Δυο τραγούδια ενάντια στον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό

«NO PASARÁN - 20 ράπερ σε 9 λεπτά και 43 δευτερόλεπτα κόντρα στον Εθνικό Συναγερμό (RN)». Ετσι συστήνεται στο YouTube αυτό το καινούργιο «No Pasarán» («Δεν θα περάσουν»), που επαναφέρει ως τίτλο αυτού του νέου γαλλικού χιπ-χοπ εκείνο το γαλλικό σύνθημα («Ιls ne passeront pas») το οποίο χρησιμοποιήθηκε κυρίως στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά πέρασε στην ιστορία ως «No Pasarán», βγαίνοντας από το στόμα της «Πασιονάρια» Ντολόρες Ιμπαρούρι στον ισπανικό Εμφύλιο για να εκπροσωπήσει το Δημοκρατικό Μέτωπο ενάντια στον Φράνκο.

Το καινούργιο γαλλικό «No Pasarán» δεν χάνει την ιστορικότητά του, ούτε και την αντιφασιστική του στόχευση. Αντίθετα, τα δανείζεται ώστε να διαδώσει το μήνυμα που στέλνουν αυτές τις μέρες, ενόψει του δεύτερου γύρου των γαλλικών εκλογών, την ερχόμενη Κυριακή, οι 20 διασημότεροι και δημοφιλέστεροι στη νέα γενιά ράπερ της Γαλλίας, κόντρα στον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν και του Ζορντάν Μπαρντελά.

Το χιπ-χοπ «Δεν θα περάσουν»

Το τραγούδι συστέγασε παλιότερους και καταξιωμένους μουσικούς αλλά και πολύ-πολύ νέους που ζουν και δημιουργούν στη Γαλλία (Sofiane, Zola, Kerchak, RK, Soso Maness, Zed, UZI, ASHE 22, Nahir, ISK, Mac Tyer, Alkpote, Cokein, Akhenaton, Pit Baccardi, Seth Gueko, Demi Portion, Decimo, Relo, Costa) με σημείο εκκίνησης την ιδέα που είχε ο καλλιτέχνης κι επιχειρηματίας Ramdane Touhami: γαλλομαροκινής καταγωγής, που γεννήθηκε στη νότια Γαλλία το ’74 κι από το 2003, αφού είχε περάσει ό,τι του προδιέγραφε «κανονικά» η ζωή του (ανεργία, ναρκωτικά, συμμορίες), στράφηκε στην κουλτούρα των νέων και στη μόδα και έγινε διάσημος στους θιασώτες του πιο γοητευτικού κομματιού της underground σκηνής που φλερτάρει με τις διάσημες μάρκες και τη νέα καλλιτεχνική σκηνή.

«Ημουν με τον καλύτερό μου φίλο, τον παραγωγό DJ Kore. Και όταν είδαμε το ποσοστό που εξασφάλισε ο Εθνικός Συναγερμός στον πρώτο γύρο συγκλονιστήκαμε. Γνωρίζαμε σχεδόν τους πάντες στον κόσμο της ραπ γιατί έχουμε δουλέψει τόσο με την παλιά όσο και με τη νέα γενιά. Ετσι αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας. Τελικά αυτός κάνει την παραγωγή του κομματιού και εγώ σκηνοθετώ το βίντεο-κλιπ», εξήγησε στο «Nouvel Observateur» ο Touhami, επισημαίνοντας πόσο τον λύπησε το γεγονός ότι ο Εθνικός Συναγερμός ήρθε πρώτος μεταξύ των νέων ψηφοφόρων στις ευρωεκλογές και πόσο τον τρομοκράτησε το ποσοστό του ακροδεξιού συνασπισμού στον πρώτο γύρο των γαλλικών βουλευτικών εκλογών.

Στο κάλεσμά του ανταποκρίθηκαν άμεσα οι «20» ξεπερνώντας τις μικρές ή μεγαλύτερες έριδες μεταξύ τους, μοιράζοντας άμεσα «ρόλους» κι επινοώντας αμεσότερα εξομολογητικούς στίχους: το 9,5 λεπτών αποτέλεσμα είναι ένα αντιπροσωπευτικότατο χιπ-χοπ κι ωστόσο άνισο αφού οι 20 δημιουργοί εναλλάσσονται σε κάθε κουπλέ, αφήνοντας τον εαυτό τους και τον στίχο τους ελεύθερο για τα λίγα λεπτά που τους αναλογούν, χωρίς να έχουν εξίσου καίρια πολιτική σκέψη. Αλλά αυτό είναι δευτερεύον.

«Ανθρωποι που δεν συμπαθούν ο ένας τον άλλον κατέληξαν μαζί. Ο Soso Maness ήταν σε συναυλίες, αλλά σταμάτησε την τελευταία στιγμή για να ηχογραφήσει. Οπως ακριβώς και ο Demi Portion που μας έστειλε το ηχογραφημένο κομμάτι του το απόγευμα του Σαββάτου. Για λίγες μέρες, όλοι ήταν ενωμένοι κάτω από την ίδια σημαία κατά της Ακροδεξιάς. Οριστικοποιήσαμε το κομμάτι τη Δευτέρα 1η Ιουλίου το πρωί, λίγο μετά τον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών», λέει ο Touhami στο «Nouvel Obs».

Οι στίχοι εκ των πραγμάτων διαφέρουν σε βαθμό συνειδητοποίησης, πολιτικής αντίληψης ή ριζοσπαστικότητας. Ωστόσο κι αυτό ακόμα συγκινεί διότι όσα κι αν τους χωρίζουν το μέτωπο των «20» είναι ενιαίο: συλλογική αφύπνιση ενάντια στην Aκροδεξιά και προτροπή στους νέους να πάνε στις κάλπες «μαυρίζοντας» την Ακροδεξιά.

«Μυρίζει σαν καμένο στο αεράκι», τραγουδάει ο Soso Maness. Από την πλευρά του, ο Zed, μέλος των 13 Block, εκφράζει ξεκάθαρα την απογοήτευσή του: «Δεν καταλαβαίνω τίποτα από τις ιστορίες όλων αυτών των εκλογών. Αλλά ξέρω ότι η Aκροδεξιά χρησιμοποιεί την αποστασιοποίησή μου. Αντι-RN λοιπόν». Και ο ISK, 21χρονος καλλιτέχνης που μεγάλωσε στο προάστιο Montmirail, επισημαίνει ότι αν δεν κάνουμε τίποτα «οι ρατσιστές του χθες και του σήμερα θα είναι οι βουλευτές του αύριο».

Ο δημοφιλής Kerchak με καταγωγή από την Ακτή του Ελεφαντοστού τραγουδάει, πάλι: «Δεν είμαι πολιτικός, όπως δεν ήμουν και πολύ Μαντέλα. Αλλά το μόνο που ξέρω είναι ότι δεν ψηφίζουμε τη Μαρίν και τη “μάνα” του Μπαρντελά». Αλλοι είναι ακόμα πιο ριζοσπαστικοί όπως ο Sofiane (γνωστός και ως Φιανσό) που παίρνει πρώτος τη σκυτάλη της ρίμας και τραγουδάει: «[...] Μία χώρα, δύο όψεις, η άλλη όψη του νομίσματος [...] Η απειλή έρχεται κατευθείαν από τις πόλεις, αλλά εμείς, ναι στόμα μου, ψηφίζουμε κατά των γουρουνιών [...] Ζορντάν είσαι νεκρός». Το «Nouvel Obs» διευκρινίζει βέβαια ότι αυτό δεν είναι κάλεσμα για τη δολοφονία του 28χρονου (εκλεκτού της Λεπέν και προαλειφόμενου πρωθυπουργού) Ζορντάν Μπαρντελά, αλλά ένα κώδικας της ραπ σκηνής...

Αλλα στιχουργικά δείγματα από το «No Pasarán»; «Ετσι κάθε μέρα γαμ.. το RN, ξέρετε ήδη ποιο είναι» (Zola). «Κάνω ραπ για όλους αυτούς που ξεχνάμε στα χωριά, την επαρχία. “Η την αγαπάς ή την αφήνεις”, αυτό μου έλεγαν συχνά [...] Παιδιά, πρέπει να ξυπνήσετε, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να βάλετε τα δάχτυλά σας στην πρίζα. Επειδή η ιστορία επαναλαμβάνεται, μυρίζει σαν καμένο στο αεράκι» (Soso Maness). «Πρέπει να διαλέξετε την πλευρά σας, να τους γαμ.. και, όπως αυτοί, πρέπει να ψηφίσετε [...] Πρέπει να μαζευτούμε, να ψηφίσουμε όπως όταν αγοράζετε άλμπουμ. Πρέπει να αναλάβουμε δράση ενάντια στους φασίστες. Μην αφήσετε τον εαυτό σας να ξεγελαστεί, είμαστε εμείς εναντίον τους»(Uzi). «Οι ρατσιστές σε αφθονία, ξέρω ότι τα ΜΜΕ τρελαίνονται μαζί τους»(Cokein).

«Οποιο και αν είναι το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται», επισημαίνει το «Nouvel Obs», «όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες συμφωνούν σε ένα πράγμα: οι νέοι πρέπει να κινητοποιηθούν στον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών». Ακόμα κι αν το περιβάλλον τους και η δισκογραφική τους είναι, ενδεχομένως, επιφυλακτικά σχετικά με την ξεκάθαρη υιοθέτηση μιας αντιδεξιάς θέσης, όπως εξηγεί ο Ramdane Touhami: «Ακούσαμε πολλά κατά τη διάρκεια αυτής της ηχογράφησης, όπως ότι οι ράπερ δεν πρέπει να αναμειγνύονται στην πολιτική. Αλλά είναι απαραίτητο να μιλάμε σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Και κυρίως με τους νέους. Ο μόνος τρόπος επικοινωνίας μαζί τους σήμερα, αν δεν είναι το TikTok, είναι το χιπ-χοπ. Χρησιμοποιούμε λοιπόν τα όπλα μας».

Και κάτι ακόμα: όσα χρήματα προκύψουν από την ακρόαση του τραγουδιού έχει αποφασιστεί ότι θα διατεθούν στο Ιδρυμα Abbé-Pierre υπέρ των άστεγων και των ανήμπορων.

Το πανκ «Χοιροστάσιο»

Στη Γαλλία το μέρα-μέρα γνωστότερο «No Pasarán» ευελπιστεί ότι θα γίνει η νέα εκδοχή του «La jeunesse emmerde le Front Νational» (σ.σ. «Οι νέοι τσαντίζουν το Εθνικό Μέτωπο»), στίχος που προέρχεται από το γαλλικό πανκ συγκρότημα Bérurier Νoir: το συγκρότημα του François Guillemot, που σήμερα είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Λιόν, είχε γράψει το τραγούδι (που ο τίτλος του ήταν στην πραγματικότητα «Porcherie», «Χοιροστάσιο» δηλαδή) το 1985.

«Ενα χρόνο πριν το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο, με επικεφαλής τότε τον πατέρα της Μαρίν, Ζαν-Μαρί Λεπέν, είχε φέρει το πρώτο τόσο ενισχυμένο αποτέλεσμα στις εκλογές, αποσπώντας σχεδόν το 11% των ψήφων. Το “Porcherie” ξεκινούσε με ένα δείγμα ομιλίας του Λεπέν στο Βέλγιο, προβλέποντας ότι θα υπάρξει ένα τεράστιο εθνικιστικό κίνημα και στη Γαλλία», θυμάται μιλώντας στον «Guardian» ο Guillemot. Η έγκριτη βρετανική εφημερίδα τον αναζήτησε πριν από την περασμένη Κυριακή, ενόψει τότε του πρώτου γύρου των βουλευτικών εκλογών της Γαλλίας κι επειδή το σύνθημα «La jeunesse emmerde le Front Νational» είχε ανασυρθεί, είχε κάνει τον γύρο των κοινωνικών δικτύων και είχε γίνει viral. Νέοι άνθρωποι ανέβασαν αυτοσχέδια βίντεο-κλιπ με τους ίδιους να το τραγουδούν στο TikTok, η αριστερή ευρωβουλεύτρια Manon Aubry το τραγούδησε σε συγκεντρώσεις και η -γνωστή ηθοποιός- Μαριόν Κοτιγιάρ εμφανίστηκε με μια κονκάρδα με τον στίχο-σύνθημα.

Ολα αυτά πάντως δεν χαροποιούν τον Guillemot: «Η “virality” του παλιού μας τραγουδιού έχει γίνει ένα ζητούμενο: είναι σαν ένα είδος ιού για την αντιμετώπιση του ιού του Μπαρντελά, ο οποίος είναι πολύ παρών στα κοινωνικά δίκτυα και αποτελεσματικός στη χρήση τους. Αλλά για να είμαι ειλικρινής, ο λόγος αναβίωσης του τραγουδιού δεν με κάνει χαρούμενο: έρχεται σε ένα πραγματικά επικίνδυνο σημείο καμπής της γαλλικής ιστορίας.

»Τότε ήταν πιο εύκολο να ψελλίσεις εναντίον του Ζαν-Μαρί Λεπέν γιατί εκείνος ήταν σχεδόν καρικατούρα ακροδεξιού πολιτικού: ήταν πολύ αστός, πολύ ρατσιστής και αυτό έκανε εύκολο το να σταθείς απέναντί του. Η κόρη του, αντίθετα, ήταν πολύ στρατηγική στην “ανανέωση” της εικόνας του κόμματος, καταδικάζοντας π.χ. τον αντισημιτισμό.

»Αυτή και ο Μπαρντελά κατάφεραν να προσελκύσουν ψηφοφόρους που δεν είναι ιδεολογικά συνειδητοποιημένοι, όπως οι σκίνχεντς της δεκαετίας του 1980. Αυτοί οι ψηφοφόροι έχουν βαρεθεί να κάνουν τα πράγματα με τον παλιό τρόπο. Θέλουν να ρίξουν το σύστημα. Το παρατηρώ και στη Λιόν: μέσα στην πόλη, οι περισσότεροι ψηφίζουν Αριστερά ή Κέντρο, αλλά στα περίχωρα επικρατεί ο Εθνικός Συναγερμός. Νομίζω», καταλήγει ο πρώην πανκ φροντ-μαν και νυν καθηγητής, «ότι ο Μακρόν έχει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης. Είχε τα πάντα στα χέρια του για να φέρει μια πραγματική αλλαγή, αλλά η αλαζονική διαχείρισή του κατάφερε να στρέψει πολύ κόσμο εναντίον του. Και με τις αντιδημοφιλείς μεταρρυθμίσεις του στο συνταξιοδοτικό και με τον νέο μεταναστευτικό νόμο άνοιξε την πόρτα για τον Εθνικό Συναγερμό, γιατί “ομαλοποίησε” τις ιδέες του. Επίσης ήταν και τα ΜΜΕ που βοήθησαν στην αποδαιμονοποίηση του RN και υποδέχθηκαν τον Μπαρντελά ως ποπ σταρ».