεϊστές που κατάφεραν να ξεφύγουν. Στην περίπτωσή μας, οι οπαδοί του Μίθρα είναι οι «κακοί».

• Η σειρά επανέρχεται σε θέματα που έχουμε δει σε προηγούμενες ταινίες σας, όπως στις «Blade Runner», «Προμηθέας», «Αlien»...

Μέρος της δουλειάς μου είναι να εξετάζω τα πρότζεκτ πριν τα αναλάβει η εταιρεία μου, Scott Free. Oταν τα δύο πρώτα επεισόδια του «by Wolves» έφτασαν στα χέρια μου, τα βρήκα τόσο συναρπαστικά που μου προκάλεσαν την επιθυμία να τα σκηνοθετήσω, ώστε να διαμορφώσω τον ρυθμό και την εικαστική προσέγγιση. Πρώτη μου επιλογή για μια ταινία δεν είναι το θέμα. Προσπαθώ να κάνω διαφορετικά πράγματα, που δεν έχω ξαναδοκιμάσει. Προσπαθώ να μην επαναλαμβάνομαι.

• Ωστόσο η ταινία μοιράζεται κάποια φιλοσοφικά ενδιαφέροντα με το «Βlade Runner». Ενα από αυτά είναι η αμφισβήτηση της ανωτερότητας της ανθρώπινης νοημοσύνης σε σχέση με την τεχνητή.

Στο «Βlade Runner» παρακολουθούμε την αντίσταση των ρομπότ στον ολοκληρωτικό έλεγχο της ζωής τους από τον άνθρωπο. Κατά κάποιον τρόπο μπορούμε να το δούμε σαν το απαρτχάιντ. Στην περίπτωση του «Raised by Wolves», έχουμε δύο ισοδύναμες παρατάξεις, αυτές της θρησκείας και της τεχνολογίας. Ταυτόχρονα η τελευταία μπορεί να ιδωθεί σαν μια νέα θρησκεία. Εχεις λοιπόν τους ανθρώπους που προτιμούν να αλληλοκαταστραφούν παρά να ζήσουν μαζί, ενώ τα ρομπότ επιδεικνύουν ανώτερη νοημοσύνη.

• Πιστεύετε ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι δυνατόν να αποκτήσει συνείδηση;

Ζούμε ήδη με την τεχνητή νοημοσύνη και υποπτεύομαι ότι μας έχει ήδη ξεπεράσει. Αν κάποτε κάποιο ρομπότ ξεφύγει από τον ανθρώπινο έλεγχο, αλίμονό μας!

• Στη σειρά, όταν η «μητέρα» αρχίζει να νιώθει αισθήματα, χάνει τη δύναμή της. Νομίζετε ότι το συναίσθημα είναι πηγή δύναμης ή αδυναμίας;

Νομίζω ότι είναι και τα δύο. Το πάθος μάς κινητοποιεί, όχι όμως πάντα προς το καλό. Τα αισθήματα δεν είναι καλά ή κακά, αλλά ουσιαστικά για την ανθρώπινη ύπαρξη. Το ταμπεραμέντο μου είναι μάλλον έντονο αλλά έχω μάθει να το ελέγχω… γιατί δεν κερδίζεις πολλά με το να χτυπάς πόρτες και να κλοτσάς τοίχους!

• Η μουσική μιας ταινίας έχει μεγάλη σημασία για σας;

Ναι, είχα μια υπέροχη εμπειρία με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου στο «Βlade Runner». Το μουσικό σκορ του ήταν απίστευτο! Δουλέψαμε πάλι στο «1492». Είχα επίσης καλές συνεργασίες με τον Τζέρι Γκόλντσμιθ και τον Χανς Ζίμερ. Αλλάζω τους μουσικούς μου ανάλογα με τις απαιτήσεις της ταινίας. Και είμαι πολύ «καθολικός» στο γούστο μου. Μου αρέσoυν ο Μότσαρτ, ο Μπίλι Αϊντολ, οι Abba.

• Οι παλιοί σκηνοθέτες, ο Αλφρεντ Χίτσκοκ ή ο Φριτς Λανγκ, έδιναν μέχρι και έναν ολόκληρο χρόνο καθημερινής δουλειάς στο σενάριο. Εσείς είχατε ποτέ αυτή την πολυτέλεια;

Το περισσότερο που δούλεψα ένα σενάριο ήταν στο «Blade Runner». Για έξι μήνες, κάθε μέρα, 12 ώρες την ημέρα, ήμουν με τον σεναριογράφο Χάμπτον Φάντσερ, καπνίζοντας και απαντώντας το ερώτημα «Κι αν;...». Στο τέλος της ημέρας συνήθως είχαμε καταλήξει σε μια καταπληκτική ιδέα ενώ ο Χάμπτον παραπονιόταν – «ωχ, τώρα πρέπει να πάω να το γράψω…». Στο τέλος όμως είχαμε ένα πολύ ιδιαίτερο σενάριο.

• Πώς βλέπετε τις γυναίκες στον κινηματογράφο; Πολλές φορές οι ταινίες σας περιστρέφονται γύρω από ηρωίδες, όπως στην ταινία-ορόσημο «Θέλμα και Λουίζ».

Η μητέρα μου έπαιξε τον ρόλο του πατέρα για μένα και τους δύο αδελφούς μου. Τον αδελφό μου Τόνι τον ξέρετε από τις ταινίες «Βeverly Hills Cop» και «Τοp Gun». Ο άλλος ήταν καπετάνιος στη δεκαετία του ‘60. Δηλαδή, η μητέρα μου μεγάλωσε τρεις σκληρούς άνδρες! Είχε μόνο 1,52 ύψος αλλά ενέπνεε τον σεβασμό μας, και αυτό έχει μείνει μέσα μου. Ποτέ δεν είχα πρόβλημα με γυναίκες αφεντικά.

• Μου φαίνεται απίστευτο ότι είστε σχεδόν 83 χρόνων, γεμάτος νεανική ενέργεια. Είναι το φυσικό σας;

Προσπαθώ να διατηρούμαι σε καλή φυσική κατάσταση. Πριν από εφτά μήνες όμως αποφάσισα να σταματήσω το ποτό και να αρχίσω τη χορτοφαγία. Περιέργως έχασα 5-6 κιλά έτσι. Συνήθως βασίζομαι στην έκκριση αδρεναλίνης, αλλά τώρα έχω την αίσθηση μιας πολύ καθαρής ενέργειας στο σώμα μου. Η απουσία του αλκοόλ είναι ξενέρωτο πράγμα, πίνω πια λίγο, πού και πού.