Η πολύτιμη μοναξιά της μελωδίας του Γιάννη Σπανού

Ο Γιάννης Σπανός άφησε στο ελληνικό τραγούδι το πιο ωραίο του σημάδι. Τρυφερό, αγαπησιάρικο και γεμάτο μελωδίες που επί έξι δεκαετίες περιέγραφαν για χάρη μας με τον πιο γλαφυρό τρόπο την απουσία, τις μοναξιές, τη μελαγχολία, τους σφοδρούς έρωτες. Ηταν ο συνθέτης που μας χάρισε 500 και πλέον τραγούδια, που μας απενοχοποίησε όταν ταυτιστήκαμε με την υπέροχη ελαφράδα της δεκαετίας του ’60, που έγινε ο πατριάρχης του Νέου Κύματος, που βαριόταν τη σοβαροφάνεια και άφηνε πάντα τους στίχους των ποιητών να αναπνέουν.

«Σαν με κοιτάς», «Οδός Αριστοτέλους», «Βροχή και σήμερα», «Κυριακές στην Κατερίνη», «Με πνίγει τούτη η σιωπή», «Θα με θυμηθείς», «Φταίμε κι οι δυο», «Μια φορά θυμάμαι μ’ αγαπούσες», «Αγάπη δίκοπη», «Πες πως μ’ αντάμωσες», «Ανθρωποι μονάχοι», «Μαρκίζα», «Κι ήταν πάντα η νύχτα», «Προσωπικά» και τόσα άλλα.

Απόψε το βράδυ ο Δήμος Αθηναίων και το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής τιμούν στο Ολύμπια-Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» τον συνθέτη που λείπει ήδη δυόμισι χρόνια από κοντά μας. Στη μεγάλη συναυλία αξέχαστα τραγούδια του θα ερμηνεύσουν οι Ελένη Δήμου, Δώρος Δημοσθένους, Πένυ Ξενάκη και Κώστας Τζιαγκούλας.

«Ημουν πολύ μικρούλα όταν τον πρωτοσυνάντησα. Ενιωθα δέος για εκείνον και τον Μάνο Χατζιδάκι. Με πλημμύριζαν οι μελωδίες τους», λέει η Ελένη Δήμου, ερμηνεύτρια που τραγούδησε κορυφαία κομμάτια του. Ανάμεσά τους και ο δίσκος «Προσωπικά» (1988), που ξεπέρασε τα 100.000 αντίτυπα κι έγινε τότε η πιο επιτυχημένη δουλειά του συνθέτη.

«Από κοντά τον συνάντησα όταν ηχογραφούσα το “Ποιος μας σφυρίζει κάθε βράδυ” για τον δίσκο “Α & Β Προβολή”. Αισθανθήκαμε σαν να γνωριζόμασταν από πάντα. Βέβαια ο Γιάννης το συνήθιζε να δένεται με τους νέους καλλιτέχνες. Ενιωθα από τότε ότι “θα γράψει” στη ζωή μου, όπως κι έγινε. Νομίζω ότι και για εκείνον ήμουν ένα κομμάτι ξεχωριστό. Οχι μόνο καλλιτεχνικά αλλά και γιατί μου δίδαξε αυτά που είχε κι εκείνος: ταπεινότητα, απλότητα, αξιοθαύμαστο χιούμορ και καλοσύνη».

● Συνθετικά ποιο ήταν το σημαντικότερο προσόν του;

Η μοναξιά της μελωδίας του.

● Θεωρείτε ότι του αναγνωρίστηκε η μεγάλη προσφορά του στη μουσική;

Νομίζω όχι. Για τον Γιάννη το να παίξει στο Ηρώδειο ή σε ένα μπαράκι είχε την ίδια αξία. Ομως δεν μπορώ να μη θεωρώ αδικία το γεγονός πως αυτός ο συνθέτης, που αγκάλιασε με τόση αγάπη τους καλλιτέχνες και μπήκε σε τόσες χιλιάδες σπίτια, δεν φιλοξενήθηκε στο Ηρώδειο ή στο Μέγαρο. Ισως ήταν έξω από το σύστημα το οποίο πολλές φορές δεν συγχωρεί. Και στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις μας είχε εκφράσει αυτό το παράπονο. Ηταν όμως τόσο καταξιωμένος στις καρδιές μας, γι’ αυτό κι εμείς χρωστάμε να διδάξουμε στους νεότερους τα σπουδαία τραγούδια του. Το χρειάζεται ο τόπος μας. Τα τελευταία είκοσι χρόνια δεν είμαστε και πολύ περήφανοι για την πρόοδο στο ελληνικό τραγούδι. Σήμερα όλοι στέκονται στο πόσα views έχει ένα κομμάτι, όχι αν είναι κάκιστο ή αν δεν διαπραγματεύεται απολύτως τίποτα στιχουργικά. Δεν επιτρέπεται η νεολαία να μεγαλώνει με το τίποτα.

● Ποιο από τα τραγούδια του θα θέλατε να είχατε ερμηνεύσει εσείς πρώτη;

Εχω μια ψύχωση με τον «Ιδανικό κι ανάξιο εραστή» που ερμήνευσε συγκλονιστικά ο Κώστας Καράλης. Συγκινούμαι πάντα όταν το τραγουδάω γιατί και ο Γιάννης είχε έναν θάνατο κοινό και θλιβερό.

● Πείτε μου πώς ήταν η συνεργασία σας στον δίσκο «Προσωπικά» και πώς σας φάνηκε το τραγούδι όταν διαβάσατε τους στίχους;

Σε αυτό το άλμπουμ μαζεύτηκαν πολλοί σπουδαίοι: Λίνα Νικολακοπούλου, Μαριανίνα Κριεζή, Γιάννης Σπανός, Στέφανος Κορκολής. Εγώ είχα αγωνία να αποδείξω πόσο δίκιο είχαν όσοι με εμπιστεύθηκαν και ο Γιάννης ήταν πανευτυχής με το κλίμα στο στούντιο. Η πρώτη συγκίνηση σε σχέση με τον δίσκο ήρθε από ένα τηλεφώνημα της Μαριανίνας που με πήρε στη Θεσσαλονίκη να μου διαβάσει στίχους από το «Καναρίνι». Με το που τους άκουσα έβαλα τα κλάματα. Το «Προσωπικά» -δεν σας κρύβω- με δυσκόλεψε. Στην πρώτη ερμηνεία δεν μου βγήκε αυτό που περιμέναμε. Το άφησα. Προσπάθησα άλλη μία. Πάλι δεν ήταν ό,τι προσδοκούσαμε. Το άφησα ξανά. Ενιωθα πως αυτό που αισθανόμουν ήταν αδύνατον να καταγραφεί. Αλλά δεν το έβαλα κάτω. Το ερμήνευσα και τρίτη φορά, όσο πιο πηγαία μπορούσα. Ηταν βράδυ στο στούντιο Sierra και ο παραγωγός μας Γιώργος Μακράκης είχε κατέβει να κάνει κάτι τηλέφωνα. Ανεβαίνοντας στο πάνω στούντιο, το άκουγε από τη σκάλα κι άρχισε να φωνάζει: «Το είπες! Το είπες συγκλονιστικά!». Επιτέλους το είχα πει... Ξέρετε, είχα και εγώ μεγάλες απαιτήσεις από τον εαυτό μου. Θέλει χρόνο μέχρι να ταυτιστείς με τον ρόλο, γιατί κάθε τραγούδι είναι μια μικρή παράσταση. Συνήθως εμένα με οδηγεί ο στίχος, ο λόγος, γιατί στόχος μου είναι να αφηγηθώ μια ιστορία. Αλλά δεν είναι εύκολο καμιά φορά ο ίδιος που αφηγείται την ιστορία να είναι και ο πρωταγωνιστής...

● Τι θα θέλατε να θυμάται ο κόσμος από τον Γιάννη Σπανό, πέρα φυσικά από τα σπουδαία τραγούδια του;

Ο Γιάννης ήξερε οκτώ γλώσσες, ήταν καταπληκτικός σκιτσογράφος και είχε απίστευτη ευρύτητα πνεύματος. Ωστόσο, αυτό που θα ήθελα να ξέρουν όλοι είναι πόσο αγαπούσε τους καλλιτέχνες και ειδικά τους τραγουδιστές. Είχε βαθύ σεβασμό για εμάς κι εκνευριζόταν μαζί μας -πάρα πολύ- μόνο όταν ξεχνούσαμε ακόμα και μισή λέξη από κάποιο στίχο. Δεν τον ενοχλούσε αν άλλαζες λίγο μια μουσική του φράση. Αν όμως έκανες λάθος στον στίχο γινόταν έξαλλος.

◢ Info: Αφιέρωμα στον Γιάννη Σπανό, Ολύμπια-Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», 20.30. Ερμηνεύουν οι: Ελένη Δήμου, Δώρος Δημοσθένους, Πένυ Ξενάκη, Κώστας Τζιαγκούλας. Αφήγηση: Αννα Ψαρρά. Μουσική διεύθυνση/ενορχηστρώσεις: Αγγελος Ηλίας. Εισιτήρια: 5-30 ευρώ.