Βρέθηκε τάφος και σκελετός, αναζητείται η ταυτότητά του

Τα χαμόγελα ξανάνθισαν. Το μνημείο στον λόφο Καστά είχε κι άλλα μυστικά. Τώρα πιάνουν δουλειά οι ανθρωπολόγοι για να αποφανθούν για το φύλο και την ηλικία του νεκρού. «Είναι εξέχουσα προσωπικότητα στην οποία είχαν αποδοθεί λατρευτικές τιμές», λέει η Κατερίνα Περιστέρη

Τελικά όχι μόνον ο τάφος, αλλά και τα οστά του νεκρού βρέθηκαν στον λόφο Καστά στην Αμφίπολη. Εκεί που όλα έδειχναν ότι η ανασκαφή οδεύει προς ολοκλήρωση χωρίς άλλα ευρήματα εκτός των διακοσμητικών στοιχείων (σφίγγες, καρυάτιδες, ψηφιδωτό), η σκαπάνη έφερε στο φως μεγάλο κιβωτιόσχημο τάφο κατασκευασμένο από πωρόλιθους, ο οποίος βρισκόταν σε βάθος 1,60 μ. κάτω από το δάπεδο του τρίτου θαλάμου. Και όχι μόνον αυτό. Εντός κι εκτός του τάφου βρέθηκε διασκορπισμένος ο σκελετός του νεκρού. Επίσης ήρθαν στο φως σιδερένια και χάλκινα καρφιά μαζί με διακοσμητικά στοιχεία του φέρετρου.Ποιο ήταν το περίφημο πρόσωπο για το οποίο κατασκευάστηκε ο τάφος παραμένει αναπάντητο. Τα οστά ανήκουν σε άντρα ή γυναίκα και πόσων ετών ήταν; Οι ανθρωπολογικές μελέτες που θα διεξαχθούν τις επόμενες ημέρες αναμένεται να φωτίσουν τουλάχιστον αυτά τα ερωτήματα.

Τα νέα ευρήματα έφεραν και πάλι χαμόγελα στα πρόσωπα των ανθρώπων που εργάζονται στην πιο πολυσυζητημένη και προβεβλημένη ανασκαφή των τελευταίων χρόνων και, μάλιστα, κάτω από δύσκολες και πιεστικές συνθήκες. Παραλήρημα και από τον διεθνή Τύπο, καθώς η είδηση άρχισε να κάνει τον γύρο του κόσμου μετά τις επίσημες ανακοινώσεις. Δεκάδες κάμερες είχαν στηθεί εξάλλου χθες στο Μουσείο της Αμφίπολης κι ανάμεσά τους οι ανταποκριτές των Reuters, Associated Press, Γαλλικού Πρακτορείου, κ.ά.

Η αρχαιολόγος και υπεύθυνη της ανασκαφής, Κατερίνα Περιστέρη, εξέφρασε μετά βεβαιότητας την άποψη ότι ο τάφος ανήκει σε επιφανή Μακεδόνα στρατηγό. Είπε δε: «Το ταφικό συγκρότημα στον λόφο Καστά είναι ένα δημόσιο έργο. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε η μεγαλύτερη ποσότητα μαρμάρου που έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί στη Μακεδονία. Το μνημείο αποτελεί μοναδική και πρωτότυπη σύνθεση ποικίλων χαρακτηριστικών. Είναι μια εξαιρετικά ακριβή κατασκευή το κόστος της οποίας είναι προφανώς απίθανο να είχε αναληφθεί από ιδιώτη. Πιθανότατα, πρόκειται για μνημείο αφηρωισμένου νεκρού, δηλαδή θνητού στον οποίο αποδόθηκαν λατρευτικές τιμές από την κοινωνία της εποχής του. Ο νεκρός ήταν εξέχουσα προσωπικότητα, καθώς μόνον έτσι εξηγείται η κατασκευή αυτού του μοναδικού ταφικού συγκροτήματος».

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, «οι εξωτερικές διαστάσεις του τάφου είναι μήκους 3,23 μ., πλάτους 1,56 μ. και σωζόμενου ύψους 1 μ. Ωστόσο, βρέθηκαν ορθοστάτες από την ανωδομή του τάφου που μας επιτρέπουν να θεωρήσουμε ότι το ύψος του έφτανε τουλάχιστον στο 1,80 μ. Εντός του τάφου δημιουργήθηκε μια επιμήκης βάθυνση πλάτους 0,54 μ.και μήκους 2,35 μ. Πρόκειται για τη θέση στην οποία τοποθετήθηκε ξύλινο φέρετρο. Βρέθηκαν διάσπαρτα σιδερένια και χάλκινα καρφιά, καθώς και οστέινα και γυάλινα διακοσμητικά στοιχεία του φέρετρου. Επισημαίνεται ότι το συνολικό ύψος του τρίτου θαλάμου από την κορυφή της θόλου έως τον πυθμένα του τάφου είναι 8,90 μ.».

Το επόμενο διάστημα θα δρομολογηθούν οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου, καθώς μελετώνται τα διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη του περιβόλου του, 500 περίπου μαρμάρινα μέλη που βρίσκονται στη γύρω περιοχή. Προ ολίγων ημερών, όταν αποσύρθηκαν τα νερά της λίμνης Κερκίνης, αποκαλύφθηκαν περισσότερα από 100 μέλη του (γείσα, ορθοστάτες, στέψεις). Παράλληλα, θα γίνει γεωφυσική διασκόπηση από το ΑΠΘ, από το εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής, το οποίο διευθύνεται από τον καθηγητή Γρηγόρη Τσόκα. Για τη διερεύνηση του Τύμβου Καστά θα χρησιμοποιηθεί κυρίως η μέθοδος της ηλεκτρικής τομογραφίας, στην ανάπτυξη της οποίας έχει συμβάλει καθοριστικά το συγκεκριμένο εργαστήριο.

«Τάφος κάτω από το δάπεδο δεν είναι μοναδική περίπτωση»

Η αρχαιολόγος και προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων μέχρι το 1999, Χάιδω Κουκούλη–Χρυσανθάκη, βοηθός του αείμνηστου αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη που πρώτος έσκυψε πάνω από τα μυστικά του λόφου Καστά και έκανε ανασκαφές, μας δήλωσε χθες: «Δεν μου κάνει εντύπωση ότι βρέθηκε ο τάφος κάτω από το δάπεδο του θαλάμου. Είναι μια πρακτική που συναντάμε και σε άλλους μακεδονικούς τάφους, δεν είναι μοναδική περίπτωση». Σχετικά με τον διασκορπισμένο σκελετό, θεωρεί ότι είναι «αποτέλεσμα της σύλησης. Για τη διαταραχή του τάφου ευθύνονται οι τυμβωρύχοι. Δυστυχώς δεν ξέρουμε αν πρόκειται για άνδρα ή γυναίκα, αλλά από τα οστά οι ανθρωπολόγοι θα μπορέσουν να ταυτίσουν το φύλο και την ηλικία. Αν δεν είχε συληθεί, θα βρίσκαμε σπουδαία κτερίσματα. Ωστόσο κι αυτά που σώθηκαν έχουν σημαντικό ενδιαφέρον, καθώς προέρχονται από το ξύλινο φέρετρο του νεκρού».

Σε ερώτησή μας αν περίμενε αυτή την εξέλιξη, απάντησε: «Φυσικά. Εληξε ομαλά αυτή η ιστορία. Πρόκειται για ένα ωραίο, μνημειακών διαστάσεων συγκρότημα. Μένει να δούμε αν υπάρχουν κι άλλοι τάφοι εντός του τύμβου». Και προέβλεψε ότι «μπορεί να βρεθούν κι άλλα ευρήματα από το κοσκίνισμα των χωμάτων».

Αυλαία για φέτος

Ο υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τασούλας θα δώσει συνέντευξη στο Μουσείο της Αμφίπολης (22/11). Στις 29 Νοεμβρίου θα παρουσιαστούν στην Αθήνα τα αποτελέσματα της ανασκαφικής περιόδου από την Κατερίνα Περιστέρη και τους συνεργάτες της. Οπότε κι αναμένεται να ολοκληρωθεί η ανασκαφή στην παρούσα φάση για να συνεχιστεί την επόμενη σεζόν.