Η εξάπλωση του νέου κοροναϊού φέρνει τις σημερινές κοινωνίες απέναντι σε ένα πρόβλημα γνωστό από την αρχαιότητα. Και λειτουργεί ως υπόμνηση ότι δεν μπορεί να υπάρξει η οποιαδήποτε διαβεβαίωση πως το υψηλό βιοτικό και επιστημονοτεχνολογικό επίπεδο το οποίο απολαμβάνουν κυρίως οι δυτικές κοινωνίες αρκεί για να προστατέψει τους πληθυσμούς τους από μια περισσότερο ή λιγότερο ελεγχόμενη εκδήλωση μιας επιδημίας ή μιας πανδημίας.
Μια στοιχειώδης ιστορική αναδρομή φανερώνει ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η εμφάνιση επιδημιών συσχετίζεται με πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, κάποιες φορές πολύ σημαντικές, άλλες μη αναστρέψιμες. Ενδεχομένως η γνωστότερη περίπτωση να είναι αυτή του λοιμού της Αθήνας κατά την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο «αττικός λοιμός» ή «λοιμός του Θουκυδίδη» όπως αποκαλείται αναζωπυρωνόταν συνεχώς από το 430/429 π.Χ. που πρωτοεμφανίστηκε μέχρι το 425 π.Χ. και πιθανότατα πρόκειται για επιδημία ευλογιάς ή εξανθηματικού τύφου. Τα συμπτώματα που εμφάνισαν χιλιάδες Αθηναίοι περιγράφονται με τη λεπτομέρεια και παραστατικότητα που ταιριάζει στον μεγάλο ιστορικό της αρχαιότητας (σημειωτέον νόσησε και ο ίδιος, όπως και ο Περικλής για τον οποίο η νόσος αποδείχθηκε θανατηφόρος).
Αλλά και ο «λοιμός του Ιουστινιανού» που εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και τη Μικρασία από το 541-542 μ.Χ. περιγράφηκε από τον ιστορικό της εποχής Προκόπιο. Τόσο σαρωτική ήταν δε η επέλαση του λοιμού, ώστε να επανεμφανίζεται κατά περιόδους για αρκετούς αιώνες αργότερα και λόγω των πυκνών δικτύων επικοινωνίας στη βυζαντινή επικράτεια, επεκτάθηκε σε όλη τις πόλεις της λεκάνης της Αν. Μεσογείου, με τα θύματα να αριθμούν εκατομμύρια. Αποτέλεσε μάλιστα τροχοπέδη της ιουστινιάνειας εξάπλωσης και σε έναν βαθμό άνοιξε τον δρόμο και για την αραβική εξάπλωση που ακολούθησε.
Κατά τον Μεσαίωνα, η εμφάνιση επιδημιών οφειλόμενων στην πανώλη ακολούθησε το θεοκρατικό πνεύμα της εποχής. Οι επιδημίες συσχετίστηκαν με τη θεϊκή τιμωρία, το τέλος του κόσμου, τη Δευτέρα Παρουσία και ευνόησαν την έκρηξη της δεισιδαιμονίας και της θρησκοληψίας. Η τρομερή επιδημία πανώλης του 1347-1350 («μαύρος θάνατος») που εξάλειψε σχεδόν το ένα τρίτο του τότε ευρωπαϊκού πληθυσμού, άλλαξε ριζικά τη μεσαιωνική κοινωνία, ενθάρρυνε τους διωγμούς κατά των Εβραίων και το «κυνήγι μαγισσών» και συντέλεσε καθοριστικά στη μετατόπιση του ευρωπαϊκού κέντρου των εξελίξεων και της ευρωπαϊκής δυναμικής από τα λιμάνια της Μεσογείου προς τις πόλεις της Βόρειας Ευρώπης.
Η επανεμφάνιση του «μαύρου θανάτου» κατά τον 17ο αιώνα συντέλεσε με τη σειρά της στην επικράτηση των νέων, αναδυόμενων ευρωπαϊκών δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία) έναντι της Ισπανίας, οι πληθυσμοί της οποίας αποδεκατίστηκαν από την επιδημία αυτή.
* (Ph.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής – Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας