Aγαστή σύμπραξη Καβάκου και Πάτσε

Απόλυτα ταιριαστή στο πλαίσιο της φετινής επετείου για τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Μπετόβεν είναι ο κύκλος τριών συναυλιών που διοργανώνει στο Μέγαρο Μουσικής ο Σύλλογος οι Φίλοι της Μουσικής, στις οποίες οι Λεωνίδας Καβάκος και Ενρίκο Πάτσε θα παίξουν όλες τις σονάτες για βιολί και πιάνο του Γερμανού συνθέτη.

Η πρώτη από αυτές δόθηκε στην κατάμεστη μεγάλη αίθουσα αφήνοντας πολύ καλές εντυπώσεις (31/1/2020). Οι δυο καλλιτέχνες σε αγαστή σύμπραξη είχαν ξαναπαρουσιάσει τον πλήρη κύκλο, στην ίδια αίθουσα, το 2012. Οι εντυπώσεις που αποκομίσαμε ταυτίστηκαν σε μεγάλο ποσοστό με τις προ οκταετίας: όλα τα συστατικά της εκτέλεσης –ήχος, φραστική, δυναμικές, συντακτικό– συνέκλιναν συνειδητά και με ακρίβεια στην υπηρεσία μιας ανάγνωσης εστιασμένης στο στιλιστικό στίγμα των έργων του Κλασικισμού.

Ο Καβάκος έπαιξε με ήχο μέσου βάρους, φωτεινό, ορθοτονικά αψεγάδιαστο, εύπλαστο, κινητικό και μαλακό -αλλ’ επ’ ουδενί νωθρό- με περιορισμένο βιμπράτο. Η φραστική πρόβαλε ακριβής, φροντισμένη και ελεγχόμενη έως την παραμικρή λεπτομέρεια, υπηρετώντας σταθερά την ανάδειξη της μικρο- και μακρο-δομής της μουσικής, οργανωμένη ορθολογικά και εις βάθος σε κύριες και δευτερεύουσες παραγράφους.

Επιπλέον, εκφερόμενη δίχως ίχνος πίεσης, αυστηρά, σχεδόν με απάθεια, άλλαζε χαρακτήρα ανταποκρινόμενη με ετοιμότητα στις κυμαινόμενες μουσικές ποιότητες και τον ιδιοσυγκρασιακό χαρακτήρα κάθε φράσης ή παραγράφου: άλλοτε έρρεε ανάλαφρη και αβίαστη, άλλοτε υπογράμμιζε σφιχτά τον ρυθμό, άλλοτε αρθρωνόταν με έμφαση σε μυώδεις, αιχμηρές εξάρσεις και τεταμένες στίξεις. Εκπληκτική σε ποιότητα ήταν η μαχητική ανάπτυξη των πυκνών σε δράση και νόημα διαλόγων με το πιάνο, οι οποίοι –ειδικά στην «Σονάτα αρ.7»– φορτίζονταν έντονα και κορυφώνονταν εν θερμώ σε αθλητικής σβελτάδας στιχομυθίες.

Παίζοντας σε μεγάλο πιάνο Steinway με ουρά, με μεστό, ρωμαλέο ήχο, τέλεια άρθρωση, όμοια αψεγάδιαστη ακρίβεια και δυναμικά τονισμένη φραστική, ο Πάτσε διέπλασε τη δική του συνεισφορά με αυτοπεποίθηση. Η σύνθεση του ισότιμου βάρους παιξίματος των δυο μουσικών χάρισε στις εκτελέσεις ιδιαίτερη ισορροπία, δραματική και εκφραστική μεστότητα, καθιστώντας τις πεμπτουσιακά κλασικές σε σύνθεση μεγεθών. Συνολικά, η άτεγκτης αυστηρότητας εκφραστικότητά τους υπέβαλε αίσθηση ολύμπιας ηρεμίας και νηφαλιότητας συνδυασμένης με στιβαρότητα και απολλώνια διαύγεια· κάπου, ωστόσο, έλειψαν το χαμόγελο και το πηγαίο συναίσθημα.

Ο διεθνής Στάθης Καραπάνος

Ο Στάθης Καραπάνος είναι ένας ακμαίος, ταλαντούχος Ελληνας μουσικός φλαουτίστας με σταδιοδρομία στον διεθνή χώρο (Γερμανία, Γαλλία). Πριν από λίγα χρόνια τον ακούγαμε για ένα διάστημα ως μέλος της ΚΟΑ, ωστόσο, σύντομα έφυγε στο εξωτερικό όπου πρόσφατα του απονεμήθηκε το «Βραβείο Μπέρνσταϊν 2020» του γερμανικού τραπεζικού οργανισμού Sparkassen Finanzgruppen. Στις 7/2/2020 ήρθε στην Αθήνα για μια εκτυφλωτικά λαμπερή εμφάνιση στο Μέγαρο Μουσικής, συνοδευόμενος από την ΚΟΑ υπό τον Ματίας Φορέμνι στο πλαίσιο συναυλίας με τίτλο «Εικόνες της Ανατολής».

Στην κατάμεστη αίθουσα ερμήνευσε το «Κοντσέρτο για φλάουτο» του Χατσατουριάν. Εκφραστικά άμεση, αθλητικά σφριγηλή, παλλόμενη από εξωστρεφές συναίσθημα, η γραφή του Σοβιετικού/Αρμένη δημιουργού φέρει ανεξίτηλο το στίγμα της εποχής και του τόπου: είναι ανεπιτήδευτα (υστερο)ρομαντική, πληθωρικά μελωδική και ρυθμική, ανενδοίαστα φολκλορικής έμπνευσης, ανέφελα αισιόδοξη και χαρούμενη, φορτισμένη με περισσό, επιδεικτικό ματσίσμο. Βεβαίως, εδώ πρόκειται για μεταγραφή του πρωτότυπου «Κοντσέρτου για βιολί» (1940) από τον κορυφαίο Γάλλο φλαουτίστα Ζαν-Πιερ Ραμπάλ (1922-2000), ο οποίος αναβάθμισε την παρουσία του οργάνου αυτού στην σύγχρονη εργογραφία.

Ο Ραμπάλ διατήρησε αυτούσιο το κοντσέρτο του Χατσατουριάν παράγοντας μιαν εξοντωτικά απαιτητική, εκτυφλωτικά δεξιοτεχνική σολιστική παρτιτούρα (1967), την οποία ο ταλαντούχος, 24χρονος Ελληνας μουσικός δάμασε με υπεράνθρωπη δεξιοτεχνική άνεση. Διέτρεξε με θαυμαστής διαφάνειας άρθρωση και ακρίβεια τις αλλεπάλληλες, πυκνογραμμένες, γρήγορες παραγράφους, ξεδίπλωσε με ευφρόσυνη σβελτάδα τις «ανατολίτικες» μελωδίες, «τραγούδησε» με γλυκό ήχο και ονειρική ευαισθησία τις λυρικές παραγράφους.

Αναμφίβολα ήταν μια μοναδικά λαμπερή, απολαυστική εκτέλεση· ομοίως αναμφίβολα θα ήταν πολλαπλά πιο ενδιαφέρον αν ο ταλαντούχος Καραπάνος έπαιζε κάποιο από τα αυθεντικά κοντσέρτα για φλάουτο του 20ού αιώνα: Νίλσεν, Βάινμπεργκ, Ζολιβέ, Ιμπέρ, Φρανσέξ... Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας η ΚΟΑ υπό τον Γερμανό αρχιμουσικό ερμήνευσαν τη συμφωνική σουίτα «Σεχραζάντ» του Ρίμσκι-Κόρσακοφ που δεν παρακολουθήσαμε.