«Αφού μπορούσα», «Well why am I doing it? What am I imagining», «Να μη γίνει τίποτα», «Yiati einai sxedon sigouro oti kati tha paei strava». Εκφράσεις σαν εκμυστηρεύσεις, όπου εναλλάσσονται τα συναισθήματα. Ακούγονται μέσα σε ένα δωμάτιο, δημιουργημένο από νάιλον παραπετάσματα που το απομονώνουν από τον υπόλοιπο χώρο. Σαν κουκούλι. Με δυο τρία καθίσματα, εν είδη πουφ από στοίβες χαρτονιού. Ο,τι ακούς προβάλλεται στη μια όψη του ιριδίζοντος δωματίου.
Η βίντεο-εγκατάσταση Exit Scripts, που φιλοξενείται στο πλαίσιο της φετινής Μπιενάλε της Αθήνας, προέκυψε από μια τακτική επιβίωσης: όταν η Ερικα Σκούρτη πέρασε «δεκαοχτώ μήνες κόλασης με χωρισμούς, εξώσεις και άλλες δυσκολίες», ηχογραφούσε σκέψεις και συναισθήματα στο κινητό της. Και ίσως είναι αυτή η κοινοτοπία των εκφράσεων που χρησιμοποιούμε σε μια δύσκολη στιγμή που σε κάνει να κοντοστέκεσαι και ν’ αφήνεις το έργο να σου μιλήσει... Μέσα στον «υβριδικό χώρο επούλωσης», οι καθημερινές ηχογραφήσεις - καταγραφές στο κινητό εν είδει προσωπικού «θεραπευτικού» ημερολογίου, αφήνει επίσης αιχμές για την ιδέα της συναισθηματικής επιτήρησης, όπως μας λέει η ίδια...
● Ποια ήταν η διαδικασία που ακολουθήσατε και οδήγησε στο Exit Scripts;
Συνήθιζα να ηχογραφώ τον εαυτό μου να μιλάει στο τηλέφωνό μου, εν μέρει επειδή είχα ήδη εξαντλήσει τους φίλους μου με τα ίδια πράγματα -όπως κάνεις όταν είσαι κολλημένος σε κάτι και προσπαθείς να το καταλάβεις- οπότε αντί να τους τηλεφωνήσω, μιλούσα στον εαυτό μου. Αν μιλάτε δημόσια σ’ ένα τηλέφωνο κανείς δεν το βρίσκει παράξενο. Ταυτόχρονα, με ενδιέφερε πραγματικά το πώς η τεχνολογία επιτήρησης έφτασε, πέρα από το κείμενο και την εικόνα, με την έλευση των αλγορίθμων αναγνώρισης προσώπου και μοτίβων, να δύναται να διαβάζει σωματικά σήματα, βιομετρικά δεδομένα -όπως ίριδα, ιδρώτα, καρδιακό ρυθμό- μέχρι και αλλοιώσεις ή διαμορφώσεις στον τόνο, αλλά και συγκεκριμένους δείκτες ενός ατόμου.
Η φωνή είναι ένα αναγνωριστικό στοιχείο μας, ωστόσο έχει αναπτυχθεί λογισμικό που ισχυρίζεται ότι μπορεί να διαβάζει τη φωνή σύμφωνα με τα συναισθήματά του. Και πάλι, αυτό χρησιμοποιείται ή τουλάχιστον δοκιμάζεται σε οτιδήποτε, από τις υπηρεσίες πελατών -αν το άτομο στο τηλέφωνο ακούγεται θετικό και κατανοητό, μέχρι την ιατροδικαστική. Χρησιμοποιώντας τις δικές μου ηχογραφημένες εμπειρίες ως ένα είδος «συνόλου δεδομένων» ήθελα να πειραματιστώ με τη χρήση ενός από αυτούς τους «συναισθηματικούς» αλγόριθμους που διαβάζει τη φωνή για σημάδια διέγερσης, έντασης ή έλλειψής τους ώστε να επεξεργαστεί το έργο μου. Ετσι, ενώ είναι η ομιλία μου, και είχα ετοιμάσει ένα μεγάλο κείμενο από τις ηχητικές μεταγραφές ώς το εισερχόμενο βίντεο, η τελική επεξεργασία ανήκει στο λογισμικό.
● Σας βοήθησε η διαδικασία της εξωτερίκευσης και της «αρχειοθέτησης εμπειριών» να ξεπεράσετε τις δυσκολίες σας;
Λοιπόν, είναι δύσκολο να πούμε αν το έκανε! Γενικά, αντιστέκομαι λίγο στην ιδέα ότι μπορείς να βρεις αυτό το παράξενο κόλπο που θα σου λύσει όλες τις δυσκολίες - μακάρι να ήταν τόσο απλό. Βέβαια πάντα έγραφα ημερολόγια και τα έβρισκα χρήσιμα και μιλώντας στο τηλέφωνο ίσως είναι ένας διαφορετικός τρόπος να το κάνω. Και φυσικά, αυτό δεν είναι απλώς ένα αδιαμεσολάβητο αποτέλεσμα μιας αυτοθεραπευτικής διαδικασίας. Είναι επίσης -πρωτίστως- ένα έργο τέχνης. Και ίσως μέρος της υπέρβασης των δυσκολιών είναι να τις δημοσιοποιήσεις με κάποιον τρόπο, όχι τόσο για να τις βγάλεις από πάνω σου επιβαρύνοντας όλους τους άλλους με αυτό, αλλά με μια ευρύτερη έννοια.
Εχω συγκινηθεί πολύ από το πόσοι άνθρωποι, άγνωστοι μέχρι φίλοι, μου έστειλαν μήνυμα για να πουν ότι βρήκαν το έργο συγκινητικό και ότι ακουγόταν πολύ σαν τον δικό τους εσωτερικό μονόλογο. Ισως δημοσιοποιώντας πράγματα, που συνήθως μένουν κρυφά, γίνεται φανερό ότι σε κάποιο βαθμό οι περισσότεροι άνθρωποι παλεύουν με κάτι και η γνώση αυτού είναι παρήγορη απλώς και μόνο επειδή σημαίνει ότι δεν είσαι μόνος.
? Info: Ερικα Σκούρτη, Exit Scripts, 2018. Ψηφιακή βιντεοεγκατάσταση, 115΄. 7η Μπιενάλε της Αθήνας 2021 ECLIPSE. Μέχρι τις 28 Νοεμβρίου. Τετάρτη - Παρασκευή: 1 μ.μ. - 9 μ.μ. Σάββατο - Κυριακή: 11 π.μ. - 9 μ.μ. Εισιτήρια από 10€ (ημερήσια) στο Πρώην Εμπορικό Κέντρο Fokas, Σταδίου 41.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας