«Ρεξ»: ένας πρώτος απολογισμός

Πολλά έχουν γραφεί για την κατάληψη του «Ρεξ», η οποία έληξε μετά από 50 μέρες την προηγούμενη Κυριακή. Πολλά έχουν γραφεί και ακόμη περισσότερα έχουν αφεθεί να υπονοηθούν: από το ότι όσοι/όσες ήταν στην κατάληψη δεν είχαν σχέση με το Εθνικό μέχρι το ότι ήταν «αριστεριστές» και οι σκοποί τους δεν είχαν σχέση με τα καλλιτεχνικά αιτήματα, αλλά εργαλειοποιούσαν μια κατάσταση που είχε διαμορφωθεί με τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών κ.λπ. Προχθές Τετάρτη, ο Συντονισμός Εργαζομένων στον Χώρο των Τεχνών που ήταν στην κατάληψη του «Ρεξ» κάλεσε δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου έξω από το «Ρεξ».

Τα παιδιά είναι όλοι επαγγελματίες καλλιτέχνες, μαζί με κάποιους σπουδαστές από τη Σχολή Σταυράκου και κάποιους από την (πρώην πλέον) καλλιτεχνική κατάληψη του θεάτρου «Ολύμπια». Το θέατρο καθαριζόταν και τα παιδιά μάζευαν ακόμη κάποιους τελευταίους υπνόσακους. Μόλις βγήκαν οι εργαζόμενες στην καθαριότητα, αγκαλιάστηκαν και χαιρετήθηκαν θερμά μεταξύ τους. Ηταν προφανές ότι είχαν διατηρήσει όχι μόνο τον χώρο πεντακάθαρο, αλλά και τις σχέσεις με τους εργαζόμενους εκεί σε υψηλό επίπεδο.

«Ποιοι είστε λοιπόν;» ρωτήσαμε. «Είμαστε καλλιτέχνες. Μπορεί τα ένσημα όλων να μη λένε “ηθοποιός” ή “σκηνοθέτης” ή “χορευτής” αλλά να λένε “λαντζέρης ή λαντζέρισσα” ή “σερβιτόρος/α” κ.λπ., αλλά δεν μπήκαμε ως λαντζέρηδες στο Εθνικό. Ούτε είμαστε κάποιοι ανώνυμοι αριστεριστές. Φυσικά είμαστε πολιτικοποιημένοι, η τέχνη είναι πολιτικό ζήτημα» μας είπε ο Κωνσταντίνος (ηθοποιός, θεατρολόγος). Μαζί του ήταν η Ελευθερία, ο Βαγγέλης, η Κυριακή, Οδυσσέας κ.ά. Ολοι μάς μίλησαν, τα δικά τους λόγια μεταφέρουμε:

«Απαιτούμε ένα εργασιακό μέλλον και μια εργασιακή αξιοπρέπεια ως καλλιτέχνες και όχι ως αφανείς αριστεριστές που απειλούν και υποσκάπτουν τα θεμέλια του πολιτεύματος – αυτό να γίνει σαφές. Εχει ξεκινήσει ένας αγώνας ο οποίος δεν έχει τελειώσει. Είναι ένα κύμα το οποίο σηκώθηκε αλλά δεν εξαντλήθηκε. Είναι κομμάτι της ίδιας θάλασσας που όποια κυβέρνηση κι αν προκύψει μετά τις εκλογές, αν συνεχίσει αυτή την απαξίωση των καλλιτεχνών, θα τους καταπιεί!

Ο αγώνας μας ξεκίνησε με πολύ συγκεκριμένα αιτήματα και με αφορμή το Π.Δ. 85/2022, που ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ωστόσο, το κύμα των καταλήψεων που ξεκίνησε από τους σπουδαστές του Εθνικού και συνεχίστηκε με τεράστιες παν-καλλιτεχνικές κινητοποιήσεις, με τη σημαντική στήριξη των καλλιτεχνικών σωματείων και τη συμπαράσταση του κόσμου, “γέννησε” πράγματα που ούτε εμείς τα περιμέναμε. Τυπικά, τίποτα δεν άλλαξε βέβαια: το Π.Δ. είναι σε ισχύ και η νέα τροποποίηση που ήρθε έκανε ακόμα χειρότερα τα πράγματα. Την ίδια στιγμή, όμως, δημιουργήθηκε μια “μαγιά” αγώνα και συνειδητοποίησης. Το πιο σημαντικό ερώτημα για μας ήταν και είναι: Τι τέχνη θέλουμε και πώς η τέχνη θα έχει άμεση εμπλοκή με την κοινωνία, πώς μπορεί η καλλιτεχνική δημιουργία να αφουγκράζεται τις ανάγκες της κοινωνίας, να καθρεφτίζεται σε αυτές και να είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας μαζί της. Και φυσικά, τι Εθνικό θέλουμε. Εμείς όλα αυτά τα βιώσαμε: όχι μέσα από θεωρητικές επεξεργασίες, αλλά από βιωματικές!

Ο Τ.Σ. Ελιοτ είχε πει πως “οι λέξεις της προηγούμενης χρονιάς ανήκουν εκεί. Οι λέξεις της επόμενης ψάχνουν μια καινούργια φωνή”… Για 53 μέρες καθημερινά μας απασχολούσε πώς θα φέρουμε το όνειρο στην πραγματικότητα. Πώς θα βρούμε αυτές τις λέξεις, που ούτε εμείς τις ξέρουμε ακόμα, αλλά τις ψάχνουμε! Και τις βρίσκουμε ο ένας με τον άλλο μαζί. Αυτό κάναμε στο “Ρεξ” αυτούς τους δύο μήνες, αυτές τις λέξεις ψάχναμε. Αυτές είναι η αυριανή ευτυχία του μέλλοντος. Εμείς την πήραμε αυτή τη γεύση – γιατί μια γεύση είναι, καθώς αυτό που έγινε ήταν μόνο η αρχή. Δημιουργήθηκαν δεσμοί ανθρώπων που ξέρεις ότι θα εξελιχθούν στην πορεία του χρόνου. Ο νέος θεσμός είναι ο δεσμός!».

Για Δ.Σ. και Μόσχο

«Η στάση τόσο του Δ.Σ. του Εθνικού όσο και του καλλιτεχνικού του διευθυντή, Γ. Μόσχου, αρχικά ήταν μετριοπαθώς θετική» μας λένε. «Μετά το έγκλημα στα Τέμπη όμως, τώρα προς το τέλος, υπήρξε μια πολύ διαφορετική στάση, με θυροκολλήσεις για κλείσιμο του ρεύματος, με υπονοούμενα ότι δεν έχουμε καμία σχέση με το Εθνικό. Κάπου εκεί διερωτάται εύλογα κανείς: τι είναι το Εθνικό; Ενας θεσμός εκτός κοινωνίας που ανήκει σε ποιους; Πρόκειται για έναν εθνικό (όπως λέει και το όνομά του) θεσμό ή ένα “μαγαζάκι” με το οποίο έχουν σχέση μόνο όσοι εργάζονται σε αυτό; Για μας η τέχνη είναι δημόσιο αγαθό και ανοιχτό σε όλη την κοινωνία και τους καλλιτέχνες».

Σε ερώτησή μας αν όλα τα παραπάνω τα έχουν πει στο Δ.Σ. και στον κ. Μόσχο, τα παιδιά μάς απάντησαν πως στην τελευταία συνάντηση που είχαν μαζί του δεν πρόλαβαν καν να εκθέσουν τις απόψεις τους καθώς ο κ. Μόσχος τους σταμάτησε «με τρόμο, λέγοντάς μας πως όλα αυτά είναι παρέμβαση στον καλλιτεχνικό προγραμματισμό και στην καλλιτεχνική διεύθυνση». «Από εκεί και πέρα στην ερώτηση “ποιανού είναι το Εθνικό;” δεν είχαμε καμία άλλη επίσημη απάντηση, πέραν της θυροκόλλησης για διακοπή του ρεύματος» καταλήγουν.