Κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Πλαστά έργα τέχνης σε παλαιοπωλεία, κορνιζάδικα, γκαλερί, δημοπρασίες, συλλογές ιδιωτών, αλλά και μεγάλων μουσείων και ιδρυμάτων. Ενα από αυτά, το Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, έχει την τόλμη να δείξει τα πλαστά έργα που παρεισέφρησαν στις συλλογές του και παράλληλα να αναδείξει με δύο εκθέσεις, την «Κρυφή γοητεία της πλαστογραφίας» και το «Fake (f)or Real (Ψεύτικο για αληθινό;)», ένα φαινόμενο που υπάρχει όσο και η τέχνη. Μικρές και μεγάλες ιστορίες παραποιήσεων και πλαστογραφήσεων από την αρχαιότητα ώς τις μέρες μας ξετυλίγονται στις αίθουσες, πλαστογράφοι διεθνούς επιπέδου στην παραχάραξη έργων τέχνης πρωταγωνιστούν μαζί με τα προβλήματα που δημιουργούνται, τους κινδύνους που ελλοχεύουν αλλά και τις έρευνες των ειδικών και τις εξελίξεις στην τεχνολογία. «Προσπαθήσαμε να λέμε την ιστορία κάθε έργου όσο πιο καθαρά και σύντομα γίνεται. Κάθε έργο είναι και μια ξεχωριστή αστυνομική ιστορία» μας λέει η διευθύντρια του Τελλογλείου, Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά.
Στην πρώτη έκθεση με περίπου 100 εκθέματα δίνεται έμφαση στην κατανόηση της αναγνώρισης, του ορισμού των πλαστών έργων, στη διάκριση μεταξύ της πλαστογραφίας και του αντιγράφου. Η δεύτερη (σε συνεργασία με το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας με έδρα τις Βρυξέλλες) περιγράφει τις ιστορικές συνθήκες που εξηγούν την εμφάνιση περιπτώσεων πλαστογραφίας (πόλεμος, εξουσία, πλούτος κ.ά.) από την αρχαιότητα μέχρι τα σημερινά fake news «και μας υπενθυμίζει πόση ψεύτικη πληροφορία παίρνουμε και πώς πρέπει να την ελέγχουμε».
Πλέον οι τεχνολογικές μέθοδοι για τον εντοπισμό των πλαστών έχουν προχωρήσει πολύ και το Τελλόγλειο εμπιστεύτηκε το τμήμα συντήρησης εικόνων του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, το Ιδρυμα Ορμύλια και για πρώτη φορά επιστρατεύτηκε το Ακτινολογικό Εργαστήριο της Euromedica (Κυανούς Σταυρός) για την ανίχνευση στοιχείων. Αλλο τόσο όμως έχουν προχωρήσει και οι πλαστογράφοι στη σύσταση των χρωμάτων, στην παλαίωση των καμβάδων, όπως και οι μέθοδοι των κυκλωμάτων που εξαπατούν με fake υπογραφές, πιστοποιητικά, σφραγίδες, βεβαιώσεις, αφιερώσεις και άλλα «τεκμήρια».
Το Τελλόγλειο Ιδρυμα ξεκίνησε την έκθεση για την «Κρυφή γοητεία της πλαστογραφίας» ως ένα παιχνίδι έρευνας στις συλλογές του με 14.000 έργα τέχνης από τον 17ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας. «Για πρώτη φορά αντιμετωπίσαμε με διαφορετικό τρόπο κάποια έργα που είχαμε εντοπίσει με βάση "γνήσιο ή πλαστό". Για να ξεχωρίσεις το πλαστό πρέπει να αναγνωρίσεις τον λόγο που έγινε, αν υπάρχει θέμα απάτης, παραπλάνησης που μπορεί να μην είναι μόνο το κέρδος, αλλά και η εκδίκηση από τον ζωγράφο που έχει γνωρίσει απόρριψη ή κάτι άλλο. Τότε μόνο είναι πλαστό. Διαφορετικά κάθε αντίγραφο δεν σημαίνει ότι είναι πλαστό. Οπότε υπάρχει το άσπρο-μαύρο και μια γκρίζα ζώνη αμφιβολίας» τονίζει η κ. Βουτυρά.
Ετσι η έρευνα του δραστήριου ιδρύματος αποκάλυψε ότι ένα μικρό έργο της συλλογής που αποδιδόταν στον Ρενουάρ, με μια νεαρή γυναίκα που σκορπάει λουλούδια, ήταν ζωγραφισμένο από κάποιον άλλο πάνω σε κομμάτι μεταξωτής βεντάλιας. Η ανάλυση έδειξε ότι ακόμα ένα αμφιλεγόμενο έργο δεν ανήκε στον Μανέ, παρότι στην μια όψη είχε τα νούφαρά του και στην άλλη ένα ηλιοβασίλεμα. Επίσης μια σύνθεση με λιοντάρια με την υπογραφή «Ε.D.» παρέπεμπε στον Ντελακρουά, ωστόσο δεν είχε το επίπεδο της τεχνικής του.
Επιπλέον ο συλλέκτης Δημήτρης Αθανασόπουλος αγόρασε πρόσφατα και δώρισε ειδικά για την έκθεση αρκετά πλαστά που κυκλοφορούν στην αγορά με τις υπογραφές των Παρθένη, Μπουζιάνη, Παπαλουκά, Ακριθάκη, Γαΐτη, τα οποία αντιπαραβάλλονται με τα αυθεντικά.
«Τώρα τελευταία υπάρχει μια έξαρση πλαστογραφίας στην Ελλάδα. Βεβαίως είχαμε πλαστά και στον 20ό αιώνα, αλλά το φαινόμενο είναι μικρής εμβέλειας γιατί είμαστε μικρή αγορά σε σχέση με το εξωτερικό, όπου επιλέγουν μεγάλα ονόματα ζωγράφων και κινούνται μεγάλα ποσά» συνεχίζει η διευθύντρια του Τελλογλείου. «Υπάρχουν πλαστογράφοι με εξαιρετική ικανότητα, ζωγράφοι με ταλέντο, όμως προβληματικές προσωπικότητες, διαταραγμένα άτομα. Θέλουν να κερδίσουν αναγνώριση, αλλά με πλάγιο δρόμο, μέσω μιας απάτης. Είναι αυτοί που γνώρισαν την απόρριψη και ζητούν εκδίκηση. Το κέρδος είναι κίνητρο, αλλά όχι πάντα. Αυτούς τους εκμεταλλεύονται κυκλώματα που προωθούν τα πλαστά σε συλλέκτες, σε δημοπρασίες. Τελευταία η ελληνική αστυνομία μπόρεσε να ανακαλύψει δύο κυκλώματα πλαστογράφων που δρούσαν στην Κρήτη και στην Αθήνα και με αυτές τις επιτυχίες κλείνει η έκθεση».
ℹ️ Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών ΑΠΘ. Εγκαίνια: Παρασκευή 2 Φεβρουαρίου. Διάρκεια: μέχρι 16 Ιουνίου. Αγ. Δημητρίου 159Α, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310-247111 / www.teloglion.gr
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας