Δίπολα και διλήμματα

Μπλουμ ή Ντάισελμπλουμ; Αυτό ήταν το δίλημμα που μας συντρόφεψε τις τελευταίες εβδομάδες. Συνεχώς μπροστά μας, εμφατικό κι επιτακτικό. Ή ακολουθούμε τις πολιτικές που κομίζει, ως εκπρόσωπος των άτεγκτων εταίρων, ο σγουρομάλλης διοπτροφόρος Ολλανδός ή βουτάμε στην τρομερή αβεβαιότητα του αγνώστου, σε ελεύθερη πτώση. Κι αν θελήσαμε να του ξεφύγουμε, το δίλημμα μας κυνήγησε ανελέητα. Ξεπηδούσε από οθόνες και πηχυαίους τίτλους εφημερίδων, αναπαράχθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναμασήθηκε σε φιλικές κουβέντες στα καφενεία ή μεταξύ συναδέλφων σε κάποιο διάλειμμα στη δουλειά.

Η εποχή αρέσκεται στο να θέτει και να ανακυκλώνει διλήμματα. Τα δίπολα είναι πια κομμάτι της ζωής μας και κυριαρχούν. Μνημονιακοί - αντιμνημονιακοί, Ολυμπιακός - Παναθηναϊκός, Αθήνα - επαρχία, Δεξιά - Αριστερά, ΗΠΑ - Ρωσία, Ελλάδα – Τουρκία, άσπρο - μαύρο, καλό - κακό, «in - out», εγκλωβιζόμαστε σε δίπολα συνεχώς, παντού, σ’ όλη την κλίμακα του κόσμου μας. Να απαιτούν την ταύτισή μας ντε και σώνει με μία από τις δύο επιλογές, που παρουσιάζονται ως οι μοναδικές ρεαλιστικές. Να ζητούν απάντηση αμέσως, χωρίς δεύτερη σκέψη.

Το δίπολο εγκλωβίζει· ως εκ τούτου είναι στείρο και αντιπαραγωγικό. Καταπιέζει, περιορίζει, εξαλείφει ενδιάμεσες καταστάσεις. Περιχαρακώνει, γκετοποιεί, μαζικοποιεί, συντηρητικοποιεί, ισοπεδώνει, ομογενοποιεί· δεν αναπτύσσει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα, δεν καλλιεργεί την ευρηματικότητα, δεν ευνοεί τη σύνθεση και την ώσμωση. Ευνουχίζει. Είναι αντιαισθητικό, ακόμη και αντιερωτικό. Τα διλήμματα ευνοούν τη διαπλοκή, το τραστ. Υποθάλπουν τη συγκάλυψη, τη χαλάρωση των ελεγκτικών μηχανισμών, την αποσιώπηση, τις υπόγειες συμφωνίες, τη συνενοχή· οδηγούν σε αφανισμό ή σε απορρόφηση όλων των άλλων τάσεων, προκαλούν κοινωνική και πνευματική ασφυξία, στραγγαλίζουν εν τη γενέσει οποιαδήποτε εναλλακτική προσπάθεια.

Το ουράνιο τόξο έχει ευρύ χρωματικό φάσμα. Ο κόσμος δεν είναι δισδιάστατος. Το άρρεν και το θήλυ δεν είναι μονόδρομος, η φύση έχει εξαιρετικά πλάσματα που είναι ερμαφρόδιτα. Οι εποχές είναι τέσσερις κι οι κατευθύνσεις των ανέμων οκτώ.

Πολλοί οι ήλιοι και τα φεγγάρια, οι γαλαξίες και τα παράλληλα σύμπαντα. Αμέτρητες οι φυλές κι οι γλώσσες των ανθρώπων. Οπως κι οι απόψεις, οι ιδιοσυγκρασίες, οι ψυχοσυνθέσεις κι οι προσωπικότητες. Ανεξάντλητες οι επιστημονικές θεωρίες, άπειροι οι τρόποι ν’ αγαπάς. Ακόμη κι ο Θεός των χριστιανών είναι τριαδικός κι οι απόστολοί του δώδεκα.

Οποτε ένα δίλημμα δοτό ζητά από μας απάντηση εκβιαστικά, ας έχουμε τα παραπάνω στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Ας σπάσουμε τα φανταστικά δεσμά δίπολων και διλημμάτων. Η ομορφιά, η ζωντάνια κι η ζωή, η χαρά κι η δημιουργία, η πρόοδος κι η αλήθεια ακόμα του καθενός από εμάς βρίσκονται στις ενδιάμεσες καταστάσεις. Στις αποχρώσεις και στα αρώματα. Στους απεριόριστους εναλλακτικούς συνδυασμούς, που πάντα θα υπάρχουν, όσο κι αν επιμένει η εποχή να μας φορά τις διλημματικές της παρωπίδες. Ας σκεφτούμε ότι κι η ίδια η Γη, ναι μεν, έχει δύο πόλους, αλλά μεταξύ τους υπάρχει μια πανσπερμία εναλλαγών και διαφορετικότητας, όχι μια άγονη έρημος. Αντιθέτως, η ζωή βρίσκεται μεταξύ των πόλων κι όχι πάνω τους.