«Γνώσεις κι εμπειρίες είναι ένα “δάνειο” που πρέπει να επιστρέφεται στους νέους»

Διάθεση ανάλαφρη όσο και στοχαστική. Συνθέσεις των κορυφαίων δημιουργών της κλασικής αλλά και ενός από τους πιο εμπνευσμένους και ανήσυχους Ελληνες συνθέτες μεταπολεμικά.Εργα που προορίζονταν για να επενδύσουν ειδικές εορταστικές περιστάσεις και μουσικές που μιλούν για «το χρέος που έχουν όλοι οι λαοί απέναντι σε εκείνους που αγωνίστηκαν για να έχουν μια ταυτότητα».

O κορυφαίος πιανίστας μας αλλά και σημαντικός δάσκαλος Τίτος Γουβέλης επιστρέφει στην ορχήστρα της καρδιάς του, την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών κι ερμηνεύει την Παρασκευή στο Μέγαρο Μουσικής το επικό Πρώτο Κοντσέρτο του Μπραμς -μια πραγματικά σπαρακτική σύνθεση που συνδυάζει τη στιβαρότητα και τη μεγαλοπρέπεια της συμφωνίας με τη λάμψη και την εξωστρέφεια του κοντσέρτου- και τη βραβευμένη Συμφωνία αρ. 6 «Το Χρέος» του Δημήτρη Δραγατάκη, από τον θάνατο του οποίου συμπληρώνονται φέτος 20 χρόνια. Η βραδιά ανοίγει με το εορταστικό Notturno (Νυχτερινό) για τέσσερις ορχήστρες του Μότσαρτ, ενώ στο πόντιουμ επιστρέφει ο ανερχόμενος Ιταλός αρχιμουσικός Τζάκοπο Σιπάρι ντι Πεσκασερόλι.

«Οι δεσμοί μου με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών είναι δεσμοί ζωής, ισχυροί κατ’ ένταση και κατ’ έκταση. Είναι τιμή μου να προσφέρω στην Ορχήστρα σε πολλά επίπεδα, μουσικά και διοικητικά, αλλά ομολογώ ότι η Ορχήστρα έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει πολύ περισσότερα σε μένα, πράγμα για το οποίο νιώθω πάντα βαθιά ευγνώμων», λέει ο κορυφαίος μουσικός.

«Φέτος συμπληρώνονται 25 χρόνια από την πρώτη φορά που έπαιξα μαζί της ως σολίστ. Και σας βεβαιώ πως ύστερα από ένα τέταρτο του αιώνα και πολλές τέτοιες συμπράξεις μέσα σε αυτό, νιώθω το ίδιος δέος και την ίδια συγκίνηση που ένιωθα και στην πρώτη σολιστική μου παρουσία. Αυτό που έχει αλλάξει, ή μάλλον ενισχυθεί με το πέρασμα του χρόνου, είναι η αίσθηση της οικειότητας με καθέναν και καθεμία από τους υπέροχους μουσικούς που με πλαισιώνουν, συναδέλφους αγαπημένους που μας συνδέουν κοινές εμπειρίες, κοινά προβλήματα και κοινές ελπίδες. Και αυτή η σχέση, πιστέψτε με, καθιστά τη μουσική μας συνεργασία ακόμα πιο γόνιμη.

● Το Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο του Μπραμς, λοιπόν. Μια σύνθεση που εκτιμήθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Γιατί οι σύγχρονοι του συνθέτη δεν την αγάπησαν;

Η ερώτησή σας μου φέρνει στο μυαλό μια ευφυώς χιουμοριστική φράση ενός αγαπημένου, παλιού μου δασκάλου κι εκλεκτού συνθέτη, του Μπάμπη Κανά, ο οποίος έλεγε: «Τον παλιό καιρό η μουσική γραφόταν καλά και παιζόταν άσχημα, σήμερα συμβαίνει ακριβώς το αντίστροφο»! Το δεύτερο σκέλος είναι σίγουρα συζητήσιμο, αλλά το πρώτο περιέχει μεγάλη δόση αλήθειας: οι σημερινές επιδόσεις της πλειονότητας των σολίστ και των επαγγελματικών ορχηστρών έχουν αγγίξει επίπεδα αρτιότητας που ήταν αδιανόητα τον 18ο ή 19ο αιώνα. Θεωρώ λοιπόν πολύ πιθανό, όταν ο ίδιος ο Μπραμς έπαιξε για πρώτη φορά το Κοντσέρτο του στο Ανόβερο και στη Λιψία τον Ιανουάριο του 1859, οι εκτελέσεις να μη δικαίωσαν το όραμα της μεγάλης μουσικής του. Ευτυχώς όμως, τόσο το Πρώτο όσο και το πολύ μεταγενέστερο Δεύτερο Κοντσέρτο του για πιάνο δεν άργησαν να καταξιωθούν ως δύο αριστουργήματα της μουσικής τέχνης με ανεξάντλητο πλούτο.

● Εσείς θυμάστε πότε το πρωτοακούσατε;

Δεν μπορώ να θυμηθώ την πρώτη φορά που το άκουσα, αλλά σίγουρα μπορώ να θυμηθώ την πρώτη φορά που το ερωτεύτηκα: το 1969, ως φοιτητής στο Λονδίνο το άκουσα στην ηχογράφηση του λατρεμένου Claudio Arrau με την Ορχήστρα Concertgebouw υπό τον Bernard Haitink. Εκείνη η ακρόαση ήταν μια αποκάλυψη, η δύναμη της οποίας με συντροφεύει μέχρι σήμερα. Οταν πια το ερμήνευσα κι εγώ για πρώτη φορά, το 2007, έγινε και παραμένει μέχρι σήμερα το πιο αγαπημένο μου Κοντσέρτο για πιάνο...

● Συμμετέχετε συχνά στις εισαγωγικές ομιλίες που διοργανώνει η ΚΟΑ πριν από τις συναυλίες της. Πιστεύετε ότι η γνώση του κοινωνιολογικού και ιστορικού πλαισίου ενός έργου επηρεάζει τον τρόπο που το ακούει το κοινό;

Οι γνώσεις γύρω από τη μουσική δεν είναι αναγκαία -και σίγουρα ούτε ικανή- συνθήκη για την απόλαυσή της. Παρ' όλα αυτά, οι πληροφορίες βοηθούν κάποιες φορές στο να μας καταστήσουν πιο «ανοιχτούς» στη μουσική, να μειώσουν την «απόστασή» της από έναν ακροατή που ενδεχομένως να αισθάνεται έλλειψη οικειότητας. Ως εκ τούτου είναι ένα ωφέλιμο εργαλείο, που όμως δεν μπορεί ποτέ να υποκαταστήσει τη σαρωτική δύναμη και γοητεία που από μόνη της η μεγάλη μουσική ασκεί στην ψυχή μας.

● Εσείς αισθάνεστε αυτή τη σαρωτική δύναμη και ως καθηγητής πιάνου στο Ωδείο Αθηνών. Πώς είναι αυτή η επαφή με σπουδαστές και νέους μουσικούς;

Ανέκαθεν αντιλαμβανόμουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες που κανείς αποκομίζει στη ζωή και στο επάγγελμά του ως ένα δάνειο που πρέπει πάντα να επιστρέφεται. Η διδασκαλία είναι μια μορφή επιστροφής αυτού του δανείου, όχι η μόνη, αλλά σίγουρα σημαντική.

● Γιατί είναι σημαντικό να μαθαίνουν τα παιδιά ένα μουσικό όργανο, ακόμη κι αν δεν ασχοληθούν επαγγελματικά με αυτό;

Η σύγχρονη ιατρική έρευνα έχει αποδείξει και αναλύσει τα τεράστια οφέλη της μουσικής εκπαίδευσης στην εγκεφαλική ανάπτυξη των παιδιών. Αν αναλογιστούμε επιπλέον ότι η σχέση ενός παιδιού με ένα μουσικό όργανο είναι ίσως ο πιο άμεσος και αποτελεσματικός τρόπος να οικοδομήσει μια υγιή σχέση με τη μουσική (ακόμα και ως απλός ακροατής) στην ενήλικη ζωή του, τότε τα οφέλη σαφώς πολλαπλασιάζονται.

● Ας έρθουμε και σε ένα δικό μας «κατόρθωμα»: η αξέχαστη δεκαπεντάωρη ερμηνεία σας στο Vexations του Ερικ Σατί σάς άλλαξε ερμηνευτικά;

Για να είμαι ειλικρινής, καθόλου. Οπως είναι φυσικό, οι ερμηνευτικές μου προσεγγίσεις μεταβάλλονται συν τω χρόνω, αλλά οι όποιες μικρές ή μεγάλες αλλαγές καθορίζονται από τα βιώματά μου και από την εμβάθυνση της σχέσης μου με τα ίδια τα μουσικά έργα. Η εκτέλεση των Vexations ήταν μεν ένα εγχείρημα που διήρκεσε πολλές ώρες, αλλά αν το καλοσκεφτεί κανείς, πρόκειται απλά και μόνο για... μια σελίδα μουσικής!

📌 Πληροφορίες: 18/11, 20.30, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Τιμές εισιτηρίων 8€-25€.