Οπισθοδρομήσεις, ελπίδες και ανέκδοτα

Ετος Ελ Γκρέκο

Αθηναϊκό «παρών»

Κατάληψη στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας έκανε ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, καθώς τα μουσεία της, το Μπενάκη (αλλά και της οδού Πειραιώς), το Κυκλαδικής και το Βυζαντινό, εξακολουθούν να φιλοξενούν σημαντικές εκθέσεις με αφορμή το Ετος Ελ Γκρέκο. Ισως τα οικονομικά μας να μην επέτρεψαν να έρθουν αριστουργήματα από το εξωτερικό. Εκτίθενται όμως σπουδαία έργα («Παιδί που φυσάει ένα δαυλί», «Η προσκύνηση των ποιμένων») και αποκαλύπτονται πτυχές της ζωής και του έργου του στη διαδρομή του από την Κρήτη στην Ισπανία.

Μάρμαρα Παρθενώνα

Επίθεση και αντεπίθεση

«Φούντωσε» φέτος η διεκδίκησή τους. Κατ’ αρχάς, έγινε επίσημη πρόταση της UNESCO προς τη βρετανική πλευρά για να αρχίσει η διαμεσολάβηση - εκκρεμεί η απάντησή της. Και στη συνέχεια, τα γνωστά: η κοινή γνώμη και οι διανοούμενοι της Αγγλίας πάλι στο πλευρό μας, οι δηλώσεις στο Βερολίνο του Τζορτζ Κλούνεϊ, που μέχρι και με τον Λονδρέζο δήμαρχο τσακώθηκε για χάρη μας. Και, σαν απάντηση του Βρετανικού Μουσείου, να τος και ο δανεισμός του αγάλματος του Ιλισού στο Ερμιτάζ. Αλαζονεία ή κίνηση πανικού του Νιλ Μακ Γκρέγκορ;

Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου

Επέλαση των νέων

Ο Γιώργος Λούκος πριμοδότησε τα φρέσκα πρόσωπα και δικαιώθηκε. Ο Δημήτρης Καραντζάς με την «Ελένη», ο Εκτορας Λυγίζος με τον «Προμηθέα Δεσμώτη» στην Επίδαυρο. Αλλά και στην Πειραιώς 260 ο Θάνος Παπακωνσταντίνου με το δύσκολο «Μετατόπιση προς το ερυθρόν» του Γιάννη Μαυριτσάκη, ο Θέμελης Γλυνάτσης με το «Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους» της Αντζέλικα Λίντελ, η Κατερίνα Ευαγγελάτου με τον «Ιδομενέα» του Ρόλαντ Σίμελπφενιχ, ο Γιάννης Μόσχος με τις «Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας» του Τσέχοφ.

Ο πολιτισμός σε επαναδιαπραγμάτευση

Ουδέποτε θέσεις για τον πολιτισμό κόμματος αριστερού, προ των πυλών της εξουσίας, έστω και υπό πιλοτική μορφή, προκάλεσαν τέτοια πάθη. Κάτι η ανάγκη των εμπνευστών τους να αποκαταστήσουν την τρωθείσα, δήθεν, λαϊκή συμμετοχή στους καλλιτεχνικούς θεσμούς, κι ας πάει και το παλιάμπελο - δηλαδή ο κάθε καλλιτεχνικός διευθυντής. Kάτι ο αντικαπιταλιστικός οίστρος και η τρυφερότητα προς οτιδήποτε το κρατικό. Kαι ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να ξεσηκώσει τους πάντες. Ακόμα και στελέχη του είπαν το πρόγραμμα για τον πολιτισμό ζντανοφικό. Προλαβαίνει να το αλλάξει;

Με κομμένη την ανάσα

Από τον Αύγουστο παρακολουθήσαμε βήμα βήμα, με κομμένη την ανάσα και υψηλές προσδοκίες, τις ανασκαφές στην Αμφίπολη. Ορισμένοι φαντασιώνονταν μέχρι και τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα ερωτήματα για τον ένοικο παραμένουν. Και άλλα πολλά: για τα ευρήματα, το ίδιο το μνημείο, τον σκελετό που βρέθηκε. Σίγουρα όμως είναι μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις σε διεθνές επίπεδο (με τη βούλα του «Archaeology» βρίσκεται στο top-10), που θα μας απασχολήσει και στο μέλλον.

Πορεία προς το Φάληρο

Ενθουσιασμός και αδημονία

Το υπερθέαμα με τον χορό των γερανών που «σκηνοθέτησε» το καλοκαίρι ο Ρέντσο Πιάνο. Το κέντρο επισκεπτών που υποδέχεται κόσμο. Το στέγαστρο που υψώνεται. Οι ελιές που φυτεύτηκαν. Ο περιβάλλων χώρος που διαμορφώνεται. Κάθε είδηση -από την πιο μικρή ώς την πιο βαρυσήμαντη- για το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος πολλαπλασιάζει τον ενθουσιασμό και την αδημονία μας. Το συγκρότημα που θα στεγάσει Λυρική Σκηνή και Εθνική Βιβλιοθήκη προχωρά με πρωτόγνωρους ρυθμούς. Σε έναν χρόνο ξεκινά η δοκιμαστική λειτουργία του. Σχεδόν σε δύο κόβουμε την κορδέλα!

Ελληνικό σινεμά

Πίσω ολοταχώς

Ο Πάνος Παναγιωτόπουλος, φεύγοντας από το υπουργείο Πολιτισμού, άφησε πίσω του συντρίμμια. Αλλοίωσε με διορισμούς το Δ.Σ. του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, ξαναφέρνοντας στην επιφάνεια ό,τι πιο παλιό κυκλοφορούσε, άρχισε αυτό να μπλοκάρει το έργο του γενικού διευθυντή Γρηγόρη Καραντινάκη και βγήκε όλος ο κινηματογραφικός κόσμος μαζί με ξένους (από τον Γαβρά μέχρι τους διευθυντές της Μπερλινάλε και της Μόστρα) να τον στηρίξει. Φτάσαμε, δυστυχώς, στην ιστορική στιγμή που θέλει να γίνει νέος γενικός διευθυντής του ΕΚΚ ο επί σειρά ετών πρόεδρος της Εταιρείας Σκηνοθετών, Χάρης Παπαδόπουλος. Και ο Κώστας Τασούλας κάθεται και κοιτάει.

Αρχαία θέατρα και ανάπτυξη

Το «Διάζωμα», η κίνηση πολιτών που ίδρυσε ο Σταύρος Μπένος το 2008, με στόχο την προστασία και ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων, φέτος έφτασε στο πικ του. Υπό την μπαγκέτα του οραματιστή Καλαματιανού προτείνει πια καθαρά ένα μοντέλο αναπτυξιακής πολιτικής που ξεκινά από τα αρχαία θέατρα και συνδυάζει πολιτισμό, τουρισμό, τοπικές επιχειρήσεις. Μέσα και η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κεφαλαίων αλλά και οι χορηγίες. Μέχρι και ιδιωτικά φεστιβάλ σε αρχαίους τόπους, όπως η Μεσσήνη, τόλμησε να προτείνει. Ακούει κανείς;

Μαχαίρια και σκαπάνη

Η Αμφίπολη έγινε το πιο θερμό σημείο αντιπαραθέσεων της πρόσφατης αρχαιολογικής ιστορίας. Κυρίως για τους ειδικούς επιστήμονες, που διατύπωσαν απόψεις και υποθέσεις εργασίας εκ διαμέτρου αντίθετες. Ηταν η δική τους αντίδραση στην επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης και του υπουργείου Πολιτισμού, που ακόμα και ειδική εκπρόσωπο όρισε, την Αννα Παναγιωταρέα. Το μνημείο, ναι, είναι εξαιρετικό, αλλά ποιος το καθιστά σημαντικότερο από άλλα; Γιατί βιάστηκαν να το συνδέσουν με συγκεκριμένη εποχή και με αρχαίους οίκους; Γιατί δεν άφησαν να προηγηθεί η έρευνα, πόσο μάλλον που ακόμα δεν έχουμε απαντήσεις σε βασικά ζητήματα; Οι έρευνες και οι αναλύσεις αργούν και δεν υπόκεινται σε μιντιακούς χρόνους.

Αγορά βιβλίου

Σύγχυση και αγωνία

Για πρώτη φορά ο χώρος του βιβλίου συστρατεύτηκε για ένα καυτό θέμα: τη διατήρηση της ενιαίας τιμής βιβλίου. Εκδότες, βιβλιοπώλες, συγγραφείς, μεταφραστές, σωματεία υπέγραψαν κείμενα διαμαρτυρίας, οργάνωσαν εκδηλώσεις, αρθρογράφησαν, έκαναν παραστάσεις διαμαρτυρίας σε υπουργούς. Τελικά, με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάρτιο διατηρήθηκε η ενιαία τιμή μόνο για τα λογοτεχνικά βιβλία και για την πρώτη έκδοσή τους. Το μέτρο μάλλον σύγχυση έφερε στην αγορά του βιβλίου, που πλήττεται από την κρίση. Ο Αλ. Τσίπρας πάντως έχει υποσχεθεί πως θα την επαναφέρει.

Ταβέρνες Λυγουριού

Δήμαρχος και βουλευτίνα στο πλευρό τους

Δεν λένε να την αφήσουν ήσυχη την Επίδαυρο. Η βουλευτίνα της Ν.Δ., Τάνια Ιακωβίδου, σε ερώτησή της προς τον υπουργό Πολιτισμού καταδίκασε τον «αμοραλιστικό ελιτισμό» του φεστιβάλ, που μπαίνει εμπόδιο στον βιοπορισμό χιλιάδων συμπολιτών μας (τους ταβερνιάρηδες της περιοχής εννοούσε). Της ίδιας αισθητικής σχολής και ο δήμαρχος Επιδαύρου, Κωνσταντίνος Γκάτζιος. Προσπάθησε να ανεβάσει παράσταση στο αρχαίο θέατρο για να συγκριθεί η ποιότητά της με τις άλλες. Και να σκάσει ο Λούκος από τη ζήλια του.

Πολιτιστικός Οργανισμός «ΝΕΟΝ»

Πόλη και σύγχρονη τέχνη

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος με τον πολιτιστικό οργανισμό ΝΕΟΝ έχει βαλθεί να συσφίξει τις σχέσεις μας με τη σύγχρονη τέχνη και την πόλη. Αυτή η χρονιά ξεκίνησε με την έκθεση «Α Thousand Doors» στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, συνέχισε με τον πρωτότυπο «φιλοσοφικό, περιπατητικό διάλογο» του φημισμένου εικαστικού Τίνο Σεγκάλ στη Ρωμαϊκή Αγορά και έκλεισε με τα υποβλητικά «Παλμικά πεδία» της Αιμιλίας Παπαφιλίππου στην Αρχαία Αγορά. Ελπίζουμε το ΣτΕ να δώσει το πράσινο φως για τις καλλιτεχνικές παρεμβάσεις και στον Εθνικό Κήπο.

Rethink Athens

Η Πανεπιστημίου μπορεί να περιμένει

Φαντάζεστε τον άξονα της οδού Πανεπιστημίου με πεζόδρομους, ποδηλατόδρομους, δέντρα και τρεχούμενα νερά; Προς το παρόν ξεχάστε το. Το φιλόδοξο έργο Rethink Athens του Ιδρύματος Ωνάση βρίσκεται στον αέρα καθώς δεν εντάχθηκε στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μήπως πρέπει να το... rethink;

Μέγαρο Μουσικής

Ζητείται ελπίς

Σαν ένα μεγάλο πληγωμένο πλάσμα το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί αναζητώντας λύση που θα το κρατήσει ζωντανό. Ούτε η προσπάθεια εξωστρέφειας που επιχειρεί ούτε ο κήπος του, που φέτος ήταν ασφυκτικά γεμάτος σε κάθε εκδήλωση, μπορούν να το σώσουν από τα χρέη εκατοντάδων εκατομμυρίων. Η οριστικοποίηση της σχέσης του με το Δημόσιο, αλλά και η κατάληξη των χρεών του, έπειτα από πρόσφατη τροπολογία, πήρε, πάντως, παράταση ώς τις 30 Απριλίου 2015...

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών

Εχασε τον μάγο της

«Φεύγω με βαριά καρδιά, αλλά ήσυχη τη συνείδηση». Η φράση με την οποία αποχαιρέτησε την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ο μαέστρος Βασίλης Χριστόπουλος περιελάμβανε τα πάντα: πικρία για τη συμπεριφορά του υπουργού Πολιτισμού, Πάνου Παναγιωτόπουλου, αγανάκτηση για την παντελή αδιαφορία του κράτους για την Ορχήστρα, τη σιγουριά του ανθρώπου που είχε τα αποτελέσματα της τριετίας με το μέρος του. Αυτός που μεταμόρφωσε την ΚΟΑ σε μία μόνο θητεία αποχώρησε αφήνοντας τη θέση του στον ανυποψίαστο Στέφανο Τσιαλή..

Θεατρικά βραβεία

Για όλα φταίει ο Ρουβάς;

Επεισοδιακά ήταν τα φετινά βραβεία τέχνης «Κάρολος Κουν», με αφορμή τη βράβευση του Σάκη Ρουβά στην κατηγορία του αρχαίου δράματος (πρωτοεμφανιζόμενος). Η Χρυσούλα Διαβάτη αρνήθηκε να παραλάβει την τιμητική διάκριση για την παράσταση «Δύο γυναίκες χορεύουν», αναφέροντας πως η κριτική επιτροπή προτιμά να βραβεύει «σταρ, μίμους, μοντέλα και τραγουδιστές». Το σίριαλ συνεχίστηκε για μέρες, με ηθοποιούς να καλούνται να πάρουν θέση και έντονους προβληματισμούς για το γενικότερο σκεπτικό της επιτροπής.