O Λε Κορμπιζιέ με τα μάτια έντεκα εικαστικών

Εγκαινίασε τις εκδηλώσεις που οργανώνει η αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου, αλλά εξελίσσεται σε εικαστικό γεγονός που συγκινεί όχι μόνον τους πιστούς της τέχνης αλλά και απλούς πολίτες της Κυψέλης, που το αγκάλιασαν με πολλή αγάπη.

Ο λόγος, για την έκθεση «Στο όνομα του Le Corbusier», με την οποία ξεκίνησαν στην Αθήνα οι δραστηριότητες που οργανώνονται σε διεθνή κλίμακα με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατο του Γαλλοελβετού αρχιτέκτονα, του πρωτεργάτη του Μοντερνισμού.

Η πρόσκληση αφορούσε εικαστικά έργα που σχολιάζουν τον μεγάλο δημιουργό, αλλά απέκτησαν ένα ενδιαφέρον «περιτύλιγμα» καθώς οι οργανωτές επέλεξαν να τα παρουσιάσουν σε ένα κτίριο με πολλούς συμβολισμούς.

Πρόκειται για την κατοικία Σπητέρη στην Κυκλάδων, τον ίδιο δρόμο που διάλεξε και ο αξέχαστος Λευτέρης Βογιατζής να στήσει πριν από χρόνια το θέατρό του.

Λίγα μέτρα πιο πέρα, στην αρχή του δρόμου, κρύβεται ένας αρχιτεκτονικός θησαυρός.

Από τη μία πλευρά, όπου βρίσκεται το θέατρο «Τόπος Αλλού», διατηρείται μια ολόκληρη σειρά από διώροφα που αντιπροσωπεύουν όλα τα ρεύματα, από τον εκλεκτικισμό του 19ου αιώνα ώς τις λαϊκές αθηναϊκές κατοικίες.

Στην απέναντι πλευρά η εικόνα αλλάζει, ξεκινά με πολυκατοικίες και φτάνει ώς την οδό Κεφαλληνίας, με τη γωνιακή κατοικία του ζεύγους Σπητέρη.

Με σκηνικό το ιστορικό κτίριο, οι εικαστικές δημιουργίες αποκτούν άλλη διάσταση.

Τον συμβολισμό τους μας μετέφερε ο Φάνης Καφαντάρης, από την ομάδα των 14 νέων αρχιτεκτόνων που ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στην ιδέα του καθηγητή Παναγιώτη Τουρνικιώτη για την οργάνωση των εκδηλώσεων, που με διάφορες μορφές θα συνεχιστούν και την επόμενη χρονιά.

Εντεκα δημιουργοί, με κοινό σημείο τη σύνδεσή τους με την αρχιτεκτονική, κλήθηκαν να τοποθετηθούν στο ρητορικό ερώτημα «Ποιος ήταν ο Λε Κορμπιζιέ;».

Είναι εικαστικοί που έχουν σπουδάσει και αρχιτεκτονική ή διδάσκουν στις αρχιτεκτονικές σχολές της Αθήνας, του Βόλου και της Πάτρας.

«Είναι ένας ομαδικός διάλογος στον οποίο ο καθένας απαντά για λογαριασμό του», μας εξηγεί πριν να αρχίσει η ξενάγηση.

■ Η πρώτη γεύση έρχεται από την είσοδο. Σε ένα διάφανο πέτασμα, που παρεμβάλλεται ανάμεσα στην εξώπορτα και τη σκάλα, ο Πάνος Κούρος προβάλλει ένα φιλμ με τον διάλογο ανάμεσα στον Οιδίποδα και τον Τειρεσία πάνω σε άμαξα που διασχίζει την εξοχή. Μέσα από αυτό ανιχνεύει τις σχέσεις της αρχιτεκτονικής με το φυσικό περιβάλλον.

■ Στο κέντρο του ισογείου, πάνω στο δάπεδο από μωσαϊκό, το μόνο στοιχείο που αποκαλύπτει την... ηλικία του κτιρίου, ο Γιώργος Γυπαράκης επιστράτευσε ένα μαστιχόδενδρο για να εντάξει την περίφημη βίλα Σαβουά σε προάστιο του Παρισιού και να την αποδομήσει με σειρά κατόπτρων.

■ Στο βάθος, ο Κωστής Βελώνης και η Λήδα Λυκουριώτη έστησαν μια φωλιά κόρακα (curvu), παίζοντας με το όνομα που επέλεξε να γίνει γνωστός ο κατά κόσμον Charles Edouard Jeanneret, δηλαδή ο Λε Κορμπιζιέ.

■ Στα υπόγεια, που εκτείνονται και στο διπλανό κτίριο, διαμορφώθηκε ένας χώρος όπου προβάλλεται το φιλμ από την κηδεία του δημιουργού, με έμφαση στον λόγο που είχε εκφωνήσει ο Αντρέ Μαλρό.

■ Στο βάθος, η Βάνα Ξένου χρησιμοποίησε ένα κομμάτι πεντελικού μάρμαρου για να αποτυπώσει ένα έργο του Λε Κορμπιζιέ, που έμεινε μισοτελειωμένο λόγω του θανάτου του και συμπληρώθηκε πριν από μια 15ετία.

■ Στο πατάρι, ο Γιάννης Γρηγοριάδης καταπιάνεται με το Modulor, τον κανόνα που επινόησε ο Λε Κορμπιζιέ, σύμφωνα με τον οποίο το »ανθρώπινο μέγεθος» ορίζεται σε 1,83 μέτρα και φτάνει στα 2,26 μέτρα με την ύψωση χεριών. Στο έργο του προσπαθεί με εύστοχο τρόπο να χωρέσει τα δύο αυτά μεγέθη.

■ Στην τουαλέτα με την παλιομοδίτικη μπανιέρα, η Φοίβη Γιαννίση και ο Ζήσης Κοτιώνης παραπέμπουν στο πλοίο «Πατρίς ΙΙ», πάνω στο οποίο φιλοξενήθηκε το 1933 το συνέδριο του κινήματος μοντέρνας αρχιτεκτονικής (CIAM), εν πλω από τη Μασσαλία ώς τον Πειραιά και κατέληξε στη «Χάρτα των Αθηνών», το «ευαγγέλιο» των πολεοδόμων. Συνδυάζεται με την προβολή ενός φιλμ που περιγράφει την ακριβώς αντίθετη πορεία, από την Αθήνα στο Παρίσι, που έκανε η Μέλπω Αξιώτη μετά τον Εμφύλιο.

■ Στον όροφο, ο Αλέξανδρος Ψυχούλης επιστρατεύει μιας απροσδιόριστης ταυτότητας αρχαία μορφή και προσθέτει μαύρες πινελιές που παραπέμπουν στα γυαλιά του αρχιτέκτονα. Η σύνθεση έχει τοποθετηθεί μπροστά στην τζαμαρία, με θέα τη σύγχρονη Αθήνα.

■ Στον διπλανό τοίχο δεσπόζει η σύνθεση της Μαρίας Παπαδημητρίου, που αναπαριστά την οικία στο Weissenhoff της Στουτγάρδης, ένα άλλο σπουδαίο έργο Λε Κορμπιζιέ.

Συνδετικός κρίκος των έργων είναι οι ήχοι που επέλεξε η Θάλεια Ιωαννίδου και διατρέχουν όλους τους χώρους φτάνοντας ώς την ταράτσα χάρη στον φωταγωγό.

Η ιστορία της κατοικίας του Τώνη Σπητέρη

Ιδανικός χώρος για την έκθεση

Ο Τώνη Σπητέρη υπήρξε ένας από τους πρώτους τεχνοκριτικούς και η σύζυγός του Ιωάννα ήταν σπουδαία γλύπτρια.

Στη δεκαετία του 1960 κάλεσαν τον Αριστομένη Προβελέγγιο να σχεδιάσει ένα νέο κτίριο στην αυλή του σπιτιού τους, με το σκεπτικό ότι «η στάση του απέναντι στην κοινωνία και οι ριζοσπαστικές απόψεις του αποτελούν μια συνεχή υπενθύμιση ότι η αρχιτεκτονική μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα».

Εχοντας δουλέψει είκοσι χρόνια στο περίφημο γραφείο Le Corbusier στο Παρίσι, ο Αριστομένης Προβελέγγιος έτυχε να είναι το 1965 πρόεδρος του συλλόγου αρχιτεκτόνων και εκπροσώπησε τον τεχνικό κόσμο της χώρα μας στην κηδεία του κορυφαίου δημιουργού. Πάνω από όλα, όμως, μπολιάστηκε με τις αρχές του μοντερνισμού, τις οποίες εφάρμοσε με υποδειγματικό τρόπο στο κτίριο της οδού Κυκλάδων.

Η κατοικία Σπητέρη μετρά πάνω από πενήντα δεκαετίες, αλλά δείχνει απολύτως σημερινή χάρη στην ευρηματική χρήση του «γυμνού» τσιμέντου στην πρόσοψη και στις οροφές, αλλά και στις εσωτερικές σκάλες από συμπαγές ξύλο και αναρτήσεις από συρματόσκοινο.

Το κτίριο, που ανήκει στον αρχιτέκτονα Διονύση Σοτοβίκη, στέγασε επί χρόνια την γκαλερί Gazon Rouge και κατά καιρούς φιλοξενεί πρωτοποριακές εκθέσεις.

Info:

Η έκθεση «Στο όνομα του Le Corbusier» θα παραμείνει ανοιχτή ώς τις 8 Νοεμβρίου.

Περισσότερες πληροφορίες για τις ώρες λειτουργίας και τις υπόλοιπες εκδηλώσεις στην ιστοσελίδα lecorbusier.arch.ntua.gr.