Η ακτινοβολία των Μυκηνών σε μια έκδοση

Αι Πολύχρυσοι Μυκήναι αναδύονται από τα βάθη των αιώνων, προορισμός και συναρπαστικό ταξίδι στις Ιδέες, στους μύθους, στις τραγωδίες του Οίκου των Ατρειδών, στο βασίλειο του μυθικού Αγαμέμνονα.

Σε εκείνο το κομμάτι γης, που υψώνεται 278 μ. από τη θάλασσα στην απόληξη του εύφορου αργολικού κάμπου, δημιουργήθηκε το σημαντικότερο και πλουσιότερο ανακτορικό κέντρο της Υστερης Εποχής του Χαλκού στην ηπειρωτική Ελλάδα. Και αναπτύχθηκε ο πρώτος υψηλός πολιτισμός της Ευρώπης, ο μυκηναϊκός.

Ο,τι διασώζεται στον αρχαιολογικό χώρο με τη μνημειακή αρχιτεκτονική, τα βασιλικά ταφικά συγκροτήματα, τα κυκλώπεια τείχη, μαρτυρούν την αίγλη του βασιλείου.

Συνηγορούν σ’ αυτό και τα σπάνια ευρήματα που ανασύρθηκαν από τις ανασκαφές: κομψοτεχνήματα τέχνης, κοσμήματα από χρυσό και πολύτιμους λίθους, χρυσές μάσκες, είδωλα θεών και ζώων, ελεφάντινα ολόγλυφα συμπλέγματα, εξαιρετικά κεραμικά, περίτεχνα ξίφη, σκεύη από ευγενή μέταλλα και εξωτικά υλικά.

Είναι σημάδια του βασιλικού γένους του οποίου ο Ομηρος διαιωνίζει τη φήμη, αφηγείται τους βίους των ρωμαλέων ηγεμόνων του στα ομηρικά έπη και ακολούθως οι τραγωδίες της κλασικής εποχής χαρίζουν την αιωνιότητα στους Μυκηναίους και τον τόπο τους.

Στις «Μυκήνες» λοιπόν, αφιερώνεται ο καινούργιος τόμος της ετήσιας εκδοτικής σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.

Η έκδοση των λευκωμάτων ξεκίνησε το 1997 και έχει παρουσιάσει μέχρι σήμερα ορισμένα από τα πιο φημισμένα και κάποια από τα λιγότερο γνωστά, αλλά εξίσου σημαντικά, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας (Κεραμεικός, Αιγές, Μουσεία Ακρόπολης, Σάμου, Πέλλας, Θηβών, Δελφών κ.α.) Τη νέα έκδοση συγγράφει η αρχαιολόγος Αλκηστις Παπαδημητρίου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας.

Πρόκειται για ένα συναρπαστικό αφήγημα για το ιστορικό πλαίσιο και την εποχή, τους μύθους, τον τόπο, τα ανάκτορα, τον κόσμο του Αγαμέμνονα, τη μυκηναϊκή αρχιτεκτονική, την τέχνη αλλά και την καθημερινότητα της ζωής των ανθρώπων. Η έκδοση υποστηρίζεται από 500 φωτογραφίες του Σωκράτη Μαυρομμάτη, που αναδεικνύουν τα υψηλής αισθητικής ευρήματα, τον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο.

Οπως μας εξήγησε η Αλκηστις Παπαδημητρίου, δίνεται έμφαση σε αντικείμενα, «που μπορεί να ξεφύγουν της προσοχής του επισκέπτη».

Ανάμεσά τους κοσμήματα από πολύτιμους λίθους -όλα τα χρυσά που βρέθηκαν στις ανασκαφές εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο-, σφραγιδόλιθοι, αλλά και εξαιρετικής τεχνοτροπίας ανθρωπόμορφα είδωλα, που απεικονίζουν θεότητες θηλυκού ή αρσενικού γένους (13ος α, π.Χ.) και βρέθηκαν όλα μαζί σε μια αίθουσα του του Θρησκευτικού Κέντρου.

«Είναι τερατόμορφα είδωλα θρησκευτικής λατρείας και πιθανόν είναι τα σημαντικότερα και πιο εντυπωσιακά εκθέματα του μουσείου», λέει η αρχαιολόγος. Και μας επισημαίνει ότι η έκδοση περιλαμβάνει και αδημοσίευτα έργα από τα 2.500 εκθέματα του μουσείου και τα 30.000 των αποθηκών του.

Στην ομιλία της κατά την παρουσίαση της έκδοσης χθες, στα γραφεία του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, η κ. Παπαδημητρίου αναφέρθηκε στο θαύμα των Μυκηνών και των ηγεμόνων, που «πήραν στους τάφους τους 14 κιλά χρυσάφι», οχύρωσαν την πόλη τους περιλαμβάνοντας τον Ταφικό Κύκλο Α.

Μίλησε για τον Ταφικό Κύκλο Β και τους τάφους του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας, για τους θολωτούς τάφους «που πιστοποιούν το βασιλικό γένος και την ισχύ του», για την Πύλη των Λεόντων, ένα «σύμβολο απίστευτης βαρύτητας, σημείο ακραίου εντυπωσιασμού που δίνει το μήνυμα ότι εδώ υπάρχει κάτι σπουδαίο και δυνατό».

Οσο για το Μουσείο των Μυκηνών, σχεδιάστηκε από αρχιτέκτονες της αρχαιολογικής υπηρεσίας και πέρασε τον δικό του Γολγοθά: ξεκίνησε τη δεκαετία του ᾽80 και τελικά εγκαινιάστηκε το 2003. «Το δύσκολο ήταν να φτιάξουμε ένα μουσείο για τις πολύχρυσες Μυκήνες χωρίς χρυσάφι», τόνισε η Αλκηστις Παπαδημητρίου. «Βρήκαμε, όμως, τον τρόπο να αναδείξουμε τα σημαντικά ευρήματα γιατί στην αρχαιολογία δεν παίζει ρόλο το υλικό, αλλά το μήνυμα που μεταφέρει το κάθε αντικείμενο.

Πιστεύω ότι αυτό συνέβη με σπουδαίο τρόπο στο αρχαιολογικό Μουσείο των Μυκηνών». Και αναφέρθηκε στους αρχαιολόγους που δούλεψαν στις Μυκήνες: Χρήστο Τσούντα, Γεώργιο Μυλωνά, Σπυρίδωνα Ιακωβίδη, Ιωάννη Παπαδημητρίου, Δημήτρη Θεοχάρη.

«Οι Μυκήνες δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν. Εζησαν και ζουν ως συμβολικό τοπίο, πρωταγωνιστούν στον Κόσμο των Ιδεών και διατρέχουν διαχρονικά τη Γραμματεία και την Τέχνη», σημειώνει στον πρόλογο της έκδοσης ο υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς.

Με τη σειρά της, η Μαριάννα Ι. Λάτση γράφει πως η επιλογή των Μυκηνών «προέκυψε αβίαστα». «Είναι ένας τόπος όπου τα ιστορικά γεγονότα υφαίνονται με τον μύθο και πρωταγωνιστές, όπως ο Ατρέας, ο Αγαμέμνονας, η Κλυταιμνήστρα, ο Μενέλαος, η Ιφιγένεια, ο Ορέστης ζωντανεύουν στα μάτια του επισκέπτη.

Επη, μύθοι και τραγωδίες είτε λαμβάνουν χώρα στις Μυκήνες είτε όχι, αφηγούνται στους Ελληνες και στην οικουμένη τα δράματα και τις ιστορίες των αρχόντων τους, διατρανώνοντας τη δύναμη που είχαν αποκτήσει στο απόγειο της ακμής τους».

Στην παρουσίαση, το Κοινωφελές Ιδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση εκπροσώπησε ο Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου, ο οποίος αναφέρθηκε στα εκδοτικά προγράμματα και στην ευρύτερη χορηγική δραστηριότητα του Ιδρύματος.

Το υπουργείο Πολιτισμού εκπροσώπησε η γεν. γρ. Μαρία Ανδρεαδάκη- Βλαζάκη, η οποία έκλεισε την ομιλία της με ολόψυχα συγχαρητήρια προς τη συνάδελφό της Αλκηστη Παπαδημητρίου, «όχι μόνο για τις υπηρεσίες που έχετε προσφέρει ώς τώρα, οι οποίες είναι αναντικατάστατες, αλλά και για την επιστημονική σας επάρκεια και τον μοναδικό σας λόγο».

Η έκδοση κυκλοφορεί στα ελληνικά και στα αγγλικά και δεν έχει εμπορικό χαρακτήρα. Διανέμεται δωρεάν σε όλα τα Πανεπιστήμια της χώρας, σε βιβλιοθήκες, ερευνητικά κέντρα κ.α. Το κοινό έχει ελεύθερη πρόσβαση στην ηλεκτρονική έκδοση του τόμου από τον ιστότοπο του Ιδρύματος www.latsis-foundation.org.