Ζητήματα ασφαλείας

«Τηρήθηκαν όλοι οι κανονισμοί ασφαλείας», δήλωσαν τα μέλη του πληρώματος του πλοίου που πήρε φωτιά και θαλασσοδερνόταν με τις ώρες στα ανοιχτά της Κέρκυρας. Και μόνο για τη δήλωση αυτή θα έπρεπε να τιμωρηθούν. Δεν ξέρω πώς. Να τους αφαιρεθεί για πάντα ο λόγος, για παράδειγμα. Γιατί δεν μπορεί να λένε κάτι που αποδεικνύεται από τα γεγονότα, τις εικόνες, τις περιγραφές, τις μαρτυρίες αλλά και την κοινή λογική ότι δεν ισχύει.

Δεν μπορούν να υποστηρίζουν πασίδηλα αναληθή πράγματα, με την ιδέα και την ελπίδα ότι ο λόγος τους απέναντι στον λόγο των άλλων –των εμπειρογνωμόνων αλλά και των ίδιων των ναυαγών που διασώθηκαν-, ακόμη και αν δεν είναι πειστικός, πάντως θα ρίξει μια σκιά αμφιβολίας, που ίσως τους οδηγήσει σε ευνοϊκές δικαστικές αποφάσεις.

Φαίνεται πως δεν τηρήθηκαν οι κανονισμοί ασφαλείας. Ούτε εκείνοι που λένε πόσοι και ποιοι ακριβώς είναι οι επιβάτες, ούτε εκείνοι που λένε πού επιτρέπεται να βρίσκονται οι επιβάτες στη διάρκεια του ταξιδιού και πού όχι, ούτε καν εκείνοι που λένε τι πρέπει να κάνει το πλήρωμα σε περίπτωση κινδύνου. Ετσι, μέρες μετά την καταστροφή, κανείς δεν ξέρει ακόμα πόσοι σώθηκαν, πόσοι και ποιοι είναι νεκροί, πόσοι και ποιοι αγνοούνται.

Κι εδώ δεν μιλάμε για τους αριθμούς που αγνοούν η εταιρεία και οι λιμενικές αρχές, αλλά για τους πραγματικούς ταξιδιώτες, που αντί να πάνε στη δουλειά τους ή στις διακοπές τους βρέθηκαν σε ένα ακυβέρνητο πλοίο που καιγόταν μέσα στη φουρτουνιασμένη θάλασσα.

Παραμονή της Πρωτοχρονιάς με αφορμή αυτό το ναυάγιο συζητούσαμε για την ανύπαρκτη ασφάλεια των επιβατών. Στη συζήτηση παρενέβη ο επί πολλά χρόνια υπεύθυνος ταξιδιωτικού γραφείου. Μας επισήμανε ότι μιλάμε χωρίς να ξέρουμε και ότι όλοι οι επιβάτες είναι ασφαλισμένοι και θα πάρουν αποζημίωση. «Και αυτοί που πέθαναν;» τον ρωτήσαμε. «Και αυτοί που πέθαναν» απάντησε, διευκρινίζοντας πως την αποζημίωση γι’ αυτούς θα την πάρουν οι κληρονόμοι τους και δείχνοντας ότι δεν ήξερε τη διαφορά ανάμεσα στους ασφαλισμένους επιβάτες και στους ασφαλείς επιβάτες.

Είναι αλήθεια πως η ασφάλεια των ταξιδιών περιγράφεται με «ψιλά γράμματα» στο πίσω μέρος των εισιτηρίων. Κανείς ποτέ δεν διαβάζει τα ψιλά γράμματα, ούτε καν οι ταξιδιώτες. Γι’ αυτό όμως υπάρχουν οι υπεύθυνοι. Η πολιτεία, για να ελέγχει αν υπάρχουν οι προδιαγραφές ασφαλείας, το εκπαιδευμένο και επαρκές προσωπικό για να εξασφαλίζει ότι τηρούνται οι κανόνες.

Φαίνεται πως στο μοιραίο καράβι οι καμπίνες ήταν λίγες και άθλιες, έτσι πολλοί προτίμησαν να κοιμηθούν στα αυτοκίνητά τους. Αυτοί κακώς το προτίμησαν. Οι άλλοι, όμως, το επέτρεψαν, ενώ η δουλειά τους ήταν όχι απλώς να μην το επιτρέψουν αλλά και να επιβλέψουν ώστε να μη συμβεί.

Ετσι τώρα δεν έχει νόημα να παρακολουθήσουμε τις ευθύνες να γίνονται μπαλάκι από την εταιρεία στο πλήρωμα, από το πλήρωμα στο Λιμεναρχείο, από την Ελλάδα στην Ιταλία. Θα έχει αξία η έρευνα αυτή να καταλήξει σε ξεκάθαρα συμπεράσματα και οδηγίες για το πώς τα μέσα μαζικής μεταφοράς θα παρέχουν αρκετή άνεση στους ταξιδιώτες τους, τόση ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλειά τους. Θα έχει αξία να υποχρεώσουν οι αρμόδιες αρχές κάθε καράβι, αεροπλάνο, λεωφορείο ή τρένο να έχει τους χώρους που χρειάζονται και όσο προσωπικό είναι απαραίτητο ώστε οι επιβάτες να μεταφέρονται με ανθρώπινο τρόπο και τα «ανθρώπινα» λάθη να αποφεύγονται.

Θα έχει αξία οι συνθήκες δουλειάς του προσωπικού να ελέγχονται, να μην απαιτούνται εξαντλητικές υπερωρίες, να μην αναμένονται εξωπραγματικές αποδόσεις. Λέγεται πως η φωτιά στο καράβι «έπιασε στον ύπνο» το πλήρωμα. Μήπως πρέπει να ελεγχθεί αν οι βάρδιες ήταν μοιρασμένες έτσι ώστε να υπάρχουν αντικαταστάτες εκείνων που είχαν πάει για ύπνο;