Δώδεκα χρόνων θεσμός ψάχνει ταυτότητα

Για πρώτη φορά δίχως τιμώμενη χώρα, με την απουσία «ηχηρών» ξένων λογοτεχνών, που συνήθως αποτελούν πόλο έλξης για το ευρύτερο κοινό, και με περιορισμένη συμμετοχή εκδοτών τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, ξεκινάει αύριο η 12η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης στη ΗΕLEXPO (7-10 Μαΐου).

Ναυαρχίδα της, ένα αφιέρωμα στην ιβηροαμερικανική λογοτεχνία, ενώ πάνω από 200 εκδηλώσεις θα δώσουν γιορτινό χαρακτήρα στην έκθεση, που φέτος τιμά τέσσερις λογοτέχνες οι οποίοι δεν είναι ανάμεσά μας, αλλά εξακολουθούν να επηρεάζουν: Μανόλης Αναγνωστάκης, Ζήσιμος Λορεντζάτος, Μένης Κουμανταρέας και Αλμπέρτο Ναρ. Πολλοί Ελληνες συγγραφείς θα πάνε στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσουν τα βιβλία τους νέας εσοδείας. Αλλοι 14 έρχονται προσκεκλημένοι από τα πολιτιστικά ινστιτούτα ή τις πρεσβείες στα εθνικά περίπτερά τους. Ανάμεσά τους οι Αντρέι Κούρκοφ (Ουκρανία), Ολιβιέ Ντελόρμ και Ιβ Σαρλ Ζαρκά (Γαλλία), Μαρλένε Στρεερούβιτς (Γερμανία), Αχμέτ Οζγκιούνες (Τουρκία), Ολγα Σλαβνίκοβα, Σεργκέι Σαργούνοφ, Ντμίτρι Ισκοβιτς (Ρωσία), Μόνικα Σαβουλέσκου (Ρουμανία) κ.ά.

Σε δύσκολες συγκυρίες, το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού, που έχει την κύρια ευθύνη της 12ης Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, έκανε αγώνα δρόμου να μη χαθούν οι προγραμματισμένες ημερομηνίες. Ολα έγιναν στο παρά πέντε, μέσα σε ενάμιση μήνα. Αιτία; Με τις εκλογές και τις αλλαγές υπουργών οι υπογραφές μπήκαν την τελευταία στιγμή για να εκταμιευτούν τα απαραίτητα κονδύλια. Το γεγονός αυτό, όπως φαίνεται, ξεχείλισε το ποτήρι, τροφοδότησε, αν όχι τη δυσπιστία, σίγουρα τον σκεπτικισμό αρκετών εκδοτών, μεγάλων και μικρών, οι οποίοι αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν για πρώτη χρονιά στην έκθεση.

Θα λέγαμε ότι κάθε πέρσι και καλύτερα για τη ΔΕΒΘ, που μετρά 12 χρόνια και αγωνιά να υπερασπιστεί την αίγλη της ως ένας σημαντικός πολιτιστικός θεσμός. Ωστόσο, η πορεία της είναι φθίνουσα. Σήμερα είναι πιο δύσκολο να εκπληρώσει τους στόχους που είχε θέσει την εποχή των παχιών αγελάδων: να ξεχωρίσει στον χάρτη των διεθνών εκθέσεων βιβλίου και να αποτελέσει κόμβο πολιτιστικών και εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Ευρώπης, Βαλκανίων, Μεσογείου και Μέσης Ανατολής.

Επομένως, μια επανεκκίνηση σε διαφορετικές βάσεις είναι το ζητούμενο, κάτι που δεν αρνείται και ο πρόεδρος του ΕΙΠ, Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης. «Συμφωνήσαμε με τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη αμέσως μετά το τέλος αυτής της έκθεσης να κάνουμε ένα σεμινάριο με ξένους και δικούς μας ειδικούς κυρίως στις διεθνείς εκθέσεις, για να σκεφτούμε ποια θα είναι η ταυτότητα της ΔΕΒΘ, αυτή που θα την κάνει να ξεχωρίσει», λέει στην «Εφ.Συν». Κι όπως αποκαλύπτει, έχουν ήδη αρχίσει οι επαφές για την τιμώμενη χώρα του 2016, που πιθανότατα θα είναι η Ρωσία.

«Πρέπει να αρχίσει μια σοβαρή συζήτηση από την αρχή, με όλους τους φορείς, για τον επανακαθορισμό των στόχων της έκθεσης», τονίζει ο εκδότης του «Μεταίχμιου», Νώντας Παπαγεωργίου, που φέτος δεν «ανεβαίνει» στη Θεσσαλονίκη. Οι λόγοι είναι «ότι δεν δόθηκαν εχέγγυα για τη σοβαρότητα της διοργάνωσης και επίσης το κόστος του περιπτέρου ήταν υψηλό».

«Το γεγονός ότι η έκθεση δεν έχει χαρακτήρα ήταν αποτρεπτικό για τη συμμετοχή μας», λέει ο Κώστας Παπαδόπουλος των εκδόσεων «Ποταμός». «Δεν είναι διεθνής κι ούτε μπορεί να γίνει. Ενας τρόπος να ανανεωθεί είναι να αλλάξει περιεχόμενο, να μεταβληθεί σε θεματική, με άξονα κάποιο επίκαιρο θέμα κάθε φορά».

Από την άλλη, η Αννα Πατάκη των ομώνυμων εκδόσεων εκφράζει «την αγωνία και την ανησυχία να μην κοπεί το νήμα της ΔΕΒΘ». «Ολες οι μεγάλες χώρες έχουν μια μεγάλη κλειστή έκθεση», λέει. «Η Θεσσαλονίκη την έχει ανάγκη, ο κόσμος την έχει αγκαλιάσει. Πρέπει να την περιφρουρήσουμε και να μην πετάξουμε μια προσπάθεια χρόνων. Αυτό που χρειάζεται είναι καλύτερος και πιο έγκαιρος προγραμματισμός».

Τον εκδοτικό χώρο απασχολούν αυτή την εποχή και άλλα θέματα, όπως η οργάνωση μιας μεγάλης επαγγελματικής έκθεσης στην Αθήνα, η αυτονόμηση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου από το ΕΙΠ, κυρίως όμως η εφαρμογή της ενιαίας τιμής βιβλίου.

Εκδηλώσεις με ενδιαφέρον

Από τον «Γκάμπο» μέχρι τους νέους Ελληνες λογοτέχνες

■ Το αφιέρωμα στην ιβηροαμερικανική λογοτεχνία με τίτλο «Μακρινές φωνές» φέρνει κοντά μας τους συγγραφείς: Εουσέμπι Αγένσα (Καταλονία), Φλάβια Κομπάν (Αργεντινή), Πέδρο Ολάγια (Ισπανία), Χουάν Βιθέντε Πικέρας (Ισπανία), Κάρμεν Ποσάδας (Ουρουγουάη), Ντεμιάν Ταμπαρόφσκι (Αργεντινή) κ.ά. Συνοδεύεται από έκθεση σκίτσων για τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες από 69 καλλιτέχνες της Λατινικής Αμερικής και από συζητήσεις για τον «Γκάμπο» και τους εμβληματικούς Φερνάντο Πεσόα, Χόρχε Λουίς Μπόρχες και Εντουάρντο Γκαλεάνο.

■ 2ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών. Εγκριτα ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά προτείνουν τα νέα ταλέντα της πεζογραφίας και της ποίησης: Ιάκωβος Ανυφαντάκης, Ορφέας Απέργης, Χρήστος – Αρμάντο Γκέζο, Κατερίνα Ζησάκη, Χρίστος Κυθρεώτης, Ελευθερία Κυρίτση, Λουκάς Λιάκος, Μαριλένα Παπαϊωάννου, Ακης Παπαντώνης, Πέτρος Σκυθιώτης, Στέργιος Τσακίρης, Θωμάς Τσαλαπάτης κ.ά.

■ Σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης οργανώνεται σειρά προβολών με γνωστές και άγνωστες μεταφορές ισπανόφωνων λογοτεχνικών έργων («Παύλος Ζάννας»): «Ο σκοτεινός θάλαμος» της Μαρία Βικτόρια Μένις, «Μια εκδρομή στη θάλασσα» του Γκιγέρμο Καζανόβα, «Η τίγρη» του Καμίλο Λουσουριάγα, «Βιριδιάνα» του Λουίς Μπουνιουέλ κ.ά.

■ Συζητήσεις σε συνεργασία με το ΑΠΘ και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας: «Σύγκρουση-συνάντηση των πολιτισμών και των θρησκειών στον 21ο αιώνα», «Λογοτεχνικές αποτυπώσεις του αγώνα της ΕΟΚΑ», «Στα χνάρια του Γ. Π. Σαββίδη (1929-1995): Είκοσι χρόνια μετά» κ.λπ.

■ Παιδική και Εφηβική Γωνιά με εργαστήρια και εκδηλώσεις, με εμψυχωτές περισσότερους από 60 συγγραφείς, εικονογράφους, εκπαιδευτικούς και καλλιτέχνες.