Νέος, όμορφος, χαρισματικός, παραγωγικός, αντισυμβατικός, ένας επαναστάτης πρωτοπόρος. Ο μύθος Ζαν-Μισέλ Μπασκιά (1960-1988) δεν χρειάζεται συστάσεις.
Μιλάει ακόμα και σήμερα με την προκλητική, προβοκατόρικη τέχνη του. Πέθανε σε ηλικία 27 ετών από χρήση ηρωίνης, όμως στη σύντομη ζωή του κατάφερε και άλλαξε με την τέχνη του ολόκληρο το πνευματικό status quo της εποχής στη Νέα Υόρκη των 80s. Καλλιτέχνης γκράφιτι, ζωγράφος, ποιητής, φιλόσοφος, dj, μουσικός, μέσα σε μια δεκαετία κυριάρχησε σε όλα αυτά με τα οποία ασχολήθηκε και τα άλλαξε όλα.
Στο «Barbican Art Gallery» –στο καταπληκτικό Barbican Centre στο Σίτι του Λονδίνου– εγκαινιάστηκε την Πέμπτη η πρώτη μεγάλη έκθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με το έργο του Μπασκιά, σχεδόν 30 χρόνια μετά τον θάνατό του, και με τίτλο «Boom for Real», μια φράση που χρησιμοποιούσε ο καλλιτέχνης για να χαρακτηρίσει κάτι που αγαπούσε ιδιαίτερα. Εκτίθενται περισσότερα από 100 έργα του – πίνακες, κολάζ, φωτοτυπίες, υλικό από περφόρμανς, γκράφιτι, μουσική, φωτογραφίες.
Συγχρόνως, παράλληλες εκδηλώσεις, εργαστήρια, συζητήσεις, προβολές, συναυλίες και απαγγελίες ποιημάτων πραγματοποιούνται σε όλους τους χώρους του Barbican, για να γνωρίσει το κοινό το πνεύμα της εποχής και του καλλιτέχνη μέσα από νέους δημιουργούς και κολεκτίβες του Λονδίνου.
Η σύντομη ζωή του Μπασκιά ήταν πάντα γεμάτη παρορμητισμό, φαντασία και αγριότητα. Ενα παιδί-θαύμα που εκφράζει έναν πρωτόγονο νεο-εξπρεσιονισμό στα έργα του, που ταξιδεύουν σήμερα σε όλες τις πρωτοποριακές γκαλερί, φτάνοντας σε αστρονομικές τιμές, και τον καθιστούν έναν από τους πιο ακριβούς καλλιτέχνες του κόσμου.
Γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης από πατέρα με καταγωγή από την Αϊτή και μητέρα από το Πουέρτο Ρίκο. Οι γονείς του χώρισαν όταν ήταν 8 χρόνων. Τον ίδιο χρόνο ένα αυτοκίνητο τον χτύπησε ενώ έπαιζε μπάσκετ στον δρόμο και πέρασε ένα μήνα στο νοσοκομείο με σπασμένο βραχίονα και σοβαρά τραύματα στην κοιλιακή χώρα, σε σημείο ώστε να του αφαιρεθεί ο σπλήνας του.
Το δώρο που του έδωσε τότε η μητέρα του, Ματίλντα, ήταν το βιβλίο «Ανατομία του Γκρέι», που έγινε το «εργαλείο» του ώστε να ανακαλύψει την αρχιτεκτονική του σώματός του. Με την ίδια, επισκέπτονται τα μουσεία του Μανχάταν.
Ανήσυχο πνεύμα και με μεγάλη αντίληψη, σε ηλικία 11 ετών ο Μπασκιά γνωρίζει γαλλικά, ισπανικά και αγγλικά και ασχολείται ενεργά με τον αθλητισμό. Σύντομα, όμως, αντιμετωπίζει προβλήματα καθώς η μητέρα του αρχίζει να νοσηλεύεται σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Στα 15 του φεύγει από το σπίτι και παρατάει το σχολείο.
Του αρέσει να σχεδιάζει καρτούν εμπνεόμενος από τις ταινίες του Χίτσκοκ. Γίνεται καλλιτέχνης του δρόμου και μαζί με έναν φίλο του φιλοτεχνούν γκράφιτι και αινιγματικά ποιητικά συνθήματα στο Σόχο και στο Lower East Side υπογράφοντας με το ψευδώνυμο SAMO©.
Κοιμάται σε παγκάκια και πουλάει κάρτες για να ζει. Αναζητά το όχημα πάνω στο οποίο θα οικοδομήσει την τέχνη του και δανείζεται στοιχεία που τα αναδιαμορφώνει από το πανκ, τη ραπ, την αρχαία αιγυπτιακή ιστορία και την παραδοσιακή αφρικανική τέχνη.
Το 1980 ήταν ένα έτος έκρηξης. Αστεγοι και «αδέσποτοι» ζούσαν κοινοβιακά και ο Μπασκιά πάντα είχε κάπου να στεγάσει την τέχνη του. Εδειξε τη δουλειά του πρώτη φορά στο ονομαστό «Times Square Show» και έκανε αίσθηση. Εγινε σύντομα βασικός συντελεστής στην υπόγεια καλλιτεχνική σκηνή και συμμετέχει στο πειραματικό συγκρότημα «Gray».
Πρωταγωνιστεί στο «New York Beat» (μετονομάστηκε «Downtown 81») με την Debbie Harry των Blondie και τον αναγνωρίζουμε στο μουσικό βίντεο «Rapture» του συγκροτήματος.
Τότε είναι που γνωρίζει και συνεργάζεται με τον ήρωά του Andy Warhol, που θα παίξει τον πρωταρχικό ρόλο στη ζωή και την καλλιτεχνική του πορεία. Πραγματοποιεί πολλές ατομικές εκθέσεις αλλά και κοινή με τον μέντορά του.
Ελκυστική προσωπικότητα, ηφαιστειακό ταλέντο, χτίζει τον μύθο γύρω του. Ζωγραφίζει ασταμάτητα και πάντα περιτριγυρισμένος από ανθρώπους, πίνοντας ακριβό κρασί, με συνοδεία του «Bolero» του Ravel και φορώντας πανάκριβα κοστούμια Armani. Η τέχνη του ήταν το αντίβαρο για τους δαίμονές του γιατί παρέμενε ένα άτομο μοναχικό.
Μετά τον θάνατο του Warhol (1987) βυθίστηκε σε μια εσωτερική απομόνωση και η κατάθλιψη από την εξάρτησή του από την ηρωίνη τον κατέβαλε. Στις 12 Αυγούστου 1988 βρέθηκε νεκρός στο στούντιό του στο Μανχάταν από υπερβολική δόση.
Η κληρονομιά του συνεχίζει να εμπνέει τις νέες γενιές για να ανακαλύψουν και να επαναπροσδιορίσουν τη δημιουργική έκφραση, να ξεπεράσουν τα καλλιτεχνικά όρια και να διαψεύσουν τις πάγιες συμβάσεις της τέχνης και του κόσμου.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας