Δεν υπάρχει άλλη Γη

Επιστρέφοντας από ταξίδι στη Μεσόγειο με το Πλοίο της Ειρήνης, θέλω να μοιραστώ με τους αναγνώστες της «Εφ.Συν.» μερικές απόψεις που συζητήσαμε εν πλω, άνθρωποι από δεκάδες χώρες του κόσμου.

Στην πολλών χιλιετιών διαδρομή της, πρώτη φορά η ανθρωπότητα απέκτησε την ικανότητα της πλήρους αυτοκαταστροφής της με την είσοδό της στην πυρηνική εποχή, το 1945. Χρονιά πανηγυρισμών διεθνώς, διότι έληξε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, με τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη. Χρονιά, όμως, και νέων ανησυχιών, που γέννησαν στους λαούς τα πυρηνικά ολοκαυτώματα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι.

Εξαρχής έμεινε μετέωρη η υπόσχεση «Ποτέ πια πόλεμος – Ποτέ πια φασισμός», καθώς πολύ γρήγορα άρχισε ο Ψυχρός Πόλεμος των δύο υπερδυνάμεων, που αναδύθηκαν από τη συντριβή του φασισμού.

Ο κίνδυνος ενός παγκόσμιου πυρηνικού ολοκαυτώματος στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου υπήρξε πραγματικός και ορατός. Ενα τέταρτο του αιώνα μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, η πυρηνική απειλή παραμένει μεγάλη, καταρρίπτοντας το επιχείρημα ότι ο πυρηνικός ανταγωνισμός ήταν προϊόν ιδεολογικής αντιπαράθεσης και όχι μιλιταριστικών επιλογών.

Οι ΗΠΑ και Ρωσία διατηρούν τα μεγαλύτερα πυρηνικά οπλοστάσια και εμπλέκονται σε άκρως επικίνδυνες κρίσεις στη Συρία και στην Ουκρανία.

Ευτυχώς που η Ουκρανία απομάκρυνε τα πυρηνικά όπλα που παρέμεναν στα εδάφη της μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ενώ το καθεστώς Ασαντ υποχρεώθηκε να αποκαλύψει και να αποσύρει το χημικό του οπλοστάσιο, το 2012, ύστερα από συμφωνία ανάληψης από τον ΟΗΕ της επιχείρησης καταστροφής του.

Δεν είναι λιγότερο τεταμένη η κατάσταση στη θάλασσα της Νότιας Κίνας, ενώ στην Ασία πυρηνικά όπλα διαθέτουν πέραν της Κίνας, η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα.

Οι πυρηνικές δοκιμές της τελευταίας αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης νεομιλιταριστικών κύκλων της Ιαπωνίας, που ζητούν τον ταχύ επανεξοπλισμό της χώρας του «ανατέλλοντος Ηλίου», που είχε απαγορευτεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είναι πολλά τα λεφτά και οι πολεμοκάπηλοι καιροφυλακτούν! Οι ετήσιες παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες έχουν υπερβεί κατά πολύ τα επίπεδα του Ψυχρού Πολέμου, εξέλιξη που επίσης αποδεικνύει ότι ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών της περιόδου εκείνης δεν οφειλόταν αποκλειστικά στον ανταγωνισμό των δύο πολιτικο-ιδεολογικών στρατοπέδων.

Ζητούνται, λοιπόν, διαδικασίες αποστρατιωτικοποίησης με προτεραιότητα την αποπυρηνικοποίηση του κόσμου. Αυτό όμως δεν θα επιτευχθεί με ψηφίσματα της Γεν. Συνέλευσης του ΟΗΕ, αν και είναι χρήσιμα διότι οπλίζουν πολιτικά και ηθικά τα κινήματα, αλλά με διμερείς ή πολυμερείς διαπραγματεύσεις των μεγάλων δυνάμεων.

Αυτό διδάσκει η Ιστορία των μέχρι τώρα συμφωνιών για τον έλεγχο των εξοπλισμών και τον αφοπλισμό, με σπουδαιότερη εκείνη του 1987 ανάμεσα στις ΗΠΑ – ΕΣΣΔ για την κατάργηση και καταστροφή των «ευρωπυραύλων», η οποία και εφαρμόστηκε πλήρως.

Επομένως, είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης των κυβερνήσεων, που για τη δημιουργία της στην εποχή μας παίζουν καθοριστικό ρόλο και οι λαϊκές κινητοποιήσεις απανταχού της Γης, η «διπλωματία των λαών».

Διότι οι λαοί έχουν συνειδητοποιήσει πως σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου δεν υπάρχει άλλη γη, αφού η Γη θα γίνει μη κατοικήσιμη και όλη η ανθρωπότητα θα καταστραφεί, ενώ όσοι επιζήσουν δεν θα μπορούν να μεταναστεύσουν σε άλλο πλανήτη.

Παρόμοια συνειδητοποίηση χρειάζεται και για την αντιμετώπιση της διαρκώς επιδεινούμενης κλιματικής αλλαγής, που ίσως έχει καταστεί πιο μεγάλη απειλή και από την πυρηνική οδηγώντας σε αργό θάνατο τον πλανήτη μας.

*πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑΔΟΠ)