Με την επέλαση των Ταλιμπάν στην Καμπούλ, η διεθνής κοινότητα ανησυχεί και για το μέλλον των μουσείων, των μνημείων και των αρχαιολογικών θησαυρών του Αφγανιστάν. Το Εθνικό Μουσείο του Αφγανιστάν που φιλοξενεί μια μοναδική συλλογή με περισσότερα από 80.000 αντικείμενα εξέπεμψε SOS ήδη από το περασμένο Σάββατο αναφέροντας ότι η κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν έχει οδηγήσει σε «πρωτοφανές χάος» την Καμπούλ και πως λαθρέμποροι εκμεταλλεύονται την κατάσταση για να λεηλατήσουν ιδιωτικές και δημόσιες περιουσίες.
«Το προσωπικό του μουσείου και τα έργα τέχνης είναι ασφαλή, αλλά αυτή η συνεχιζόμενη χαοτική κατάσταση προκαλεί τεράστια ανησυχία για την ασφάλεια των τεχνουργημάτων και των αγαθών του μουσείου και για τους υπαλλήλους του», αναφέρει η ανακοίνωση του μουσείου, το οποίο κάλεσε επίσης «τις δυνάμεις ασφαλείας, τη διεθνή κοινότητα, ακόμα και τους Ταλιμπάν» να αναλάβουν δράση ή να διασφαλίσουν ότι οι πολύτιμες συλλογές του θα παραμείνουν άθικτες.
Το Εθνικό Μουσείο στην Καμπούλ, με μακρόχρονη πορεία από το 1919, φιλοξενεί περσικά, βουδιστικά, ισλαμικά έργα τέχνης, αντανακλώντας την ιστορία του Αφγανιστάν ως σταυροδρόμι πολιτισμών. Οι συλλογές του αριθμούσαν περισσότερα από 100.000 εκθέματα, ωστόσο πολλά λεηλατήθηκαν με την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 1992 -με τρομερές δυσκολίες ένα μέρος τους επέστρεψε από το εξωτερικό, με τη βοήθεια διεθνών οργανισμών- ενώ άλλα σώθηκαν χάρη στις ηρωικές προσπάθειες της διεύθυνσης και των συνεργατών του μουσείου, που τα έκρυψαν σε μυστικές τοποθεσίες.
Μόλις το 2003 το μουσείο αποκάλυψε πως είχε διασωθεί -καθώς φυλασσόταν στα υπόγεια της Κεντρικής Τράπεζας της Καμπούλ- ο περίφημος θησαυρός της Βακτριανής. Πρόκειται για τα ευρήματα της περιοχής του Τιλιά Τεπέ, βόρεια του Αφγανιστάν -εκεί όπου άνθησε για δύο αιώνες μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το ελληνιστικό βασίλειο της Βακτριανής-, τα οποία έφερε στο φως ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης. Ο γεννημένος στην Τασκένδη Ελληνας αρχαιολόγος (1929-2013) ανακάλυψε το 1978 νεκρόπολη σε τύμβο με έξι «βασιλικούς» τάφους (πέντε γυναικών και ενός άνδρα) με εξαιρετικά κοσμήματα και κτερίσματα (περίπου 20.000 χρυσά αντικείμενα), τα οποία χρονολογούνται ανάμεσα στον 1ο αι. π.Χ. και στον 1ο αι. μ.Χ.
Μέρος του θησαυρού της Βακτριανής από το 2006 παρουσιάστηκε σε περιοδεύουσα έκθεση, αρχικά στο Παρίσι και στη συνέχεια σε Τορίνο, Αμστερνταμ, Ουάσινγκτον, Οτάβα και σε δεκάδες άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο. Η τελευταία της στάση ήταν το 2020 στο Χονγκ Κονγκ, με δημοσιεύματα να αναφέρουν τότε πως η αφγανική Βουλή συζητούσε για την ανάγκη να μεταφερθεί αυτός ο θησαυρός σε κάποιο άλλο, ανεξάρτητο κράτος, για να μείνει ασφαλής.
Οπως προκύπτει, κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατό και τώρα, πάλι, υπό την απειλή των Ταλιμπάν, οι Αφγανοί επιμελητές και αρχαιολόγοι σπεύδουν να εξασφαλίσουν ασφαλείς χώρους για τους αρχαιολογικούς θησαυρούς. Οπως αναφέρει το Νational Geographic, oι αξιωματούχοι ήλπιζαν να μεταφέρουν από τη Χεράτ και την Κανταχάρ πολύτιμα αντικείμενα για φύλαξη, αλλά δεν τα κατάφεραν, καθώς η αφγανική κυβέρνηση είχε αρχίσει να καταρρέει. «Δεν περιμέναμε ότι αυτό θα συμβεί τόσο γρήγορα», δήλωσε στο περιοδικό η Νoor Agha Noori από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Αφγανιστάν.
Πάντως, τον περασμένο Φεβρουάριο, οι ηγέτες των Ταλιμπάν εξέδωσαν ανακοίνωση καλώντας τους οπαδούς τους «να προστατεύουν, να επιτηρούν και να φροντίζουν» την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. «Κανείς δεν επιτρέπεται να ανασκάψει, να μεταφέρει και να πουλήσει ιστορικά αντικείμενα οπουδήποτε, ούτε να τα μεταφέρει εκτός της χώρας», αναφέρει μία από τις απαγορεύσεις.
Ωστόσο, η καταστροφική πορεία των Ταλιμπάν αφήνει πολλούς δύσπιστους. Υπό την κυριαρχία τους από το 1996 έως το 2001, ομάδες επιτέθηκαν και λεηλάτησαν μουσεία και βιβλιοθήκες στο Αφγανιστάν, ενώ η καλλιτεχνική έκφραση απαγορεύτηκε σημαντικά. Μία από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές απώλειες ήταν το ότι καταστράφηκαν οι γιγάντιοι Βούδες του Μπαμιγιάν, που βομβαρδίστηκαν από τους Ταλιμπάν το 2001. Λαξευμένα στους βράχους της κοιλάδας Μπαμιγιάν, τα μνημειώδη αγάλματα, που χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα, θεωρήθηκαν «ειδωλολατρικά».
Γι’ αυτό, εμπειρογνώμονες όπως ο Omar Sarifi, καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Αφγανιστάν, βλέπουν με καχυποψία τις τελευταίες δηλώσεις των Ταλιμπάν, πιστεύουν πως, παρότι έχουν βελτιώσει την εικόνα τους, παραμένουν πιστοί στην ακραία ιδεολογία τους. Και περιμένουν, σύμφωνα με το National Geographic, να δουν την επόμενη κίνηση των Ταλιμπάν, ελπίζοντας πως η εξτρεμιστική τους πολιτική δεν θα απειλήσει την πολιτιστική κληρονομιά του Αφγανιστάν.
Αλλά και για τον σύγχρονο πολιτισμό της χώρας τον κώδωνα κινδύνου έκρουσε η Αφγανή σκηνοθέτις Sahraa Karimi, προειδοποιώντας τη διεθνή κοινότητα. «Ολα όσα έχω δουλέψει τόσο σκληρά για να δημιουργήσω ως σκηνοθέτις στη χώρα μου τώρα κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Εάν οι Ταλιμπάν αναλάβουν την εξουσία, θα απαγορεύσουν κάθε τέχνη. Εγώ και άλλοι κινηματογραφιστές θα μπορούσαμε να είμαστε τα επόμενα θύματα στη λίστα τους», δήλωσε η Karimi, η οποία είναι επικεφαλής του κρατικού οργανισμού Afghan Film.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας