«Πέντε φορές ξένος». Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του Βαγγέλη Ευθυμίου με πρωταγωνιστή τον Σταύρο Κωτούλα από το εγκαταλελειμμένο μαστοροχώρι Ζέρμα της Κόνιτσας. Ο Σταύρος είχε την «τύχη», που είχαν πολλά παιδιά της μεθορίου αυτής περιοχής, να βρεθεί απέκει απ’ το σύνορο προκειμένου να σωθεί απ’ τον πόλεμο. Ετσι τουλάχιστον τους είχαν πει. Με τη μισή του οικογένεια πέρασαν το ελληνοαλβανικό σύνορο κακήν κακώς, με την ελπίδα να γυρίσουν πίσω μόλις κοπάσουν τα κανόνια και οι βόμβες. Καλοκαίρι του 1948. Το «για λίγο» έγινε παντοτινή ξενιτιά. Για τον Σταύρο πέντε φορές στην πραγματικότητα, αλλά παντοτινά στην τραυματισμένη του ψυχή.
Από την Αλβανία η οικογένεια σκόρπισε σαν τα κυνηγημένα πουλιά στο «παραπέτασμα». Ο Σταύρος βρέθηκε στην Ουγγαρία. Δίπλα στη λίμνη Μπάλατον τον έλουσαν με ζεστό νερό να φύγουν οι ψείρες αλλά και να ξαλαφρώσει η λαβωμένη του ψυχούλα. Εκεί, στην Ουγγαρία, ανδρώθηκε και μορφώθηκε. Αν και ξενιτιά, τον έκαναν να νιώσει άνθρωπος. Ξεριζωμένος, αλλά άνθρωπος. Με ευγνωμοσύνη μιλά για την κοινωνία αυτή.
Ωστόσο, το μυαλό του είναι πίσω. Στην Ελλάδα. Το 1956 μέσα στην αναμπουμπούλα της εξέγερσης δραπετεύει με κίνδυνο της ζωής του στην Αυστρία. Εκεί, παράλληλα με τις δουλειές που κάνει, σπουδάζει στη Σχολή Καλών Τεχνών! Το μυαλό του, ωστόσο, πίσω στην Ελλάδα.
Κάποια μέρα παίρνει το τρένο. Ο νόστος. Ο νόστος που έμελλε να γίνει η πιο σκληρή ξενιτιά. Κυνηγητό παντού.
Υποπτος για κατασκοπία... Τα καταφέρνει. Πιάνει δουλειά. Για λίγο, ωστόσο. Ερχεται η χούντα. Κυνηγητό ανελέητο, κομμουνιστής. Συλλήψεις, ανακρίσεις, βίος αβίωτος. Η συνέχεια; Αυτοεξορία! Στη Σουηδία. Χρόνια πολλά εκεί. Ισως η καλύτερη ξενιτιά. Κι απ’ αυτή της πατρίδας... Αφησε και σπορά. Απέκτησε και κόρη. Την Ευγενία, που του κρατά συχνά συντροφιά τώρα στα γεράματα. Οχι στη Ζέρμα. Η Ζέρμα έγινε Πλαγιά, από τότε που μεταφέρθηκε απέναντι. Κι εδώ ξενιτιά, λέει. Εκαναν ένα χωριό με τετράγωνα, όπως όλα τα απρόσωπα χωριά τα καινούργια. Η Ζέρμα ρήμαξε. Εσβησε από τον χάρτη. Μαζί μ’ αυτήν και η μνήμη κοντεύει. Ανταρτοχώρι. Χαλάσματα που τα καταπίνει η γης. Ερείπια σαν τη συλλογική μνήμη που δεν θέλει να σβήσει, αλλά χάνεται στους δύστηνους χρόνους που αγαπάνε τη λήθη πιότερο.
Σταύρο, όσο αγναντεύεις απέναντι τη Ζέρμα, έστω και χαλασμένη, έχεις πατρίδα. Εχεις πατρίδα!
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας