Δυο «ξένοι» στην αγκαλιά της ερήμου

Ο Νταβίντ Ελχόφεν στο «Μακριά από τους ανθρώπους» παίρνει ένα μυθιστόρημα του Καμί και τον Βίγκο Μόρτενσεν και κάνει ένα σύγχρονο, πανέμορφο, ολοζώντανο, επίκαιρο φιλμ για την ανάγκη ανοχής και κατανόησης.

Μακριά από τους ανθρώπους

σκηνοθεσία: Νταβίντ Ελχόφεν

ηθοποιοί: Βίγκο Μόρτενσεν, Ρεντά Κατέμπ

Στην καρδιά της Αλγερίας, στην αφετηρία του αγώνα για ανεξαρτησία, το 1954, ο Ευρωπαίος Νταρού δουλεύει ως δάσκαλος, μαθαίνοντας στα ντόπια παιδιά να διαβάζουν και να γράφουν. Καθώς η αστυνομία κι ο στρατός είναι απασχολημένοι με τον πόλεμο, ο Νταρού υποχρεώνεται να συνοδεύσει τον Μοχάμεντ, κατηγορούμενο για τον φόνο ενός συγγενή του, στην κοντινότερη πόλη για να δικαστεί.

Οι δύο τόσο διαφορετικοί άντρες θα διανύσουν μερόνυχτα την έρημο, καταδιωκόμενοι από τις αρχές αλλά και την οικογένεια του Μοχάμεντ και, με τα λίγα λόγια που ανταλλάσσουν, με τον κίνδυνο που καραδοκεί και με την απέραντη φύση να τους αγκαλιάζει, θα διαπιστώσουν ότι έχουν, ως άνθρωποι, περισσότερα κοινά απ’ όσα πίστευαν.

Με πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας και με αφετηρία το διήγημα «Η φιλοξενία» του Αλμπέρ Καμί, ο Νταβίντ Ελχόφεν κάνει ό,τι πιο κοντινό στο υπαρξιακό σινεμά επιτρέπει ένας σύγχρονος, πανέμορφος, ολοζώντανος κινηματογράφος. Η ταινία του μακράν απέχει από «ένα φιλμ για τον πόλεμο της Αλγερίας».

Η χρονική στιγμή δεν είναι παρά αφορμή, ενώ η διακριτική προτροπή για ανοχή και κατανόηση δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη.

Μέσα σε μαγικά σινεμασκόπ πλάνα της ερήμου του Μαρόκου, στα καφέ και κίτρινα χρώματα της ζέστης, φωτογραφημένα από τον Γκιγιόμ Ντεφοντέν, ο Ελχόφεν τοποθετεί έναν απλό, λακωνικό και τόσο αιχμηρό διάλογο για όσα κάνουν τους ανθρώπους να μοιάζουν: την ανάγκη της αυτοσυντήρησης, τη δυνατότητα της αγάπης, την επιθυμία για ηρεμία, για ευτυχία. Και το κάνει με εκπληκτική κινηματογραφική κομψότητα και οικονομία, με τρόπο απλό που στιγμή δεν αγγίζει την ευκολία.

Ποτέ συνοδευτική, παρά μόνο αναλυτική, η μουσική του Νικ Κέιβ και του Γουόρεν Ελις προσθέτει τη δική της ατμόσφαιρα στην ταινία.

Στο κέντρο των πλάνων ο Βίγκο Μόρτενσεν, μιλώντας γαλλικά με μοναδική άνεση, χτίζει έναν ήρωα λιγομίλητο και σκληρό, βγαλμένο από κλασικό γουέστερν και, ταυτόχρονα, ευαίσθητο και πλούσιο, με μια έκπληξη σε κάθε κόκκο άμμου που σηκώνει με τα πόδια του.

Πλάι του, ο Ρεντά Κατέμπ, εξίσου αφαιρετικός, αποτελεί το ιδανικό alter ego, δίνοντας καθολική και διαχρονική υπόσταση στο θέμα της ταινίας: η απόσταση ανάμεσα σε δυο ανθρώπους είναι μόνο θέμα θεώρησης.

Η απαγωγή του κ. Χάινεκεν

σκηνοθεσία: Ντάνιελ Αλφρεντσον

ηθοποιοί: Aντονι Χόπκινς, Τζιμ Στέρτζες, Σαμ Γουέρδινγκτον, Ράιαν Κουάντεν

Το 1983, μια συμμορία αποτελούμενη από παιδικούς φίλους πραγματοποιεί το έγκλημα του αιώνα: απάγει τον μεγιστάνα βιομήχανο Φρέντι Χάινεκεν, ιδιοκτήτη της γνωστής εταιρείας μπίρας, ζητώντας και εισπράττοντας τα μεγαλύτερα λύτρα που είχαν ποτέ ώς τότε δοθεί. Μόνο που οι εντάσεις μέσα στην ομάδα και το όλο εγχείρημα που υπερέβαινε τις αντοχές τους οδήγησαν την επιχείρηση σε ολική καταστροφή.

O Σουηδός σκηνοθέτης τού «Millennium» (της δεύτερης και τρίτης ταινίας της τριλογίας) καταπιάνεται με την πραγματική ιστορία της μεγαλύτερης επιχείρησης απαγωγής που έγινε ποτέ στην Ευρώπη. Μ’ ένα αίσθημα -λες- ευθύνης και συνέπειας αναλώνεται τόσο στις λεπτομέρειες και την πειστικότητα της δράσης που χάνει ολωσδιόλου την κινηματογραφική ένταση.

Το δυνατό καστ δεν έχει στ’ αλήθεια σενάριο και διαλόγους όπου να στηρίξει καλές ερμηνείες –ο Αντονι Χόπκινς κάνει μία από τις χειρότερες εμφανίσεις του– κι ο Αλφρεντσον ξοδεύει τον χρόνο του στα διαδικαστικά παρά, για παράδειγμα, στις σχέσεις μεταξύ των μελών της συμμορίας, που ευθύνονταν για την όλη κατάληξη και θα έκαναν, ομολογουμένως, πιο ενδιαφέρουσα την ταινία.

Το πέρασμα

σκηνοθεσία: Στέφαν Κομαντάρεφ

ηθοποιοί: Ασεν Μπλατέτσκι, Μίκι Μανόλοβιτς, Οβάνες Τοροσιάν, Ινα Νικόλοβα

Μετά τον θάνατο της γυναίκας του, ο Μίτιο ζει με τον γιο του, Βάσκο, σε μια κωμόπολη στα σύνορα Βουλγαρίας, Ελλάδας και Τουρκίας. Εχοντας χάσει την οικογενειακή του ισορροπία, τη δουλειά του και την εκτίμηση του γιου του, ο Μίτιο αποφασίζει να περάσει στη λάθος πλευρά του νόμου, σε μια τελευταία προσπάθεια ν’ ανακτήσει τα προς το ζην και τη χαμένη του αξιοπρέπεια.

Σε μια συμπαραγωγή Βουλγαρίας, Γερμανίας, FYROM και Κροατίας ο Βούλγαρος Κομαντάρεφ γεμίζει τα γκρίζα τοπία της μεγάλης βαλκανικής ερημιάς με ανθρώπους που έχουν δεχτεί το πρόσφατο οικονομικό πλήγμα, που περιμένουν, ύστερα από δεκαετίες πολιτικής ταλαιπωρίας, να δουν πότε επιτέλους «τα πράγματα θα πάνε καλύτερα».

Μια σχέση πατέρα και γιου, κι οι δυο εξίσου απροετοίμαστοι για το αδιέξοδο αύριο, αποτελεί την αφορμή για ένα λεπτογραμμένο πορτρέτο της σύγχρονης απόγνωσης και της παρανομίας ως μοναδικής διεξόδου.

Ακόμα καλύτερα, στο δεύτερο μέρος της ταινίας και προς το φινάλε της, ο Κομαντάρεφ αφήνει κατά μέρος το πολιτικοκοινωνικό σχόλιο για να μεταμορφώσει την ταινία του σ’ ένα χολιγουντιανών διαστάσεων μελόδραμα εγκλήματος και τιμωρίας. Μπορεί αυτή η δραματικότητα της υπερβολής να μη βρίσκει γερό στήριγμα στο σενάριο και το όλο εγχείρημα να μοιάζει κάπως προφανές, αλλά το «Πέρασμα» είναι ένα δυνατό δείγμα σύγχρονου βαλκανικού σινεμά που θέλει και πετυχαίνει να ξεπεράσει τις καταβολές του.

1.000 φορές καληνύχτα

σκηνοθεσία: Ερικ Πόπε

ηθοποιοί: Ζιλιέτ Μπινός, Νικολάι Κόστερ Βαλντάου

Η Ρεμπέκα είναι φωτογράφος, διάσημη για τις πολεμικές ανταποκρίσεις της. Το τελευταίο της θέμα, μια κοπέλα σε βομβιστική αποστολή αυτοκτονίας στην Καμπούλ, την αναγκάζει να επιστρέψει σπίτι σωματικά και ψυχικά τραυματισμένη. Πίσω στην οικογένειά της, τον άντρα και τις δυο κόρες της, θα συναντήσει μια άλλη εμπόλεμη ζώνη: ο άντρας της, Μάρκους, θεωρεί ότι η ριψοκίνδυνη ζωή της απειλεί την οικογενειακή τους ισορροπία. Θέλοντας να έρθει πιο κοντά στην κόρη της, Στεφ, η Ρεμπέκα θα την πάρει μαζί σε μια «ασφαλή» αποστολή.

Μόνο που στη ζώνη του πυρός ποτέ δεν ξέρεις από πού μπορεί να χτυπηθείς.

Ο Ερικ Πόπε, μεταφέροντας στην οθόνη τις δικές του εμπειρίες ως πολεμικού φωτογράφου και, ταυτόχρονα, οικογενειάρχη, αλλάζοντας όμως τα φύλα στην ιστορία του, αποπειράται ένα σύνθετο σχόλιο για τη σύγχρονη δυτική κοινωνία, τη θέση της απέναντι στους εμπόλεμους γείτονες, αλλά και τον λανθάνοντα ρατσισμό προς τη γυναίκα επαγγελματία.

Οι προθέσεις είναι άριστες, οι σκηνές δράσης κινηματογραφούνται με ρυθμό και ένταση, το σενάριο ωστόσο πέφτει εύκολα στην παγίδα της «πολιτικής συνείδησης πολυτελείας», μια και οι ήρωες παραμένουν επιφανειακοί και οι επιλογές τους απλοϊκές.

Η Ζιλιέτ Μπινός είναι, ούτως ή άλλως, θαυμάσια, τόσο όταν ρίχνεται με ορμή στην πρώτη γραμμή όσο κι όταν μεταμορφώνεται σε σύζυγο και μητέρα, ο Νικολάι Κόστερ Βαλντάου, χωρίς ουσιαστικό ρόλο, είναι πάντως κούκλος, αλλά κάπου ανάμεσα στη λυρική διάθεση και μια κατά λάθος δυτική υπεροψία, η ταινία δεν υπερβαίνει το δακρύβρεχτο μελόδραμα με πολιτικό άλλοθι.

Εξωτικό ξενοδοχείο Μάριγκολντ 2

σκηνοθεσία: Τζον Μάντεν

ηθοποιοί: Μπιλ Νάι, Τζούντι Ντεντς, Μάγκι Σμιθ, Ρίτσαρντ Γκιρ, Ντεβ Πατέλ, Τίνα Ντεσάι, Τάμσιν Γκρέιγκ, Ντέιβιντ Στραδέρν, Ρόναλντ Πίκαπ, Σίλια Ιμρι

Ο Σόνι και η Μίριελ, έχοντας πια θεμελιώσει την επιτυχία του Εξωτικού Ξενοδοχείου Μάριγκολντ, αποφασίζουν ν’ αναπτύξουν τη δραστηριότητά τους, εγκαινιάζοντας κι ένα δεύτερο ξενοδοχείο στην ίδια λογική.

Παράλληλα, οι μόνιμοι κάτοικοι του Μάριγκολντ βλέπουν τις ζωές τους ν’ αλλάζουν: ο Ντάγκλας κι η Εβελιν βλέπονται όλο και συχνότερα, διστάζοντας να ομολογήσουν την έλξη τους, ο Νόρμαν κι η Κάρολ δοκιμάζουν τη μόνιμη σχέση κι ένα νέο πρόσωπο, ο συγγραφέας Γκάι του Ρίτσαρντ Γκιρ, αναγνωρίζει τη μούσα του στο πρόσωπο της μητέρας τού Σόνι, ο οποίος ωστόσο είναι πολύ απασχολημένος με το νέο του εγχείρημα και με τον γάμο του που πλησιάζει.

Μετά την τεράστια εμπορική επιτυχία του πρώτου «Εξωτικού ξενοδοχείου Μάριγκολντ» και μέσα στο πλαίσιο του ότι η τρίτη ηλικία έχει γίνει ποπ, η νέα ταινία του Τζον Μάντεν κεφαλαιοποιεί όσα κατάφερε ήδη, χωρίς διαφορά στη γεύση.

Ινδικό φολκλόρ, χαριτωμένες ερωτικές περιπέτειες σε υπερήλικα ζευγάρια, απολαυστικοί ηθοποιοί –κυρίως οι Μάγκι Σμιθ και Τζούντι Ντεντς, αλλά και ο νιόφερτος Ρίτσαρντ Γκιρ– κι ένας αέρας ρομάντζου που αντικαθιστά την κωμικότητα της πρώτης ταινίας, κάνουν το δεύτερο «Μάριγκολντ» μια άξια, αλλά χωρίς εκπλήξεις, επανάληψη της διαμονής μας στο πρώτο.

Chappie

σκηνοθεσία: Νιλ Μπλόμκαμπ

ηθοποιοί: Χιου Τζάκμαν, Σιγκούρνι Γουίβερ, Σάρλτο Κόπλεϊ, Ντεβ Πατέλ

Στο κοντινό μέλλον, η αστυνομία έχει αντικατασταθεί από ρομπότ. Ο δημιουργός τους κοντεύει, μυστικά, να πετύχει τη συνταγή της τεχνητής νοημοσύνης. Σ’ ένα «τραυματισμένο» ρομπότ, τον Chappie, δοκιμάζει το νέο του πρόγραμμα και συνειδητοποιεί ότι λειτουργεί, ότι έχει κρίση και συναίσθημα, παρ’ ότι, ως «μωρό» ακόμα, χρειάζεται εκπαίδευση. Μόνο που κάποιοι θέλουν τον Chappie για τον εαυτό τους και κάποιοι θέλουν να μην υπάρχει καθόλου, γιατί αναστατώνει το τόσο βολικό status quo.

Ο Νιλ Μπλόμκαμπ, σκηνοθέτης του «District 9», του «Elysium» και, προσεχώς, του νέου «Alien», είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες και ιδιοσυγκρασιακούς σημερινούς σκηνοθέτες επιστημονικής φαντασίας, συνδέοντας πάντα το είδος με την πολιτική και κοινωνική κριτική. Η νέα του ταινία, ωστόσο, εκτός από λίγες στιγμές ιδιοφυΐας, πέφτει στην παγίδα της αφέλειας, βασισμένη σ’ ένα σενάριο πιο κατάλληλο για παιδική ταινία της Disney.

Ο ρομαντικός ιδεαλισμός του Μπλόμκαμπ, η αισιοδοξία ότι οι άνθρωποι μπορούν να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο, διαπερνά υπέροχα το φιλμ, η ιδέα της διαφορετικότητας –ένα «αλλιώτικο» ρομπότ, φτιαγμένο από αταίριαστα, πεταμένα κομμάτια– δίνει στο φιλμ γοητεία, μαζί και η έμπνευση μια νεογέννητης μηχανής που κοιτάζει με απορημένα μάτια τη βία στον κόσμο όπου έχει μόλις φτάσει.

Ομως ο Μπλόμκαμπ αποφασίζει, άγνωστο γιατί, ν’ απλοποιήσει το σενάριό του τόσο που ν’ απευθύνεται σε εφηβικό κοινό χωρίς απαιτήσεις, καταλήγοντας με μια ταινία χωρίς δύναμη, ούτε στη δράση, ούτε στη συγκίνηση, παρά το εκπληκτικό της αρχικό εύρημα.

Σε θέση βολής

σκηνοθεσία: Πιερ Μορέλ

ηθοποιοί: Σον Πεν, Χαβιέρ Μπαρδέμ, Ιντρις Ελμπα, Ρέι Γουίνστοουν, Τζασμίν Τρίνκα

Το 2006, ο Τζιμ Τέριε δούλευε στο Κονγκό, το πρωί ως σεκιουριτάς, το βράδυ ως πληρωμένος δολοφόνος. Εκεί γνώρισε κι ερωτεύτηκε παθιασμένα την ιδεαλίστρια γιατρό Ανι, αναγκάστηκε όμως να την εγκαταλείψει, μαζί και τη χώρα, μετά την τελευταία του «επιχείρηση», προκειμένου ν’ αποφύγει τα αντίποινα.

Σήμερα ο Τζιμ προσφέρει τις υπηρεσίες του σε άλλες υπό ανάπτυξη χώρες, αλλά όταν συνειδητοποιεί ότι καταδιώκεται από κάποιους που σχετίζονται με την παλιά του ιστορία, ξεκινά να βρει άκρη, ταξιδεύοντας σ’ όλον τον κόσμο, συναντώντας παλιούς γνωστούς με αλλαγμένη στάση, αλλά και την Ανι που είναι μεν παντρεμένη με τη... Νέμεση του Τζιμ, αλλά τον θέλει ακόμα.

Ο σκηνοθέτης τού «Taken» διασκευάζει το best seller «Η πρηνής θέση του σκοπευτή» του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ και δοκιμάζει να επαναλάβει το επιτυχημένο κόνσεπτ «μεσόκοπος αλλά σκληροτράχηλος πρώην κάτι τα βάζει με όλους και με όλα για την αγάπη και κερδίζει».

Μόνο που ο Σον Πεν είναι μεν πιο μυώδης και καλογυμνασμένος από τον Λίαμ Νίσον, αλλά δεν μπορεί ν’ αποδεχτεί ότι παίζει σε μια ταινία δράσης της σειράς, για να κάνει ένα επιτυχημένο εμπορικό come-back. Ετσι, με τον Πεν σε ρόλο και συν-σεναριογράφου και παραγωγού, το φιλμ υποφέρει από έντονη σοβαροφάνεια, ένα μπερδεμένο πολιτικό τοπίο γεμάτο στερεοτυπικούς κακούς και καλούς και μια αγάπη στο μελόδραμα.

Οι επώνυμοι δεύτεροι ρόλοι περιορίζονται σε μικρές συμμετοχές προκειμένου ο Σον Πεν να μονοπωλήσει τη δράση, το κορίτσι, τη σανίδα του σερφ, τα οπλοπολυβόλα, έναν ταύρο στη Βαρκελώνη κι ό,τι άλλο έρθει προς το μέρος του.