Γνωρίζαμε τον τίτλο του τελευταίου μυθιστορήματος του Ορχάν Παμούκ: «Κάτι παράξενο στο νου μου». Είχαμε μια ιδέα από την υπόθεση: ένας πλανόδιος πωλητής τριγυρνά στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και παρατηρεί τις μεταμορφώσεις της πόλης και των ανθρώπων τις τελευταίες δεκαετίες.
Τώρα μάθαμε πως ο ίδιος ο Τούρκος νομπελίστας συγγραφέας έρχεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 10 Δεκεμβρίου για να μας ξεναγήσει ο ίδιος στη νέα του ιστορία. Το βιβλίο -όπως και τα προηγούμενά του- θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ωκεανίδα (ελπίζουμε κρατώντας το αγγλικό εξώφυλλο με το σχέδιο που φιλοτέχνησε ο ίδιος), σε μετάφραση της Στέλλας Βρεττού, τις ίδιες περίπου ημέρες που τον περιμένουμε στην Αθήνα.
Εξι χρόνια έρευνας και συγγραφής χρειάστηκε αυτή τη φορά ο Ορχάν Παμούκ για να «πλέξει» ένα μυθιστόρημα που, σύμφωνα με τις πρώτες κριτικές, είναι ερωτική ιστορία και καθημερινό έπος μαζί, μια καλοδουλεμένη ανάλυση για την ψυχή και την ατμόσφαιρα στην πατρίδα του. Οι περισσότεροι από τους πρόσφατους πρωταγωνιστές των βιβλίων του Τούρκου συγγραφέα είναι άνθρωποι παραδομένοι στα συναισθήματά τους, λες κι ολόκληρη η ύπαρξή τους εξαρτάται από αυτά. Κι ο πλανόδιος πωλητής του παραδοσιακού ποτού «μποζά», Μεβλούτ Kαρατάς, δεν αποτελεί εξαίρεση.
Ευαίσθητος, σκυθρωπός, αδιόρθωτος ρομαντικός, περνά τρία χρόνια γράφοντας ερωτικά γράμματα σε μια κοπέλα που τον είχε καθηλώσει με τα μάτια της σε έναν γάμο. Ωστόσο, ο ξάδελφός του τον εξαπατά και δίνει τις επιστολές του στη μεγαλύτερη αδελφή της αγαπημένης του. Οταν το ανακαλύπτει ο Μεβλούτ, είναι πολύ αργά. Ωστόσο, δεν υποχωρεί, αλλά κάνει κανονικά το καθήκον του και παντρεύεται το «λάθος» κορίτσι.
Ο σπουδαίος Τούρκος λογοτέχνης, τιμημένος με Νόμπελ λογοτεχνίας το 2006, ζει τα τελευταία χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες καθώς διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Ομως το βλέμμα του είναι πάντοτε στραμμένο στην πατρίδα του. Γι' αυτό και με κάθε ευκαιρία σχολιάζει την επικαιρότητα.
Την περασμένη εβδομάδα ήταν η σειρά της ιταλικής «La Repubblica» να φιλοξενήσει την οργή του για τα θλιβερά, αιματηρά γεγονότα στην Τουρκία με τους 106 νεκρούς διαδηλωτές. Ούτε λίγο-ούτε πολύ ο Παμούκ δήλωσε ότι πλέον είναι εξαιρετικά πιθανό να καταρρεύσει η χώρα παραδομένη στις θρησκευτικές συγκρούσεις και κατονόμασε τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν ως υπεύθυνο για το εκρηκτικό κλίμα που επικρατεί.
Είναι φανερό πως ο Παμούκ έχει επενδύσει πολλά στον Μεβλούτ. Κατά κάποιον τρόπο, ίσως ο ήρωάς του τού μοιάζει: είναι κι οι δύο στοχαστές που περιφέρονται στις παρυφές της κοινωνίας, καταγράφουν και παρατηρούν συνεχώς όσα συμβαίνουν γύρω τους και στη συνέχεια μετατρέπουν την πληροφορία σε δημιουργικό τους «καύσιμο».
«Θα βλέπεις τα πάντα χωρίς να τα έχεις δει. Θα ακούς τα πάντα, αλλά θα προσποιείσαι ότι δεν έχεις ακούσει τίποτα», λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου ο πατέρας του Μεβλούτ (πρώην πωλητής μποζά κι ο ίδιος) στον γιο του. Ενώ, λίγο μετά αναφέρεται πως για τον πρωταγωνιστή «το πιο αγαπημένο πράγμα στον κόσμο ήταν να βλέπει τους ανθρώπους που βαδίζουν στον δρόμο και να εφευρίσκει ιστορίες εμπνευσμένες από τα πράγματα που είδε...».
Η φυσική πρόσβαση, λοιπόν, του Μεβλούτ σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους της πόλης τον κάνει ιδανικό μυθιστορηματικό πρόσωπο για τον Παμούκ. Αθώος και ρομαντικός στην πρώτη ανάγνωση, ο Μεβλούτ έχει μια περίεργη εσωτερική δύναμη που τον κάνει να πιστεύει ότι είναι διαφορετικός από τους άλλους ανθρώπους. Ακόμη και τα μέλη της αστικής τάξης -όταν καταδέχονται να συνομιλήσουν μαζί του- συγκλονίζονται από την ποιότητα και το βάθος της. Φτάνουν μέχρι το σημείο να αναρωτιούνται πώς αυτός ο φαινομενικά λαϊκός άνθρωπος έχει γράψει όλα αυτά τα υπέροχα γράμματα αγάπης.
Και κάτι ακόμα: για άλλη μια φορά, ο Παμούκ έκρυψε καλά μέσα στον απλό αυτό πωλητή στοιχεία που μαρτυρούν πως μπορεί να έχει συνεχώς το βλέμμα του στον δυτικό κόσμο, αλλά τίποτα δεν τον κινητοποιεί όσο η καταγραφή της τουρκικής πραγματικότητας. Τον ήρωά του, λοιπόν, δεν τον περιγράφει με τη ματιά ενός Δυτικού παρατηρητή, αλλά με την ανησυχία και το νοιάξιμο εκείνου που αναζητά σε αυτή τη χαώδη -και διαρκώς μεταλλασσόμενη πόλη- το άλλο του μισό.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας