Ανθρώπινη ζέστα

Είναι τρομερό το τι δύναμη έχουν οι λέξεις. Το νόημα, αλλά και το πλήθος τους. Μπορεί να γραφεί ένα μεγάλο, υπέροχο κείμενο, που κανείς δεν θα διαβάσει ώς το τέλος (πού χρόνος με τόσα κανάλια στο TV) και την ίδια στιγμή μία και μόνη φράση να γίνει ο σπινθήρας που θα ξυπνήσει και όσους κοιμούνται και όσους ονειρεύονται. Στα νεογκρίκλις λέγεται viral. Η διαφορά του «viral» με τον «σπινθήρα» είναι πως το πρώτο το κοιτάω και το κοινοποιώ, ενώ το δεύτερο το βιώνω.

Είναι τρομερό το τι δυναμική έχει το βίωμα. Οχι να διαβάσεις, να δεις, ν' ακούσεις, αλλά να γευτείς, να μυρίσεις, ν' αγγίξεις, να νιώσεις. Το να διασχίσει κάποιος την ουδέτερη ζώνη μεταξύ παθητικής ζωής (γυμναστικής, ικανοποίησης) και ενεργητικής δραστηριοποίησης (ενδυνάμωσης, σκέψης) μπορεί να διαρκέσει μία ζωή ή κάποια δευτερόλεπτα. Η απόσταση είναι μηδαμινή - όσο απέχει η ζωή από τον θάνατο και η μη ζωή από τη ζωή.

Ο Χανς Φάλαντα γεννήθηκε στη δύση του 19ου αιώνα (1893) και πέθανε, αυτοκτονώντας, στη δύση της ναζιστικής επέλασης στην Ευρώπη (1947). Ο ίδιος δεν κατόρθωσε να συνδυάσει το ταλέντο του στο να παρατηρεί την αλήθεια των ανθρώπων και να την καταγράφει (σε εξαιρετικά λογοτεχνικά κείμενα) με τις προσωπικές του αδυναμίες. Ωστόσο, πρόλαβε να γράψει αριστουργήματα. Από αρχεία της Γκεστάπο έμαθε την αληθινή ιστορία του ζεύγους Χάμπελ.

Οτο και Ελίζε. Μικροαστοί, στήριζαν τον Χίτλερ, μέχρι που ο μοναχογιός τους σκοτώθηκε στο μέτωπο. Τότε ξεκίνησαν να στέλνουν... καρτ ποστάλ. Ελεγαν την αλήθεια που έκρυβαν οι εφημερίδες, μιλούσαν για ελευθερία, για αξίες ξεχασμένες μέσα στην παραζάλη του μεγαλείου της «άριας φυλής».

Και οι δύο αποκεφαλίστηκαν το 1943 (όπως και εκατοντάδες συγχωριανοί μας στην Ελλάδα, επειδή έγραψαν δυο λέξεις σ' έναν τοίχο). Το βιβλίο «Μόνος στο Βερολίνο» (εκδ. Πόλις) έγινε ταινία και προβάλλεται τώρα στους κινηματογράφους.

Για δύο χρόνια το ζεύγος έστελνε καρτ ποστάλ. Οι περισσότερες παραδόθηκαν στα Ες Ες. Οχι όμως όλες. Αυτό το «όχι όλες» είχε τρελάνει το ναζιστικό καθεστώς. Ποιος τόλμησε να τις κρατήσει; Ποιος δεν φοβήθηκε; Ποιος έκανε τις καρτ ποστάλ βίωμα; Ποιος ζέστανε τις λέξεις;

(...Ο παρακάτω «διάλογος» γυροφέρνει μέσα στο κεφάλι μου χρόνια τώρα. Ο δικός μου ρόλος είναι πάντα αυτού που «δεν γνωρίζει». Μόνο στην τελευταία ερώτηση οι ρόλοι αλλάζουν - πλέον γίνομαι εγώ αυτή που ρωτάει. Δεν θα μπορούσε να είναι και διαφορετικά...)

- Ξέρεις πώς είναι να χάνεις τα πάντα;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να ματαιώνονται τα όνειρά σου;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να φοβάσαι συνέχεια;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις τι σημαίνει να σε προδίδει ο ίδιος σου ο εαυτός;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να μην είσαι ελεύθερος;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να σε καταδίδει ο γείτονάς σου;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να δολοφονούν τη μητέρα, τ' αδέρφια σου, τα παιδιά σου επειδή παραμένεις άνθρωπος;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να πολεμάς, ενώ γνωρίζεις ότι θα χάσεις;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πόσα μπορεί ν' αντέξει ο άνθρωπος;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις για τι είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις τι γίνεται όταν το μόνο που σου απομένει είναι η αξιοπρέπεια;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να γελάς με τους συντρόφους σου στον θάλαμο, ενώ γνωρίζεις ότι σε λίγες ώρες θα εκτελεστείς;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις τι σημαίνει να έχεις τους συντρόφους σου σιμά σου;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις τι είναι να τους έχεις απέναντί σου;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να αγωνίζεσαι μόνος, για έναν ήλιο και μια ποίηση;

- Δεν ξέρω.

- Ξέρεις πώς είναι να πεθαίνεις για τα «πιστεύω» σου;

- Ξέρεις τι μεταδίδει ένας νεαρός άνδρας, ένα ανταρτόπουλο, ζωσμένο φυσεκλίκια, με ψείρες και μούσια, όταν σε κοιτάζει;

- Ξέρω.

Μια ανθρώπινη ζέστα.