Κάθε γειτονιά και το γκρουπάκι της

Είναι ένα λεύκωμα που πολλοί θα ζηλέψετε και είμαι σίγουρος πως θα τρέξετε να αγοράσετε. Ειδικά αν είστε μιας, κάποιας (όχι μεγάλης), ηλικίας. Πρόκειται για το βιβλίο «Ελληνικά μουσικά συγκροτήματα των sixties», συγγραφέας του είναι ο Νίκος Σάρρος και μέσα στις τριακόσιες πενήντα σελίδες του παρουσιάζει τα ελληνικά γκρουπ της δεκαετίας του ’60, που έδρασαν στην Ελλάδα κι έπαιζαν, όπως την έλεγαν τότε, «μοντέρνα μουσική». Το λεύκωμα περιέχει απίστευτο ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό που δεν θα βρείτε σε κανένα Google όσο κι αν ψάξετε. Και συμπεριλαμβάνει τα βιογραφικά όλων των συγκροτημάτων που δισκογράφησαν εκείνη τη δεκαετία, αλλά και περίπου ογδόντα ακόμα που δεν τα κατάφεραν να κυκλοφορήσουν κάποιο άλμπουμ, αλλά είχαν σημαντική παρουσία στα μουσικά δρώμενα.

«Η ιδέα ξεκίνησε πριν από το 2000 και πέρασε από πολλά κύματα, διότι το ’98 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με παρόμοιο θέμα, πράγμα το οποίο με έκανε να διαφοροποιήσω την ύλη του δικού μου», μας λέει ο Νίκος Σάρρος. «Ετσι στράφηκα περισσότερο στην αναζήτηση της φωτογραφίας, αφού δεν υπήρχε ανάλογο υλικό και ο αναγνώστης που δεν είχε ζήσει την εποχή θα μπορούσε να την κατανοήσει καλύτερα μέσα από στιγμιότυπα και εικόνες. Επισταμένα η συγγραφή του διήρκεσε 8 με 9 χρόνια συνεχούς ενασχόλησης. Το υλικό “πάρθηκε” από τους ίδιους τους μουσικούς των συγκροτημάτων σε προσωπικές συναντήσεις που είχα μαζί τους. Από αυτό καταλαβαίνει κανείς εύλογα αφενός τη μοναδικότητα του υλικού που συνέλεξα και αφετέρου τη διαδικασία που χρειάστηκε για να ολοκληρώσω το έργο μου».

O Νίκος Σάρρος, αντί βιογραφικού, καταγράφει την παρακάτω ιστορία: «Το 1989, Οκτώβρης, κάθισα να διαβάσω τα μαθήματά μου. Ημουν 13 ετών και είχα συνηθίσει να διαβάζω ακούγοντας πάντα μουσική. Στο ψάξιμο για κάτι καλό, η βελόνα του ραδιοφώνου κόλλησε σε μια όμορφη μελωδία. Πήρα τηλέφωνο τον σταθμό να ρωτήσω ποιος είναι ο τίτλος του τραγουδιού. Την Κυριακή πήρα τον πατέρα μου και ανεβήκαμε στο Μοναστηράκι, ψάχνοντας το δισκάκι. Το βρήκα και το αγόρασα 600 δραχμές. Κάπως έτσι άρχισε το ταξίδι μου, που ακόμα συνεχίζεται». Ποιο ήταν το τραγούδι εκείνο; Το «Κάθε μέρα που περνάει» των Esquires.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις «Εκδόσεις Μισκής». Θα ακολουθήσουν κι άλλες εκδόσεις φυσικά γιατί ήδη έχουν φύγει τα μισά αντίτυπα. «Η πρωτοτυπία του project με έπεισε σχεδόν εξαρχής για την έκδοσή του» μας λέει ο Ξενοφώντας Κατραμάδης, ο εκδότης. «Δεν υπήρχε σχετική βιβλιογραφία στο παρελθόν και αυτό ως εκδότη με δελέασε, αφού τα μοναδικά project συνήθως είναι και διαχρονικά. Στη συνέχεια και βλέποντας την πορεία της δημιουργίας του έργου βεβαιώθηκα για το ορθόν της επιλογής μου και είμαι σίγουρος ότι το βιβλίο θα πάει πολύ καλά». Ευτυχώς, δεν αντιμετώπισε ιδιαίτερα προβλήματα. «Δεν συνάντησα καμία δυσκολία γιατί οι στόχοι ήταν πολύ συγκεκριμένοι εξαρχής. Οταν αγαπάς τη δουλειά σου, έτσι συμβαίνει. Οι στόχοι μου εν πολλοίς έχουν να κάνουν με τη σωστή πορεία του βιβλίου. Δεν ανησυχώ όμως γιατί θεωρώ ότι η συγκεκριμένη έκδοση, όχι μόνο σε ποιότητα, αλλά σε μέγεθος και πρωτοτυπία ανταμείβει απόλυτα τον αναγνώστη και αυτό ως εκδότη με χαροποιεί».

Να σας πω δυο λόγια για το τι σημαίνει ακριβώς αυτό το «μοντέρνα μουσική», που λέμε στην αρχή. Κυρίως είναι το είδος της μουσικής αυτό καθ’ εαυτό, αλλά κατ’ επέκταση έπαιζαν ρόλο η διάταξη στην πίστα των μελών των συγκροτημάτων, η ενδυμασία τους, ακόμα και τα ονόματά τους. Ηδη από τα πρώτα χρόνια του ’50 η Ελλάδα στα κοσμικά κέντρα διασκέδαζε υπό τους ήχους της ρούμπας, του μάμπο, της σάμπας και του τσα-τσα. Η εμφάνιση του rock and roll μετά το 1956 είναι η σπίθα που κάνει τη φωτιά να ανάψει. Ο Νίκος Σάρρος χαρτογραφεί το μουσικό τοπίο των sixties στο συγκεκριμένο είδος μουσικής.

«Σε κάθε γειτονιά υπήρχε και ένα συγκρότημα! Είναι κοινότοπο και λέγεται σε κάθε συζήτηση, αλλά αληθεύει. Ειδικά στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, τουλάχιστον μέχρι το 1967, η παραπάνω φράση ήταν πέρα για πέρα αληθινή. Αυτό το γεγονός βέβαια με βοήθησε πολύ στην αναζήτηση, γιατί όταν έβρισκα ένα συγκρότημα συνήθως τα μέλη γνώριζαν και όλα τα υπόλοιπα της περιοχής, καθώς κι εκείνα που έπαιζαν στα κλαμπ που ήταν δίπλα τους. Στην επαρχία υπήρχαν σαφώς πιο λίγα με πολύ πιο χαλαρές και πολυμελείς συνθέσεις, αφού και το κοινό ήταν πιο περιορισμένο και οι μουσικοί σαφώς λιγότεροι σε αριθμό. Σε κάθε περίπτωση το συγκρότημα αντικατόπτριζε την ανάγκη των νέων για προσωπική επανάσταση και προβολή, μέσω ενός ήχου καινούργιου για την Ελλάδα, όπως ήταν η ποπ μουσική».

Δεν ήταν κάτι το δύσκολο τότε ο σχηματισμός συγκροτήματος. «Ηταν υπόθεση μιας παρέας συμμαθητών, γειτόνων ή φίλων. Αγορά οργάνων με δεκάδες δόσεις και ατέλειωτες πρόβες σε συγκεκριμένα κομμάτια. Τις περισσότερες φορές οι νεαροί μουσικοί ήταν αυτοδίδακτοι και δούλευαν με το “αυτί” και με την ατελείωτη επανάληψη, αφού δεν υπήρχε δυνατότητα ή υπομονή για την εκμάθηση μουσικής σε κάποιο ωδείο. Οταν το συγκρότημα ήταν έτοιμο, συνήθως ξεκινούσε από ένα πάρτι, κατόπιν σε κάποιο χορό ή εκδήλωση συλλόγου μέχρι να φτάσει στο πρώτο σημαντικό σκαλοπάτι που ήταν η εμφάνισή του σε κάποιο μουσικό πρωινό -τα επονομαζόμενα και ρεσιτάλ. Αν εκεί τα πήγαιναν καλά, το να μεταπηδήσουν σε κάποιο κλαμπ ήταν εύκολη υπόθεση». Βέβαια για χρήματα μην περιμένετε και πολλά, περισσότερο με «βίτσιο» έμοιαζε ο σχηματισμός ενός γκρουπ. Οπως και τώρα δηλαδή, ας μην κοροϊδευόμαστε. «Μέχρι να φτάσει το συγκρότημα να παίξει σε ένα κλαμπ, δεν νομίζω ότι περνούσαν από το μυαλό τους οι υλικές απολαβές», σημειώνει ο Νίκος Σάρρος. «Τους οδηγούσε το πάθος και η αγάπη για τη μουσική, πράγμα που εκμεταλλεύονταν ιδιοκτήτες σινεμά ή χώρων, προκειμένου το συγκρότημα να παίξει μπροστά σε κοινό. Αλλωστε όλα τα πάθη και τα “βίτσια” στη ζωή κάπως τα πληρώνεις».

Τα συγκροτήματα έπαιζαν τότε, στην αρχή τους τουλάχιστον, στα λεγόμενα μουσικά πρωινά, τα οποία γίνονταν συνήθως την Κυριακή σε κινηματογράφους, πλατείες ή παραλίες. Η αποδοχή από τους νέους ήταν τεράστια και αποτελούσαν εβδομαδιαίο γεγονός σε κάθε γειτονιά. Στα μουσικά πρωινά οι επιχειρηματίες νυχτερινών κέντρων ανακάλυπταν τα καινούργια συγκροτήματα, τα αξιολογούσαν και τους πρόσφεραν, ενδεχομένως, δουλειά.

Ηταν τα sixties η εποχή της αθωότητας όπως φημίζεται, και όπως ακούμε εμείς οι νεότεροι; «Απολύτως. Στα πρώτα χρόνια και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας. Δεν υπήρχε υλικό αντάλλαγμα στο μυαλό των νέων για να ξεκινήσουν μια τέτοια διαδικασία -να φτιάξεις δηλαδή ένα συγκρότημα. Αυτό βέβαια σταμάτησε όταν τα νεανικά γκρουπ μετατράπηκαν σε ορχήστρες, κυρίως μετά το 1968, και πληρώνονταν αδρά για να κρατούν ολόκληρα προγράμματα σε κοσμικά κέντρα. Εκεί κάπου τελείωσε και η εποχή της αθωότητας, αν και πολλά νέα γκρουπ ξεπηδούσαν χωρίς να έχουν απόλυτα τα αγνά εναύσματα των προηγουμένων».

Αντί επιλόγου: Οσοι άντεξαν -ή ήταν τυχεροί- από τα γκρουπ ανταμείφθηκαν, άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο, ηθικά ή και οικονομικά. Το σίγουρο είναι ότι όλοι αυτοί με την ίδια αγάπη έζησαν, αγκάλιασαν και περπάτησαν σ’ αυτήν την όμορφη πορεία.

Info:

Σημεία πώλησης: Εκδόσεις Μισκής, Μεσολογγίου 69, Βύρωνας. Βιβλιοπωλείο Επίκαιρα, Αγ. Ιωάννου 41, Αγία Παρασκευή. Fagotto Books, Βαλτετσίου 15, Αθήνα. Βιβλιοπωλείο Ελλη, 3ης Σεπτεμβρίου 96. Βιβλιοπωλείο Παρ’ Ημίν Χαρ.Τρικούπη 11Α. Anazitisi Records, Στουρνάρα 4, Αγιοι Ανάργυροι. Για τη Θεσσαλονίκη, υπεύθυνος διανομής: Γιάννης Νέγρης, τηλ.: 6944 597505.