Σίγουρα, ο κινηματογράφος είναι πλέον «αλλιώτικος». Αλλοι θαυμάζουν και άλλοι τρομάζουν μ’ αυτό που βλέπουν. Τι βλέπουν, όμως; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του «αλλιώτικου» σινεμά την τελευταία δεκαετία του 20ού και, κυρίως, τον 21ο αιώνα;
Μοιάζει να εκφράζει όλο και περισσότερο τις αρχές ενός κινήματος που επηρέασε βαθιά την τέχνη και γενικότερα την κουλτούρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Το κίνημα αυτό εμφανίστηκε λίγο πριν από τη δεκαετία του ’80 και είναι ο μεταμοντερνισμός. Τι σημαίνει, όμως, το περιβόητο μεταμοντέρνο στον κινηματογραφικό χώρο;
Διδαχτήκαμε και λατρέψαμε τα κινηματογραφικά είδη. Λατρέψαμε και το σινεμά των δημιουργών. Ξεχάστε τα όλα αυτά, έτσι όπως τα ξέρατε. Τώρα οι ταινίες, στη συντριπτική πλειονότητά τους, δεν ανήκουν πλέον σε ένα είδος. Κάθε ταινία φιλοδοξεί να είναι αμάλγαμα πολλών και, μάλιστα, ετερόκλητων ειδών. Κάτι σαν και δράμα και θρίλερ και ολίγον κωμωδία ή κομεντί ή παρωδία και φαντασίας και…
Αν όμως μια ταινία ανακατεύει πολλά είδη, ανακατεύει μοιραία και πολλά θέματα, αφού κάθε είδος έχει μια αναγνωρίσιμη θεματική. Ετσι, π.χ., μπορεί να έχουμε μια ταινία που μιλάει συγχρόνως για τον έρωτα και τον θάνατο αλλά και για την κοινωνική ανισότητα και για τον χρόνο που περνάει και χάνεται και για την ενδοοικογενειακή βία και για ό,τι άλλο…
Κι αφού μια ταινία ανακατεύει πολλά είδη και πολλά θέματα, ανακατεύει, προφανώς, και πολλά ετερόκλητα στιλ, αφού κάθε είδος χαρακτηρίζεται από κάποια συγκεκριμένη αισθητική. Και ανακατεύει και πολλά αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα, θλίψη, χαρά, τρόμο, γέλιο, αφού κάθε είδος έχει έναν συγκεκριμένο συγκινησιακό χαρακτήρα.
Μια τυπική, λοιπόν, μεταμοντέρνα ταινία ανακατεύει πολλά είδη, θέματα, στιλ και συναισθήματα. Γι’ αυτό και κατά κανόνα είναι «ατελείωτης διάρκειας», πολλές φορές δυόμισι ή και τριών ωρών! Πολύ φυσικό. Πώς να χωρέσουν όλα αυτά στην άλλοτε συμβατική κινηματογραφική μιάμιση ώρα;
Αυτό το παιχνίδι, το παζλ του «δώστε τα όλα», δείχνουν να απολαμβάνουν και πολλοί σύγχρονοι σκηνοθέτες - δημιουργοί. Ζήλεψαν τη δόξα ενός Κιούμπρικ, ενός Ταρκόφσκι, και αναπαράγουν την τρέλα του μεγαλείου χωρίς μεγαλείο…
Αλλά έστω, ας πούμε ότι αποφασίζει να μπει κανείς στη διαδικασία να αφιερώσει ένα τρίωρο για μια μεταμοντέρνα ταινία και περιμένει τη συνέχεια: το «διά ταύτα», το συμπέρασμα, το «γιατί όλα αυτά»; Δυστυχώς, δεν θα πάρει απάντηση. Οπως αποδέχεται όλα τα στιλ, ο μεταμοντερνισμός αποδέχεται και όλα τα περιεχόμενα. Ολες οι απόψεις είναι αποδεκτές, όλες αξίζουν το ίδιο, γιατί όλα είναι σχετικά.
Αν, όμως, όλες οι ερμηνείες αξίζουν το ίδιο, τότε δεν αξίζει καμία. Κι αν όλα τα περιεχόμενα ισχύουν, τότε απλά δεν υπάρχει περιεχόμενο!
Κι ωστόσο ο μεταμοντερνισμός ξεκίνησε με πολύ θετικές προοπτικές, κάπου στο τέλος της δεκαετίας του ’70. Αλλά πώς ξεκίνησε, πώς κατέληξε και γιατί, θα το εξετάσουμε, λόγω χώρου, την επόμενη εβδομάδα.
Σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας