Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που αποτελεί πεδίον δόξης λαμπρόν για τους θεωρητικούς της επιστήμης της Ιστορίας. Υπάρχει κατ’ αρχάς το απλοϊκό ερώτημα, αν βρισκόμαστε ξανά σε μια δεκαετία του ’30, σε μια περίοδο με τα χαρακτηριστικά του Μεσοπολέμου. Υπάρχουν βέβαια κάποια σοβαρά κοινά σημεία, όπως η άνοδος των ακροδεξιών κυβερνήσεων και του ακροδεξιού ριζοσπαστισμού σε όλη την Ευρώπη, με σημαία το κυνήγι του Αλλου, που τότε ήταν ο Εβραίος και σήμερα είναι ο μετανάστης και ο πρόσφυγας. Υπάρχουν επίσης τα μεγάλα κρατικά χρέη και η δραστική μείωση του ρόλου της Ευρώπης στην παγκόσμια οικονομία - τώρα, για δεύτερη φορά και ίσως με δραματικότερες συνέπειες.
Ωστόσο υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Σήμερα δεν μπορούμε να μιλάμε -τουλάχιστον προς το παρόν- για εθνικοσοσιαλιστικές ιδέες. Επίσης τις δεκαετίες του ’20 και του ’30 η Ευρώπη έβγαινε από την εποχή των αυτοκρατοριών και της αποικιοκρατίας και ζούσε την ανάδυση των εθνών-κρατών σε όλο της το μεγαλείο. Επίσης ορθωνόταν μπροστά της το φάντασμα του κομμουνισμού. Τα κράτη ένιωθαν ότι είχαν δικαίωμα να κυνηγούν τον Αλλο, στο πλαίσιο της προσπάθειας εθνικής ομογενοποίησης, με τα γνωστά βέβαια αποτελέσματα.
Σήμερα ζούμε κάτι άλλο. Εχουμε τρόπον τινά επανέλθει σε μια εποχή αυτοκρατοριών, η Ευρώπη είναι από μόνη της μια μικρή αυτοκρατορία, με τη διαφορά βέβαια ότι έχει μεσολαβήσει για πρώτη φορά η εποχή των εθνών-κρατών. Ετσι δεν υφίσταται ούτε η απόλυτη αυστηρότητα ούτε η κατά καιρούς ευρυχωρία των παλιών αυτοκρατοριών, υφίσταται η γραφειοκρατία των Βρυξελλών που προσπαθεί να διατηρήσει ένα στάτους κβο που ζυγίζει αυστηρότητες και ευρυχωρίες στο καντάρι μιας διαρκούς διαπραγμάτευσης των κρατών-μελών, με στόχο την επιβίωση τη δική της και της Ευρώπης. Κάτι που επίσης τρέφει τον ακροδεξιό ριζοσπαστισμό.
Ποιο ενδιαφέροντα όμως για τον ιστορικό είναι δύο άλλα ερωτήματα. Το πρώτο, αν το ιστορικό υποκείμενο μπορεί να νιώσει ότι μετέχει σε μια περίοδο βαθιών αλλαγών και μεταλλάξεων. Μπορούσε να νιώσει ο άνθρωπος του Μεσοπολέμου ότι μετείχε σε κάτι τέτοιο, την ώρα ήδη που ο Μεσοπόλεμος δεν υπήρχε ως έννοια; Μπορεί κάποιος να νιώσει σήμερα το βάθος των αλλαγών, χωρίς την εκ των υστέρων γνώση τού τι θα έχει συμβεί;
Και το δεύτερο, ίσως ακόμη σημαντικότερο: με ποια ταυτότητα μετέχει σήμερα το ιστορικό υποκείμενο στις αλλαγές; Για το παρελθόν, είναι απλό: ο Ελληνας μετείχε στα γεγονότα ως Ελληνας, ο κόσμος ήταν πολύ μεγάλος γι’ αυτόν, τον ευρωπαϊκό πόλεμο τον θεωρούσε παγκόσμιο και έπρεπε να πάρει θέση αν θα ήταν με τους Αγγλοαμερικανούς ή με τον Αξονα. Σήμερα, η σύγκρουση -που ευτυχώς δεν είναι ακόμα γενικευμένος πόλεμος- είναι για πρώτη φορά αληθινά παγκόσμια. Στην Ουκρανία «πολεμούν» και οι ΗΠΑ, που δεν πολεμούν μόνο τους Ρώσους, αλλά και τους Κινέζους. Ο Ελληνας, σε αυτή τη σύγκρουση, μετέχει ως Ελληνας ή ως Ευρωπαίος; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι περισσότερο περίπλοκη απ’ όσο φαίνεται και, οπωσδήποτε, κομβικής σημασίας.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας