Μια έκθεση γεμάτη «ΝοΗΜΑΤΑ»

Η καινούργια περιοδική έκθεση του Μουσείου Ακρόπολης «ΝοΗΜΑΤΑ. Προσωποποιήσεις και αλληγορίες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα» στηρίζεται στην ιδέα του καθηγητή Νικόλαου Σταμπολίδη. «Πενήντα χρόνια την είχα στο μυαλό μου. Ηθελα να βρω την κατάλληλη ευκαιρία για να την πραγματοποιήσω» είπε χθες, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου. Την αφιερώνει στους δασκάλους του και στον Γιώργο Δεσπίνη, από τον οποίο για πρώτη φορά διδάχθηκε για τις προσωποποιήσεις και τις αλληγορίες στη μεγάλη ζωγραφική της αρχαιότητας. Πώς απεικόνισαν πρώτη φορά τον Ερωτα και την Ψυχή; Πώς προσωποποιούνται η Ζήλια, ο Φθόνος, η Συκοφαντία; Η Υγεία, η Ευδαιμονία, η Πανδαισία; Πώς αποδίδουν τα ίδια θέματα μεταγενέστεροι δημιουργοί; Γιατί είναι μοναδική η Υδρία του Μειδία, το ερυθρόμορφο αγγείο του 420 π.Χ. που βρίσκεται επί 250 χρόνια στο Βρετανικό Μουσείο και για πρώτη φορά μετακινείται για να συνεκτεθεί με άλλα έργα-σταθμούς στο Μουσείο Ακρόπολης;

Είναι ένα από τα οκτώ αγγεία που μετά από πολλά χρόνια το Βρετανικό Μουσείο δανείζει σε ελληνικό δημόσιο μουσείο. Φέρει 27 μορφές με τα ονόματά τους και ο κ. Σταμπολίδης επέμενε να έρθει «όχι μόνο για τις προσωποποιήσεις του, αλλά κυρίως γιατί έχει τις αναλογίες σε ύψος και πλάτος με τις υδρίες από τη βόρεια ζωφόρο του Παρθενώνα με τους υδριαφόρους. Τέτοια αγγεία, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι καθημερινής χρήσης. Είναι αγγεία που χρησιμοποιούνταν στην τελετουργία των γενεθλίων της θεάς Αθηνάς. Οι υδριαφόροι, δηλαδή, έφερναν τέτοια αγγεία στους ώμους τους για να τελέσουν τις τελετουργίες και τις θυσίες κατά τη διάρκεια των εορταστικών γενεθλίων της θεάς και της Πομπής των Παναθηναίων στην Ακρόπολη», είπε δίνοντας μια πρώτη εικόνα από την επιστημονική ανακοίνωση στην οποία πρόκειται να προβεί στο άμεσο μέλλον. Ξεκαθάρισε, ωστόσο, ότι άλλο το δάνειο για μια περιοδική έκθεση και άλλο το δίκαιο και διαρκές αίτημα της χώρας μας για την επιστροφή και την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Απαντώντας σε πολλές ερωτήσεις γύρω από το θέμα -Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων- είπε: «Θέλουμε τον αρχιτεκτονικό γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα ενωμένο για πάντα. Οπως έγινε με το θραύσμα Fagan και τα τρία θραύσματα από το Βατικανό, που ήρθαν και έμειναν εδώ, χωρίς ανταλλάγματα. Θέλουμε τα Γλυπτά να επιστρέψουν εδώ για πάντα. Οχι για την περηφάνια και την ταυτότητά μας – η ταυτότητά μας βρίσκεται εδώ, στον Βράχο πάνω που στέκει ακόμα ο Παρθενώνας. Εμείς θέλουμε να έρθουν εδώ - όχι μόνοι μας, όλος ο πλανήτης το θέλει, ο δυτικός πολιτισμός το θέλει. Να είναι η επιστροφή και η επανένωση αυτή ένας τρόπος για να δούμε τον κόσμο μας, τον σημερινό του 21ου αιώνα, ενωμένο κάτω από το σύμβολό του, τον Παρθενώνα».

Η καινούργια περιοδική έκθεση διατρέχει την Ιστορία από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, προσφέρει ένα πανόραμα της τέχνης γύρω από το θέμα και παρουσιάζει αριστουργήματα, πολλά εκ των οποίων βγαίνουν για πρώτη φορά από τις προθήκες των μουσείων. Είναι η πρώτη έκθεση που παρουσιάζει ο κ. Σταμπολίδης ως γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης. Την επιμελήθηκε ο ίδιος και για την πραγμάτωσή της εργάστηκε εντατικά, μαζί με τους συνεργάτες του, για δύο χρόνια. Στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων συγκεντρώθηκαν 165 έργα από μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, από μεγάλων διαστάσεων έως πολύ μικρά: αγγεία, ζωγραφικά, τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, νομίσματα, χειρόγραφα, από διαφορετικό υλικό, μάρμαρο, πηλό, μέταλλο, κ.ά. Παρουσιάζονται σε έξι ενότητες: Χρόνος, Φύση, Θεότητες, Ανθρωπος & Ανθρώπινη Φύση, Θεσμοί, «Αλληγορίες», και έναν Επίλογο.

Ο μεγάλων διαστάσεων πίνακας «Ο Κρόνος που τρώει το παιδί του» (1636-1638) του Ρούμπενς από το Μουσείο του Prado είναι το πρώτο έργο που αντικρίζει ο επισκέπτης. Ανάμεσα σε άλλα θα θαυμάσει το χάλκινο αγαλματίδιο του «Φθόνου» (323-186 π.Χ.), τον ερυθρόμορφο κρατήρα «Ερωτοστασία: μια νέα γυναίκα ζυγίζει τον Αντέρωτα» (340-330 π.Χ.) από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τμήματα ψηφιδωτών δαπέδων με προσωποποιήσεις της Θάλασσας, του Ωκεανού, του Θέρους, από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, την ερυθρόμορφη λήκυθο με τις προσωποποιήσεις της Υγείας, της Ευδαιμονίας και της Παναισίας (410-400 π.Χ.) από το Βρετανικό Μουσείο, το ψηφιδωτό «Αλληγορία του Θανάτου, του Πλούτου και της Φτώχειας» (1ος αι. π.Χ.-1ος αι. μ.Χ.) από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης, τη «Συκοφαντία του Απελλή» του Σάντρο Μποτιτσέλι και του εργαστηρίου του από το Μουσείο Ουφίτσι στη Φλωρεντία, το έργο του Θεόδωρου Βρυζάκη «Υπέρ πατρίδος το παν» (1858) από την Εθνική Πινακοθήκη, τις «Τέσσερις εποχές» του Γιάννη Τσαρούχη από ιδιωτική συλλογή, τη χάλκινη Χίμαιρα (400 π.Χ.) από το Αρχαιολογικό Μουσείο Φλωρεντίας, κ.ά.

Η έκθεση «παρουσιάζει μαζί τέσσερις διαφορετικές περιόδους της τέχνης: Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Αναγέννηση και Νεότερη Τέχνη. Πώς δηλαδή η ελληνική αρχαιότητα συλλαμβάνει, σχεδιάζει και αποδίδει μια ιδέα και πώς αυτή στη συνέχεια περνάει και διατρέχει τις μετέπειτα περιόδους» είπε ο κ. Σταμπολίδης και θύμισε ότι ο ελληνικός πολιτισμός είναι ανθρωποκεντρικός. «Δεν αποδίδει μόνο τους θεούς του κατ’ εικόνα και ομοίωση των ανθρώπων αλλά προσωποποιεί και την ίδια τη φύση, τον χρόνο, τις έννοιες, τις ιδέες και τους θεσμούς, τον ψυχισμό του, τα συναισθήματα και τις τέχνες».

Η έκθεση άνοιξε για το κοινό τη Δευτέρα και εγκαινιάζεται επίσημα αύριο από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ενώ θα διαρκέσει έως τις 14/4/24. Είναι το εκθεσιακό γεγονός της χρονιάς, που στοχεύει να ελκύσει όχι μόνο το ελληνικό κοινό αλλά και το διεθνές. Ενα ταξίδι στον χρόνο, στη γνώση, στην ομορφιά, μια εντυπωσιακή έκθεση ως προς τη σκηνογραφική σύλληψη και την παρουσίαση των έργων.