«Εκτόξευση» από του Γουδή στα μυστήρια του Διαστήματος

Εντάξει, και ποιος δεν έχει ονειρευτεί ένα ταξίδι στο Διάστημα; Και ποιος δεν θα ήθελε να δει από κοντά και όχι μόνο από ταινίες ή τα δημοσιογραφικά επίκαιρα το πώς είναι από μέσα οι δορυφόροι, τα διαστημόπλοια, οι στολές και οι καμπίνες των κοσμοναυτών; Οσο απρόσιτα κι αν είναι λόγω κόστους τα διαστημικά ταξίδια δεν παύουν να προκαλούν τη φαντασία αλλά και τη θέληση του ανθρώπου να φτάσει μέχρι τα αστέρια. Πολύτιμα για τις γνώσεις που προσφέρουν στην υπηρεσία της ανθρωπότητας κι επειδή δεν είμαστε όλοι αστρο- ή κοσμο-ναύτες μπορούμε τουλάχιστον να παρηγορηθούμε με την έκθεση που μας ανοίγει ένα παράθυρο στο Διάστημα και στη συναρπαστική περιπέτεια του ανθρώπου μέσα στον χρόνο, στην έκθεση «Η ζωή στο Διάστημα» (Life in Space) που φιλοξενείται στο Ολυμπιακό Κέντρο Γουδή μέχρι τις 15 Ιανουαρίου.

Εντυπωσιακά εκθέματα, όπως είναι η εξέλιξη στις στολές των αστροναυτών που μετείχαν σε διαστημικές αποστολές, τμήματα από πυραύλους που εκτοξεύτηκαν και μοντέλα δορυφόρων που βρίσκονται εκεί έξω, μας παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή όχι μόνο στο Διάστημα αλλά και στον πλανήτη Γη. Πιστά αντίγραφα σκαφών και αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στο Διάστημα περιλαμβάνονται ακόμα ανάμεσα στα 50 εκθέματα της έκθεσης που εκτείνεται σε 1.500 τ.μ.

Και τι δεν έχει αυτή η έκθεση! Π.χ. αντίγραφα από τη στολή του πρώτου ανθρώπου που ταξίδεψε στο Διάστημα και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη στις 12 Απριλίου του 1961, του Σοβιετικού κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν δηλαδή, αλλά κι από τη στολή τότε που έγινε «ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα», στις 21 Ιουλίου 1969, από τον κυβερνήτη της αποστολής «Απόλλων 11», Νιλ Αρμστρονγκ. Σε πραγματικό μέγεθος, το εσωτερικό από το πιλοτήριο διαστημικού λεωφορείου όπως και τους κοιτώνες, τις κουκέτες, μέχρι και τις τουαλέτες που χρησιμοποιούν οι αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, αλλά και οι ειδικές τροφές που έχουν στο ταξίδι τους.

Εκτός από τα μυθικά εκθέματα από τις αποστολές και τον εξοπλισμό τους, εκτίθενται ακόμη αυθεντικά αναμνηστικά και πρωτότυπα ιστορικά τεκμήρια από την εξερεύνηση του Διαστήματος, όπως είναι το πρώτο τηλεσκόπιο, το παιδικό τετράδιο στο οποίο ο πρωτοπόρος της πυραυλικής και διαστημικής τεχνολογίας Βέρνερ φον Μπράουν είχε σχεδιάσει πυραύλους, η στολή πτήσης του Ρώσου κοσμοναύτη Αλεξέι Αρχίποβιτς Λεόνοφ, ο οποίος πραγματοποίησε τον πρώτο διαστημικό περίπατο στις 18 Μαρτίου 1965, οι πρώτες συσκευές παροχής νερού και χυμού για κοσμοναύτες στον σοβιετικό διαστημικό σταθμό, η διαστημική στολή για τις αποστολές Apollo 7 έως 14 και ο υπνόσακος των αστροναυτών που τους επέτρεπε να κοιμούνται στα διαστημικά λεωφορεία της NASA.

Αλλωστε η έκθεση που ταξιδεύει στον κόσμο έχοντας δώσει μια γεύση από Διάστημα σε περισσότερους από 4.000.000 ανθρώπους σε 15 χώρες, γίνεται σε συνεργασία με τη NASA (Marshal Space Flight Center), τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), το «The U.S. Space & Rocket Center» και το Space Camp του και τον Ιταλικό Διαστημικό Οργανισμό (ASI).

Ξεκινώντας από την ανθρώπινη φαντασία και το «Ταξίδι στη Σελήνη» του Ιουλίου Βερν η έκθεση φτάνει στην απτή πραγματικότητα: μπορεί κάποιος να αγγίξει τη Σελήνη, δηλαδή ένα κομμάτι μετεωρίτη που έπεσε στη Γη, αλλά και να βιώσει, στα διαδραστικά παιχνίδια, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, μερικές από τις προκλήσεις που ζουν οι αστροναύτες κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους, όπως την απώλεια του «χωρικού» προσανατολισμού, ή την περιήγηση στον διαστημικό σταθμό.

Αν υπάρχει πάντως ένα έκθεμα το οποίο θα θέλαμε να πάρουμε μαζί μας, αυτό δεν είναι άλλο από το παράθυρο με θέα το Διάστημα: αναφερόμαστε στον θόλο Κούπολα, την πλατφόρμα παρατήρησης του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ΕSA) που εκτοξεύτηκε το 2010. Ο θόλος είχε σχεδιαστεί για την παρακολούθηση των εργασιών έξω από τον σταθμό. Από τα έξι πλευρικά του παράθυρα και το μεγάλο στρογγυλό φινιστρίνι στη μέση έχεις μια καταπληκτική θέα της Γης και των ουράνιων σωμάτων.

Τα ανθρώπινα επιτεύγματα και τη σημασία της εξερεύνησης του Διαστήματος παρουσίασε στους δημοσιογράφους με αφορμή την έκθεση η αφρόκρεμα του επιστημονικού προσωπικού της χώρας, μυώντας μας στην κατανόηση των «μυστηρίων» του. Ο πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Εμμανουήλ Πλειώνης, ο πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος Ιωάννης Δαγκλής, ο γιατρός επανδρωμένων διαστημικών αποστολών και επιτυχών στην ευρωπαϊκή επιλογή αστροναυτών 2022 Αδριανός Γολέμης και η δρ Αστροφυσικής, σύμβουλος επικοινωνίας της επιστήμης Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού επισήμαναν τη σπουδαιότητα της εξερεύνησης του Διαστήματος που μεταφράζεται σε οφέλη για μας που μένουμε στη Γη.

Η τέχνη της μούσας Ουρανίας λοιπόν, ακριβώς επειδή απαιτεί υψηλούς πόρους, οικονομικούς και επιστημονικούς, αποτελεί μια διδαχή διεθνούς συνεργασίας από τα πρώτα της βήματα ήδη από τα μέσα του περασμένου αιώνα και παρά τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς των υπερδυνάμεων μέχρι σήμερα. Δεν είναι ωστόσο μόνο το τεράστιο κόστος που καθιστά ασύμφορη τη διερεύνηση της εποίκισης του Διαστήματος: εκτός από το να μας τοποθετεί στη θέση μας σε σχέση με το Σύμπαν, η εξερεύνηση του Διαστήματος μας θυμίζει ότι οποιαδήποτε μορφή ζωής, πόσο μάλλον ανθρώπινη ή ευφυής, υπάρχει μόνο σε αυτόν τον πλανήτη όπου είμαστε όλοι συγκάτοικοι και τον οποίο οφείλουμε να προσέχουμε για τη διασφάλιση του μέλλοντός μας, καθώς κανένα γνωστό μέρος στο Σύμπαν δεν είναι κατοικήσιμο.

Και σε αυτό το σημείο θυμηθήκαμε μια αφίσα που είχαμε δει μερικά χρόνια πριν στο Πλανητάριο: «Γη. Η όασή σας στο Διάστημα. Οπου ο αέρας είναι δωρεάν και το να αναπνέεις είναι εύκολο».

Ομως η εξερεύνηση του Διαστήματος παρέχει γνώσεις, τεχνολογία και καινοτόμα μέσα στην υπηρεσία του ανθρώπου: η απώλεια οστικής και μυϊκής μάζας από την έλλειψη βαρύτητας στο Διάστημα έχουν δώσει ώθηση στην ιατρική, για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων που εμφανίζονται στην τρίτη ηλικία, αλλά έχουν αποδώσει και στη δημιουργία απεικονιστικών εργαλείων για την πρόληψη ασθενειών. Οι δορυφόροι που μας επιτρέπουν τη θέαση και απεικόνιση της Γης είναι αυτοί που μας προειδοποιούν για το επείγον των μέτρων που οφείλουμε να λάβουμε για την τρύπα του όζοντος η οποία απειλεί την υγεία και την ύπαρξή μας, μας προειδοποιούν για την κατάσταση βιοσυστημάτων και αποτυπώνουν τις διαστάσεις των φυσικών καταστροφών. Η επιδίωξη να βγούμε έξω από τα όρια της γήινης ατμόσφαιρας δεν παρέχει απλώς τα μέσα τεχνολογικής και οικονομικής ανάπτυξης, αλλά το Διάστημα ως πλατφόρμα παρατήρησης της Γης μάς επιτρέπει να κατανοούμε καλύτερα τα ανθρωπογενή προβλήματα και τις διαστημικές απειλές. Δυστυχώς η αστρονομία δεν διδάσκεται πια στα σχολεία - τι κρίμα! Ομως το ενδιαφέρον για αυτήν αποτυπώνεται στους 35.000 επισκέπτες ετησίως στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, στην άνθηση της ερασιτεχνικής φωτογραφίας του Διαστήματος αλλά και στη συμπερίληψη μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα στη διεθνή διαστημική πρωτοπορία.

Η συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων στην προώθηση της σύγχρονης αστρονομίας, αστροφυσικής και διαστημικής φυσικής σε διεθνές επίπεδο αποτυπώνεται από το γεγονός ότι το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι η μόνη εθνική συμμετοχή στην αποστολή της NASA σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), με στόχο για πρώτη φορά να επιχειρηθεί η επίτευξη τηλεπικοινωνιών σε τεράστιες αποστάσεις, όχι μέσω ραδιοκυμάτων, όπως γίνεται σήμερα, αλλά με τη νέα τεχνολογία του οπτικού λέιζερ που έχουν αναπτύξει Ελληνες επιστήμονες και επιτρέπει τη μεταφορά μεγάλου όγκου δεδομένων. Η αποστολή έχει στόχο να φτάσει στον αστεροειδή 16 Psyche, σε απόσταση μεγαλύτερη των 300 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, δηλαδή περίπου όσο δύο φορές η απόσταση Γης-Ηλιου, για μια αναζήτηση χρήσιμων πληροφοριών για τη δημιουργία του πλανητικού μας συστήματος.

Ακόμη μία απόδειξη για τα βήματα που πραγματοποιούνται σε ό,τι αφορά τη δραστηριοποίηση της χώρας μας στο Διάστημα είναι ότι ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός του πρώτου εθνικού στόλου μικροδορυφόρων για την παρατήρηση της Γης, εθνικών υποδομών στο Διάστημα δηλαδή που μας παρέχουν ένα σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα.

Διόλου τυχαία επίσης, μετά την πρώτη αποστολή του ανθρώπου στο φεγγάρι με το σκάφος από το όνομα του θεού Απόλλωνα, η ΝΑSA ετοιμάζει το δεύτερο ταξίδι στη Σελήνη ονομάζοντας «Αρτεμη» την αποστολή της πρώτης γυναίκας εκεί. Το ενδιαφέρον για το Διάστημα στη χώρα μας αποτυπώνουν και οι διακρίσεις των Ελλήνων μαθητών στις Ολυμπιάδες Αστρονομίας, αλλά και η άνθηση της ερασιτεχνικής αστρονομίας στη χώρα μας.

Το ταξίδι στο Διάστημα είναι ένα ταξίδι με το βλέμμα στο μέλλον και στις επόμενες γενιές. Στο πλαίσιο της έκθεσης που διοργανώνει η πολιτιστική εταιρεία «Λάβρυς» θα πραγματοποιηθούν συζητήσεις με επιστήμονες για τα ερωτήματα που ανοίγει η διαστημική εξερεύνηση.

Παράλληλες εκδηλώσεις

Διακεκριμένοι Έλληνες επιστήμονες στα πεδία της Αστρονομίας, της Αστροφυσικής, της Διαστημικής Φυσικής και της Κοσμολογίας, ανάμεσά τους ο Δρ. Σταμάτης Κριμιζής, ομότιμος Διοικητής Διαστημικών Προγραμμάτων, (Johns Hopkins University),  Επικεφαλής Ερευνητής NASA ( Voyager 1 & 2) και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών(έδρα Επιστήμης του Διαστήματος) συγκαταλέγονται στους εισηγητές των θεματικών ομιλίων που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της έκθεσης LIFE IN SPACE.

Το πρόγραμμα έχει ως εξής:

Τρίτη 31/10/23, ώρα 19:00

"Κυνηγώντας εκλείψεις στις άκρες του κόσμου" | Δρ. Κοσμάς Γαζέας, Αστροφυσικός στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού και
Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Τετάρτη 8/11/23 ώρα 19:00

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων | Δρ. Ξενοφών Μουσάς, Καθηγητής Φυσικής Διαστήματος στο Τμήμα Φυσικής του
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τρίτη 21/11/23 ώρα 19:00

Η 46-χρονη Οδύσσεια των Voyagers από τη Γη στο Γαλαξiα και η προσεχής Διαστρική Αποστολή | Δρ. Σταμάτης Κριμιζής, Ομότιμος Διοικητής Διαστημικών Προγραμμάτων, Johns Hopkins University / Επικεφαλής Ερευνητής, NASA Voyager 1 & 2 / μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Έδρα Επιστήμης του Διαστήματος.

Τρίτη 12/12/23 ώρα 19:00

Σελήνη: η πρώτη στάση στο ταξίδι μας προς τ' άστρα | Δρ. Όλγα Συκιώτη, Κύρια Ερευνήτρια του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Τρίτη 19/12/23 ώρα 19:00

Διάστημα - το έσχατο όριο: γνώσεις από την εξερεύνησή του και πρακτικά οφέλη για την ανθρωπότητα | Δρ. Ιωάννης Δαγκλής, Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος και καθηγητής Διαστημικής Φυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τρίτη 09/01/24 ώρα 19:00

Σύγχρονη Κοσμολογία: Η δημιουργία & η εξέλιξη του Σύμπαντος | Δρ. Σπύρος Βασιλάκος, Δ/ντής Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής,
Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

ℹ️ Εκθεση «Η ζωή στο Διάστημα» (Life in Space), Ολυμπιακό Κέντρο Γουδή, μέχρι τις 14 Ιανουαρίου. Καθημερινές 13.00-21.00 και Σαββατοκύριακα 10.00-22.00. Εισιτήρια από 12 ευρώ. Προπώληση viva. Εισιτήρια για τους προσομοιωτές από 2 έως 5 ευρώ. Ειδικές τιμές για ομαδικά εισιτήρια: πληροφορίες στο 210 7258510. Επισκέψεις σχολείων με ραντεβού, κρατήσεις στο 210 6143021. Περισσότερες πληροφορίες https://lifeinspace.lavris.gr/