Το Σαρακήνικο έρχεται από πολύ μακριά

Γεωλογικοί σχηματισμοί απίστευτης ομορφιάς. Γλυπτά της φύσης εξαιρετικής σπανιότητας, αρχέγονα, καμωμένα σε διάστημα εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων σ’ αυτήν την αέναη, αργή εναλλαγή του πλανήτη.

Μορφές σμιλευμένες από τον δυνατό αέρα και τη βροχή, σε όλες τις γήινες αποχρώσεις ξεχύνονται μέχρι κάτω και βυθίζονται μέσα στο σκούρο μπλε της θάλασσας σχηματίζοντας πλήθος σπηλιών.

Κυρίως είναι αυτή η χρωματική αντίθεση του λευκού με το βαθύ μπλε της θάλασσας που κάνει τα βράχια ακόμη πιο υποβλητικά, ακόμη πιο παράξενα.

Ενα εκτυφλωτικό λευκό, σαν τσόφλι αυγού, καλύπτει όλη την ακτή, ενώ κατά τόπους ξεχύνονται λεπτές έγχρωμες φλέβες χοντροκόκκινου ή κίτρινου, οξείδια του σιδήρου ή του θείου, που μοιάζουν με πινελιές ταλαντούχου ζωγράφου πάνω στο υπόλευκο φόντο του περλίτη και της κίσηρης.

Τόπος ανεμοδαρμένος το Σαρακήνικο, στη βορινή πλευρά της Μήλου. Πάνω του ξεσπά με μανία η αφρισμένη θάλασσα και οι λευκοί κυματισμοί του νερού συνεχίζονται και στην ξηρά με τα λεία βράχια, έτσι που από μακριά να μην μπορείς να ξεχωρίσεις το όριο των κυμάτων από εκείνο των βράχων.

Καθώς κινείσαι παράλληλα με την ακτή, τα σχήματα και τα χρώματα ανάλογα με το είδος του ηφαιστειακού πετρώματος αλλάζουν.

Οι μορφές εδώ γίνονται αιχμηρές, αλλόκοτες, όλο κόγχες και εσοχές, σε όλα τα μεγέθη και τα σχήματα.

Αλλες στέκουν ολόρθες σαν απολιθωμένοι οργανισμοί και άλλες μοιάζουν από μακριά με υπέροχα ξυλόγλυπτα, καμωμένα από δεξιοτέχνη τεχνίτη. Αδύνατον να πιστέψεις πως αυτό που βλέπεις όλο παράξενες τρύπες να στέκει στον χώρο σαν τεράστια δαντέλα είναι τμήμα μαλακού βράχου και όχι επεξεργασμένο ξύλο.

Ωχρες ανοιχτές και άλλες στο χρώμα της άμμου συνεχίζουν μέχρι μέσα, εκεί όπου αρχίζει η βλάστηση, οι πυκνοί θάμνοι και τα πράσινα σκίνα που σιγά σιγά καλύπτουν τα γαιώδη χρώματα των βράχων.

Πάνω στις άσπρες επιφάνειες των βράχων δεν διακρίνεις ίχνος βλάστησης. Μόνο σε απόσταση αρκετών μέτρων από την ακτή, εκεί που δεν φτάνει το κύμα, ξεμυτάνε με δυσκολία μικροί θάμνοι, ανάμεσα από τις σχισμές όπου έτυχε να συγκρατηθεί λίγο χώμα.

Διάφορα φρύγανα, θυμάρια, μικροί κέδροι γέρνουν πάνω στην επιφάνεια των βράχων σπρωγμένα από την ανελέητη ορμή του αέρα και αναπτύσσονται παράλληλα με το έδαφος, σαν να έρπουν πάνω του, στην προσπάθειά τους να προφυλαχθούν όπως όπως από το συνεχές σφυροκόπημα και την αλμύρα της θάλασσας.

Ο κορμός τους μοιάζει με ρίζα πάνω στον βράχο, ο οποίος, αφού διανύσει στριφογυρίζοντας αρκετή απόσταση, καταλήγει σε λίγα κλαδάκια και ακόμη λιγότερα φύλλα που απλώνουν σαν βεντάλια και γίνονται ένα με το λιγοστό χώμα προκειμένου να συγκρατηθούν πάνω του.

Ολοι, ο ένας εδώ, ο άλλος λίγο παραπάνω, άλλοι μοναχικοί κι άλλοι σε συστάδες, έχουν την ίδια ακριβώς κατεύθυνση, σαν μαγνητικές βελόνες που δείχνουν πάντα την ίδια φορά, εκεί που φυσά ο βοριάς.

Το ιδιόμορφο νησί των Κυκλάδων αποτέλεσε από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, λόγω των πάμπολλων ηφαιστειογενών ορυκτών του, τόπο έντονης εξόρυξης.

Οψιδιανός, κίσηρη, καολίνης, μαγγάνιο, θειάφι, βαρυτίνη, μπεντονίτης, περλίτης είναι μερικά απ’ αυτά, που έχουν κάνει τη Μήλο πασίγνωστη σε όλο τον κόσμο. Η εντατική εκμετάλλευση του υπεδάφους έχει αφήσει σε πολλά σημεία του νησιού υπολείμματα ορυχείων που μοιάζουν με ανοιχτές πληγές πάνω στο σώμα της γης.

Μέσα στα γκριζοπράσινα χρώματα των θαμνόδεντρων ξεπροβάλλουν ξαφνικά τεράστιοι ανοιχτοί κρατήρες με υπόλευκα χρώματα και κατά τόπους έντονα κόκκινα και ώχρες να διασπούν την κυριαρχία του λευκού.

Και το τοπίο τότε αποκτά τα χαρακτηριστικά μιας ανοίκειας σεληνιακής λευκότητας.

Εδώ η βιαιότητα και η βουλιμία των ανθρώπων που εκμεταλλεύτηκαν άναρχα στο παρελθόν, και συνεχίζουν και σήμερα με αμείωτη ένταση να εκμεταλλεύονται τα ηφαιστειογενή πετρώματα, έχουν αφήσει τα ανεξίτηλα σημάδια τους, έτσι που στο τέλος οι μελλοντικές γενιές θα αντικρίζουν ένα λεηλατημένο και άγονο περιβάλλον.

Πού και πού κάποιες ξερολιθιές που άντεξαν στην ορμή των χειμάρρων, ένα ερείπιο, ένα χωράφι ή ένα ξεχασμένο αλώνι θα μαρτυρούν πως κάποτε σ’ αυτόν τον τόπο υπήρχαν πολλές γενιές ανθρώπων που καλλιεργούσαν και ζούσαν απ’ αυτή τη γη.

Κι όμως, αυτό που αποτελούσε την προϋπόθεση της ζωής σ’ αυτά τα άγονα νησιά του Αιγαίου, σήμερα μοιάζει να μην ενδιαφέρει κανέναν. Οι τόποι έπαψαν προ πολλού να δίνουν αυτά τα ελάχιστα προϊόντα που ήταν απαραίτητα για να θρέψουν ολόκληρες κοινωνίες στο παρελθόν.

Ολα εκλαμβάνονται πια ως γραφική εικόνα ενός παρελθόντος που φαντάζει εξαιρετικά μακρινό για τα σύγχρονα ήθη. Εγιναν θέαμα προς κατανάλωση, όπως τα περισσότερα πράγματα της καθημερινότητάς μας.

Ενας παγκόσμιος επιθετικός τουρισμός έχει εισβάλει και κατατρώει τα πάντα. Διαμορφώνει συνειδήσεις, καθορίζει προτεραιότητες, νοθεύει το πραγματικό, υποτάσσει τα πάντα στις επιταγές της εξωραϊσμένης εικόνας.

Ζούμε όχι με τα νησιά τα ίδια, αλλά με τη γυαλιστερή καρτ ποστάλ τους. Ακόμη κι έτσι όμως, δεν προστατεύουμε αυτό που υποτίθεται ότι «πουλάμε». Τη μοναδικότητα των αιγαιοπελαγίτικων τοπίων.

Το Σαρακήνικο, το μοναδικό αυτό γλυπτικό σύνολο της φύσης, οφείλουμε να το προστατεύσουμε με κάθε δυνατό τρόπο!

Αποτελεί μνημείο ανεπανάληπτης φυσικής ομορφιάς μαζί με πολλά άλλα εξαιρετικά τοπία της Μήλου, τα οποία πρέπει να τα επισκεπτόμαστε και να τα φροντίζουμε με τον ίδιο σεβασμό που δείχνουμε λόγου χάριν σ’ έναν σημαντικό αρχαιολογικό χώρο, αφού αφηγούνται με τον καλύτερο τρόπο την ιστορία του νησιού και των ανθρώπων που το κατοίκησαν στο παρελθόν.

Μια ιστορία που έχουμε χρέος να μεταδώσουμε και να κρατήσουμε ανέπαφη όχι μόνον για εμάς, αλλά και για τις γενιές του μέλλοντος.

Ολα αυτά έρχονται από πολύ μακριά. Ας τα αφήσουμε να συνεχίσουν ανέπαφα το ταξίδι τους.

*Αρχιτέκτων-Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ