Προτεραιότητα η ανάδειξη των τειχών της Ακρόπολης

Τα τείχη της Ακρόπολης, ένα μνημείο επάνω στο μνημείο, ένα παλίμψηστο το οποίο αποκαλύπτει τη διαχρονική ιστορία της Αθήνας και των φάσεων της Ακρόπολης που λόγω της γεωμορφολογίας και της θέσης της αποτέλεσε καταφύγιο των κατοίκων από τους προϊστορικούς χρόνους, χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας και συντήρησης. Η στερέωση και η αναστήλωση των τειχών είναι έργο που συνεχίζεται δεκαετίες. Ηδη από τα τέλη του 19ου-αρχές του 20ού αιώνα επιχειρήθηκαν -με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία- οι πρώτες επεμβάσεις.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, πριν από την παύση του Αυγούστου στην προτελευταία συνεδρίασή του (27/7/22), γνωμοδότησε υπέρ της «Γεωτεχνικής - Στατικής μελέτης των περιμετρικών τειχών της Ακρόπολης των Αθηνών και του βραχώδους υποβάθρου τους σε επιλεγμένες θέσεις άμεσης προτεραιότητας» (Στάδιο μελέτης εφαρμογής) και υπέρ του «Στρατηγικού σχεδίου επεμβάσεων στα τείχη της Ακρόπολης των Αθηνών» και της μελέτης αποκατάστασης της περιοχής Β15 του βόρειου τείχους της Ακρόπολης των Αθηνών.

Δεν γνωρίζουμε βάσει ποιων μελετών και σχεδίων έδωσαν τη θετική τους γνωμοδότηση τα μέλη του Συμβουλίου, δεν γνωρίζουμε το εύρος και την έκταση των εργασιών που περιγράφονται γενικόλογα στην ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, αφού πλέον για τις συνεδριάσεις ενημερώνει αποκλειστικά το υπουργείο Πολιτισμού. Μπορεί όλη η χώρα να ζει σε κανονικούς ρυθμούς- ασχέτως τι συμβαίνει με τον Covid-, ωστόσο ο πρόεδρος του ΚΑΣ και γ.γ. Πολιτισμού του ΥΠΠΟΑ, Γιώργος Διδασκάλου, δεν έχει επιτρέψει την παρακολούθηση στους διαπιστευμένους συντάκτες.

Σύμφωνα με τη χθεσινή ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, το Στρατηγικό Σχέδιο Επεμβάσεων συνολικής διαχείρισης των τειχών, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με συνολικό προϋπολογισμό 10.000.000 ευρώ, έχει βασικό στόχο τη δημιουργία ενός «οδικού χάρτη των αναγκαίων επεμβάσεων για τη διασφάλιση της ευστάθειας του τείχους και την ανάδειξη της αρχαιολογικής και ιστορικής του αξίας» όπως δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, η οποία δεσμεύτηκε ότι θα αντιμετωπιστούν με σεβασμό όλες οι φάσεις της ιστορίας του μνημείου. Ο βράχος προστατεύτηκε με τείχη ήδη από τη μυκηναϊκή εποχή -ίχνη είναι ορατά κυρίως στα νοτιοανατολικά των Προπυλαίων- και μετά τους Περσικούς Πολέμους οχυρώθηκε με νέο τείχος, αρχικά από τον Θεμιστοκλή (βόρεια πλευρά) και στη συνέχεια από τον Κίμωνα (νότια πλευρά).

Τα τείχη της Ακρόπολης που βλέπει ο σημερινός επισκέπτης είναι αποτέλεσμα αλλεπάλληλων επεμβάσεων στα τείχη της Κλασικής περιόδου από την Υστερη Ρωμαϊκή εποχή έως τις μέρες μας, «οι οποίες, τις περισσότερες φορές, στερούνται διακριτών χαρακτηριστικών, με αποτέλεσμα η χρονολόγησή τους, επί τη βάσει μορφολογικών χαρακτηριστικών, να καθίσταται συχνά επισφαλής» γράφει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού. Βάση ποιων μελετών θα γίνουν οι αναστηλώσεις, τι υλικό θα χρησιμοποιηθεί, πώς θα διαφυλαχθεί το παλίμψηστο στα τείχη μένει να το δούμε στις μελέτες που θα κατατεθούν αφού προχωρήσει το έργο.

Το Στρατηγικό Σχέδιο Επεμβάσεων περιλαμβάνει ένα γενικό περίγραμμα των ιστορικών φάσεων των τειχών και των νεότερων επεμβάσεων, το σύνολο των επεμβάσεων στο μνημείο, τις απαιτούμενες επεμβάσεις στα περιμετρικά τείχη και όπως γράφει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ «... αποσαφηνίζονται οι αναγκαίες επεμβάσεις, λαμβάνοντας υπόψη και συναξιολογώντας τις διατηρούμενες ιστορικές φάσεις, την επικινδυνότητα σε όρους δομικής ευστάθειας κάθε περιοχής των τειχών και την κατάσταση διατήρησης των λίθων. Σε κάθε επέμβαση λαμβάνεται υπόψη, αφού διερευνηθεί με κατάλληλες μεθόδους, η ύπαρξη αρχαίων γλυπτών και αξιόλογων δομικών μελών».

Η ανακοίνωση όμως γράφει και κάτι άλλο. «[...]Ως προς τα ζητήματα αρχαιολογικής ανάδειξης, περιλαμβάνεται η δημιουργία αρχαιολογικών διαδρομών με σημείο αναφοράς τα τείχη. Για την περιοχή των κλιτύων προβλέπεται η πλήρης ανασύσταση του περιπάτου, σε φάσεις». Αυτό σημαίνει νέες διαδρομές και καινούργια έργα μεγάλης κλίμακας;

Στο «σύνολο των επεμβάσεων» περιλαμβάνεται και η αποκατάσταση της δυτικής πρόσβασης της Ακρόπολης; Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε θετικά επίσης για τη μελέτη εφαρμογής της γεωτεχνικής-στατικής μελέτης των περιμετρικών τειχών και του βραχώδους υποβάθρου τους σε επιλεγμένες θέσεις άμεσης προτεραιότητας, χωρίς να αναφέρονται ποιες είναι αυτές. «Η μελέτη εξέτασε την ευστάθεια σε επτά διακεκριμένες περιοχές αξιολογώντας τον βαθμό επικινδυνότητας.

Οι επεμβάσεις στα τείχη προγραμματίζονται σε συνδυασμό με τις εργασίες στερέωσης των βραχωδών πρανών, καθώς και τις λοιπές εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου» καταλήγει η ανακοίνωση.

Να θυμίσουμε πάντως ότι μέχρι σήμερα έχουν εκφραστεί έντονες αντιρρήσεις (από επιστήμονες, επισκέπτες, ελληνικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης, διεθνείς φορείς, ενώσεις) για τα έργα που συντελέστηκαν τα τελευταία δύο χρόνια στην Ακρόπολη, για τη διαχείριση του μνημείου από την πολιτική ηγεσία αλλά και για τις επεμβάσεις που έπονται.