Προειδοποιήσεις για ανασκαφές, μουσεία, Αρχαιολογική Υπηρεσία

Πώς λειτουργούν σήμερα, 14 μήνες μετά τη μετατροπή τους σε ΝΠΔΔ με τον νόμο 5021/2023, τα πέντε μητροπολιτικά μουσεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο; Επιτεύχθηκαν οι στόχοι που είχε θέσει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη; Δηλαδή η αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, η ανάπτυξη, η εύρυθμη λειτουργία τους, η οικονομική τους αυτοτέλεια; Η απάντηση είναι, δυστυχώς, αρνητική αλλά αναμενόμενη.

Λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό, αδυνατούν να προχωρήσουν σε προσλήψεις, γεγονός που έχει τραγικές συνέπειες στην επαρκή φύλαξη αλλά και στην εξυπηρέτηση των επισκεπτών που σε πολλές περιπτώσεις αντικρίζουν κλειστές αίθουσες. Αδυνατούν επιπλέον να εφαρμόσουν το θερινό ωράριο (8.00-20.00) που ισχύει από την 1η Απριλίου για τα υπόλοιπα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους. «Ο,τι είχαμε πει με τις κινητοποιήσεις και τα υπομνήματά μας, δυστυχώς επαληθεύεται», είπε χθες, κατά τη διάρκεια διαδικτυακής συνέντευξης Τύπου, ο αρχαιολόγος Κώστας Πασχαλίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. «Οι νέες διοικήσεις δεν μπορούν να εφαρμόσουν τον νόμο γιατί δεν υπάρχει θεσμικός τρόπος εφαρμογής απλών πραγμάτων, όπως της εκταμίευσης απαιτούμενων ποσών για τα αναλώσιμα ή τις προσλήψεις», εξήγησε. Χαρακτήρισε «τραγικές τις συνέπειες» που απορρέουν από την κατάσταση που επικρατεί γενικότερα και ειδικά στη φύλαξη, ενώ θύμισε την πρόσφατη κλοπή καλωδίων εντός του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, περιστατικό για το οποίο ουδέποτε βγήκε ανακοίνωση από τη διοίκηση του μουσείου, ούτε από το ΥΠΠΟ.

Τη διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου του ΣΕΑ απασχόλησαν πέντε ζητήματα: α) η λειτουργία των μουσείων μετά τη μετατροπή τους σε ΝΠΔΔ, β) οι θεσμικές αλλαγές στην αυτεπιστασία και στις σωστικές ανασκαφές που φέρνουν οι διατάξεις του νόμου ο οποίος ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή και ανοίγει τον δρόμο στην έμμεση ιδιωτικοποίηση των σωστικών ανασκαφών μέσω της ανάθεσης σε ΝΠΔΔ, γ) η ιστορική έδρα του ΣΕΑ, η παραχώρηση της οποίας ανακλήθηκε με υπουργική απόφαση, δ) οι ανακοινώσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη Μύκονο και ε) η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Παρόντες ήταν η αντιπρόεδρος Δέσποινα Κουτσούμπα, η ταμίας Ολγα Σακαλή, τα μέλη Γιάννης Θεοχάρης, Ανθή Ντόβα κ.ά.

Τι επισημάνθηκε:

● Για τις δυσλειτουργίες των πέντε μουσείων (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Βυζαντινό και Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) μίλησε και ο Κρίτων Πιπέρας, ξεναγός και πρώην πρόεδρος του Σωματείου Διπλωματούχων Ξεναγών: «Επειτα από 40 χρόνια στο επάγγελμα διαπιστώνω ότι τα πράγματα χειροτερεύουν». Ανέφερε ότι το ΕΑΜ λειτουργεί έως τις 15.30, ουδείς γνωρίζει πότε θα γίνουν προσλήψεις (είναι σίγουρο ότι και ο Μάιος θα κυλήσει αναλόγως), ενώ οι επισκέπτες βρίσκουν κλειστές αίθουσες. «Πολλοί τουρίστες κλείνουν διαδικτυακά τα εισιτήριά τους. Δεν νοείται να έρχονται από μακριά για να δουν συγκεκριμένες συλλογές και να βρίσκουν κλειστές αίθουσες στο πρώτο μουσείο της χώρας επειδή δεν υπάρχει φυλακτικό προσωπικό». Χαρακτήρισε «απαράδεκτο» το γεγονός ότι στην Ακρόπολη δεν λειτουργούν οι τουαλέτες «γιατί αποφάσισαν να τις επισκευάσουν τον Απρίλιο». Θύμισε ότι πέρυσι η αναμονή στην Ακρόπολη έφτανε ακόμα και στις δυόμισι ώρες και είπε ότι φέτος έχει καταργηθεί η είσοδος για γκρουπ.

● Για τις θεσμικές αλλαγές, η Δ. Κουτσούμπα επισήμανε ότι η Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι από τις τελευταίες που εκτελεί έργα με αυτεπιστασία, «πράγμα εξαιρετικά σημαντικό γιατί έχει δύο παραμέτρους. Το έργο -η ανασκαφή ή αναστήλωση- γίνεται από την υπηρεσία, γεγονός με τεράστια σημασία για την ποιότητα επί των ίδιων των μνημείων. Το προσωπικό που επιλέγουμε να εργαστεί έχει τα απαραίτητα προσόντα και εμπειρία. Επιπλέον με την αυτεπιστασία γίνεται καλύτερη οικονομική διαχείριση. Εχει αποδειχθεί ότι υπάρχει τεράστια οικονομική διαφορά όταν εκτελείς ο ίδιος το έργο, από όταν το αναλαμβάνει εργολάβος και το εκτελεί με εργολαβικό κέρδος. Η διάταξη ανοίγει σε άλλα Νομικά Πρόσωπα να κάνουν ανασκαφή - που δεν μπορούν να είναι τα μουσεία με βάση τους σκοπούς τους. Αν συμβαίνουν σήμερα όλα αυτά στα πέντε μεγάλα μουσεία που ήταν μια χαρά οργανωμένα, τι θα σημαίνει αν γίνουν ΝΠΔΔ η Ακρόπολη ή άλλοι μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι; Θεωρούμε πως ό,τι νομοθέτησε το ΥΠΠΟ αποσκοπεί σε καινούργια ΝΠΔΔ που θα αναλαμβάνουν ανασκαφές σε μεγάλες επενδύσεις. Επειδή το Δ.Σ. το διορίζει η υπουργός με όποια πρόσωπα επιλέξει, οι ιδιώτες θα διαχειρίζονται μόνοι τους μεγάλα έργα», είπε και παρέπεμψε στην περίπτωση του Ελληνικού: «Γνωρίζουμε ότι η Lamda Development ζητούσε από το ΥΠΠΟ να υπογράψει μια σύμβαση, σύμφωνα με την οποία όταν θα βρίσκονταν στο οικόπεδό της αρχαία, το ελληνικό Δημόσιο θα αποζημίωνε την εταιρεία λόγω ανασκαφών. Και γνωρίζουμε καλά τι συνέβη τελικά. Σήμερα διεξάγεται μια μεγάλη ανασκαφή που φέρνει στο φως πολλές αρχαιότητες, η τύχη των οποίων κρίνεται στο ΚΑΣ. Γι' αυτό κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου».

● Για το κτίριο του ΣΕΑ, αναφέρθηκε ότι κατά την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή του ν/σ για την προστασία του ελληνόφωνου τραγουδιού που περιλάμβανε και άλλες διατάξεις, η υπουργός Πολιτισμού «αφιέρωσε είκοσι λεπτά με τρόπο απαράδεκτο στον ΣΕΑ και στην κακή κατάσταση του κτιρίου, παριστάνοντας ότι το ΥΠΠΟ δεν γνωρίζει τον τρόπο λειτουργίας του. Το 1995 και το '96 το ΥΠΠΟ πλήρωσε μελέτες για να αποκατασταθεί το κτίριο στη μορφή που όλοι γνωρίζετε και έχει βιντεοσκοπηθεί, έχουμε δύο εκθέσεις πολιτικών μηχανικών και το ΥΠΠΟ γνωρίζει ότι λειτουργούσε ξενώνας (σ.σ.: επειδή η υπουργός αναφέρθηκε σε απλώστρες και πλυντήρια τα οποία χρησιμοποιούσαν φιλοξενούμενοι αρχαιολόγοι που διέμεναν για υπηρεσιακά ταξίδια). Το 2019 ζητήσαμε από το ΥΠΠΟ 14.500 ευρώ για να αποκατασταθεί το γείσο. Σήμερα δόθηκε 1,3 εκατ. ευρώ από εθνικούς πόρους για οικοδομικές εργασίες, οπότε υποψιαζόμαστε ότι πρόκειται να υπάρξει μετατροπή της χρήσης του», ανέφερε η Δ. Κουτσούμπα.

Ο Κ. Πασχαλίδης πρόσθεσε ότι τα οικονομικά του ΣΕΑ είχαν «την τιμητική τους», ύστερα από ανώνυμη καταγγελία, οπότε έγινε μεγάλη έρευνα από οικονομικούς ελεγκτές σε βάθος 5ετίας. Αλλά «ούτε κακοδιαχείριση εντοπίστηκε ούτε κερδοφορία ούτε εμπορική χρήση ούτε διάφορα άλλα που αν συνεχίσουν θα έχουν μόνο τον χαρακτήρα της συκοφαντίας», τόνισε. Πάντως η υπόθεση του κτιρίου δεν έχει τελεσιδικήσει στο ΣτΕ, γι' αυτό και δεν έχει παραχωρηθεί νέο κτίριο στον ΣΕΑ εκτός από εκείνο στον οδό Πανός που λειτουργεί ως αποθήκη για τη βιβλιοθήκη και μέρος του εξοπλισμού του.

● Για να αντιμετωπιστούν οι αυθαιρεσίες που επικρατούν στη Μύκονο (αποκαλύφθηκαν μετά τη βίαιη επίθεση που δέχθηκε πέρυσι ο αρχαιολόγος Μανώλης Ψαρρός) και σε άλλα μεγάλα νησιά προτάθηκαν η στελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών και η διασταύρωση δεδομένων μεταξύ Αρχαιολογικού Κτηματολογίου και ΤΕΕ.

● Για την κατάσταση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι 950 αρχαιολόγοι που στελεχώνουν την Αρχαιολογική Υπηρεσία μίλησε η Ανθή Ντόβα. Ο επιστημονικός κλάδος «δρα σε όλη την ελληνική επικράτεια και δεν επαρκεί καθόλου για τον αυξημένο όγκο των καθηκόντων τους. Με τις φετινές αφυπηρετήσεις και συνταξιοδοτήσεις η Αρχαιολογική Υπηρεσία θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο». Επισήμανε ότι υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ένας ή δύο αρχαιολόγοι είναι υπεύθυνοι για ολόκληρο νομό. «Η υποστελέχωση είναι φανερή και στο υπόλοιπο επιστημονικό προσωπικό (μηχανικούς και συντηρητές) του ΥΠΠΟ, όπως και στο εργατοτεχνικό και φυλακτικό προσωπικό. Οι κενές θέσεις εδώ και 15ετία, λόγω συνταξιοδοτήσεων, δεν αναπληρώθηκαν με νέες προσλήψεις». Ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια δεν γίνονται κρίσεις προϊσταμένων στην Α.Υ. και χαρακτήρισε πενιχρούς τους μισθούς.

● Για τις πριβέ επισκέψεις στην Ακρόπολη έναντι 5.000 ευρώ επισημάνθηκε: «Δίνοντας ωριαία παράταση στο ωράριο θα μπορούσαν να επισκεφθούν την Ακρόπολη ακόμα και χίλια άτομα. Οπότε με 20 ευρώ το εισιτήριο τα έσοδα θα ήταν πολλαπλάσια. Η ζώνη VIP δεν είναι οικονομικής σκοπιμότητας. Είναι ιδεολογικής και ηθικής. Εχει να κάνει με την αντίληψη κάποιων ότι αξίζουν να απολαύσουν μόνοι τους το μνημείο. Είναι ντροπή να προτείνεται κάτι τέτοιο στο μνημείο που αντιπροσωπεύει τη Δημοκρατία», τόνισε ο Κ. Πασχαλίδης.