Δεκέμβριος 2015, κρίση σε όλα τα επίπεδα, τρία μνημόνια στην πλάτη και το γκρίζο του δρόμου να καθρεφτίζεται στα μάτια των ανθρώπων που έμαθαν να κάνουν τους ζογκλέρ για να επιβιώσουν. «Δωδεκάωρα κάθε μέρα δουλεύουμε για ψίχουλα, οι πλούσιοι μας λένε να τα βλέπουμε όλα ψύχραιμα», ράπαρε τότε ο Τζαμάλ μέσα στη «Φαβέλα» που έμαθε να ζει, η οποία πήρε και το όνομα του πρώτου του δίσκου.
Ενα άλμπουμ στο οποίο εξωτερίκευσε αφιλτράριστες σκέψεις του και έψαχνε να βρει τις καλύτερες μέρες που έταζαν οι κυβερνήσεις στον λαό. Κάποτε δε μπορούσε να τις περιμένει, μαζί με τα θρυλικά «Βόρεια Αστέρια» (τους χιπ-χοπ Βορ.Ας που είχαν ιδρυθεί το 1999 στη Θεσσαλονίκη από τους Μικρό Κλέφτη, Λεξ, Τζαμάλ, Ζήνωνα και Mondi).
«Εννέα καλοκαίρια μετά», δυσκολεύεσαι πλέον να τις δεις να έρχονται, σαν να έχεις μείνει από μπαταρία στη μέση ενός ατέλειωτου τούνελ. «Εννέα καλοκαίρια μετά», μια μονάδα μέτρησης που χρησιμοποιεί ο Τζαμάλ για να μετράει τον χρόνο, συνεχίζει «να γράφει όσα θέλει η γενιά του να πει».
Ξημέρωμα Παρασκευής 9 Φεβρουαρίου, γύρω στα μεσάνυχτα, ο Τζαμάλ επέστρεψε με το «Terra Dannata» κι έκανε θόρυβο. Ενας δίσκος που αυξάνει την ένταση σε όλα εκείνα που κρατούν αθόρυβα τα συστημικά μέσα και τα κανάλια. Ενας δίσκος γεμάτος αναφορές σε έναν κόσμο που φλέγεται, αλλά με ένα ζάπινγκ δεν θα βρεις καμία από αυτές στο δελτίο των εννιά.
Ενα άλμπουμ που μοιάζει με ηχητικό ντοκιμαντέρ σερβιρισμένο από τις μουσικές των Mi368, Kess, Ortiz, Sandal και Inver. Αποτελείται από 9 κομμάτια που αν τα ενώσεις φτιάχνεις ένα κολάζ από εικόνες που σου έρχονται στο μυαλό μέσα στη σκληρή πραγματικότητα της Ελλάδας «που μας μεγάλωνε».
«Γενικά εμένα ο Τζαμάλ, όπως και στο πρώτο του άλμπουμ, με βάζει και μπαίνω σε μια ατμοσφαιρική πραγματικότητα. Οσο άκουγα τα κομμάτια περνούσαν εικόνες και γεγονότα από το μυαλό μου, τα έβλεπα από μπροστά μου σαν ρεπορτάζ στις ειδήσεις, με μουσικές από πίσω», μου εξηγεί ο Νίκος, γέννημα-θρέμμα Θεσσαλονικιός, παιδί αυτής της γενιάς που βρίσκει φωνή μέσα από την ανήσυχη ραπ σκηνή της πόλης.
Το «Terra Dannata» μιλάει για όλα. Ο Τζαμάλ δεν αφήνει τίποτα να πέσει κάτω. Μιλάει για την έμφυλη βία και για τα «χέρια που απλώνονται σε γυναίκες πρέπει να κόβονται», για τους πλειστηριασμούς και για το ότι «τρομοκρατία ήταν και το σπίτι που πήραν από τους γονείς σου», για τα Τέμπη και για το ότι «είμαστε άνθρωποι στην εποχή των αριθμών, ένα ακόμα καντηλάκι στη στροφή των Τεμπών».
«Ο Τζαμάλ είναι ο μοναδικός ράπερ ο οποίος κάθε του δίσκος όλα αυτά τα χρόνια συνεχίζει να έχει το δικό του στιλ, παραμένοντας επίκαιρος τόσο μουσικά όσο και στιχουργικά», αναφέρει ο Αλέξανδρος, ο οποίος μεγάλωσε με τη μουσική του ΤΖΜΛ και προσθέτει: «Το βασικό του χαρακτηριστικό είναι ότι πρόκειται για δίσκους και στίχους ταξικούς. Αλλοι απλά πατάνε πάνω στο drill ή σε μια ενδιαφέρουσα μουσική, αλλά με στίχους αδιάφορους.
Ο Τζαμάλ έχει καταφέρει να τα παντρέψει όλα, αλλά ταυτόχρονα να μην κάνει καμία έκπτωση όσον αφορά το ποιον εκπροσωπεί και το σε ποιον μιλάει», καταλήγει.
Η πραγματικότητα, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από τους στίχους του Τζαμάλ, δεν αφήνει τίποτα εκτός. Γράφει για το αιματοκύλισμα στη Γάζα, για τον Κώστα Φραγκούλη και για το υγρό νεκροταφείο της Μεσογείου, για τον «βυθό των νησιών στο Αιγαίο (που) είναι γεμάτος παιχνίδια».
Στο κομμάτι «Le Monde Est a Nous (POV)», δεν ακούγεται μουσική, αλλά ένα απόσπασμα της απολογίας του Δημήτρη Κουφοντίνα. «Οταν η ανθρωπότητα βγει από τη βάρβαρη προϊστορία της, από τους πολέμους, την εξαθλίωση, την προσφυγιά, τον αναλφαβητισμό, τη λεηλασία του πλανήτη από τις πολυεθνικές, όταν περάσει στο βασίλειο της ελευθερίας, της ισότητας, της ανεμπόδιστης ανάπτυξης του ανθρώπου, όταν η ανθρωπότητα χειραφετηθεί, όταν οι άνθρωποι επανοικειοποιηθούν την ανθρωπιά τους, τότε η ανθρώπινη ζωή θα είναι αυταξία πραγματική και όχι υποκριτική».
Ο Σταμάτης δεν έχει χάσει live του Τζαμάλ. Ως εκ τούτου, δεν χρειάστηκε να βρει πολλές λέξεις για να εξηγήσει το γιατί παίζει το άλμπουμ στο repeat εδώ και δέκα μέρες, είτε βρίσκεται στη δουλειά είτε βρίσκεται στο σπίτι. «Πρώτο και κύριο. Ortiz. Ο φίλος κουβάλησε πάρα πολύ στις παραγωγές. Εχει feat με Dani Gambino, που είναι σε ρέντα και ό,τι κάνει είναι καλό. Κατά τα άλλα, είναι 100% Τζαμάλ. Λίγο φτώχεια, λίγο καθημερινότητα. Αυτά είναι. Αυτός είναι ο Τζαμάλ. Επίσης ενώ στην αρχή στο τελευταίο κομμάτι, στα Ρέστα, ξεκινάει κάπως περίεργα, στη συνέχεια όταν σκάει το beat, γίνεται εθιστικό. Το ακούω κάθε μέρα.
Κάθε μέρα όμως. Επίσης πρόσεξε τι θα γράψεις για το άλμπουμ επειδή ο ΤΖΜΛ δεν αγαπάει την αστυνομία και μπορεί να πει κανένας δημοσιογράφος, ή κανένας υπουργός, ότι προτρέπει τον κόσμο σε φόνους».
Την ίδια ώρα που οι αγρότες δίνουν χωρίς σταματημό τον δικό τους αγώνα, ο Τζαμάλ δεν ξεχνάει, στο κομμάτι «9 Μαΐου», κάποιους άλλους αγωνιστές, από εκείνο τον ματωμένο Μάη των εργατών στη Θεσσαλονίκη του 1936. Σχεδόν έναν αιώνα μετά, δεν μοιάζουν όλα τόσο μακρινά.
Στα live του Τζαμάλ το καλοκαίρι, θα ουρλιάζει το περιθώριο. Και αυτά τα ντεσιμπέλ δεν θα μπορεί κανένα τηλεκοντρόλ να τα περιορίσει.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας