Φαύλος κύκλος

Ο Μανώλης είναι φυσικός και κάνει μαθήματα στην προσπάθειά του να βιοποριστεί. Εχει λιγοστά ιδιαίτερα και κάποιες ώρες σ’ ένα μικρό, συνοικιακό φροντιστήριο.

Οταν συζήτησε μ’ έναν φίλο του λογιστή το ενδεχόμενο να βγάλει μπλοκάκι ώστε να μπορεί να κόβει αποδείξεις στους γονείς των μαθητών του, αυτός τον απέτρεψε λέγοντάς του πως το κόστος θα είναι δυσβάσταχτο· θα έπρεπε ή να ανεβάσει πολύ τις τιμές του –οπότε δεν θα ήταν πια προσιτές για μια μέση ελληνική οικογένεια και ο Μανώλης θα έχανε και τα λιγοστά του μαθήματα– ή να «μπαίνει μέσα» και να πληρώνει από την τσέπη του εισφορές και φόρους.

Ετσι, περιφέρεται τ’ απογεύματα από σπίτι σε σπίτι και εισπράττει «μαύρα» μικροποσά, χάνοντας ο ίδιος ένσημα και σύνταξη αλλά και το Δημόσιο έσοδα και εισφορές.

Στο συνοικιακό φροντιστήριο που εργάζεται ο Μανώλης η κατάσταση είναι δύσκολη· η επιχείρηση φυτοζωεί και το αφεντικό του εξαναγκάζεται σε διάφορα τερτίπια, στην προσπάθειά του να ορθοποδήσει, να ανταγωνιστεί τα μεγαθήρια του χώρου και να μη βρεθούν ο ίδιος κι οι εργαζόμενοί του στον δρόμο.

Προκειμένου να ελαττώσει το κόστος, δηλώνει παράτυπα στο κράτος το ένα τρίτο των ωρομισθίων που καταβάλλει, κι αυτά όχι με ολόκληρο το αντίτιμο· ο Μανώλης, για παράδειγμα, ενώ έχει δεκαπέντε ώρες μάθημα την εβδομάδα, δηλώνεται για έξι, κι ενώ εισπράττει εφτά ευρώ την ώρα, εμφανίζεται στα χαρτιά να εισπράττει τέσσερα.

Ξανά χαμένος ο Μανώλης και το Δημόσιο, χαμένη εντέλει κι η επιχείρηση που απασχολεί εκπαιδευτικούς κακοπληρωμένους, αγχωμένους και αδικημένους -με όλες τις συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει στη δουλειά τους και στη φήμη της επιχείρησης μεσοπρόθεσμα.

Οι περισσότεροι γονείς των μαθητών του φροντιστηρίου είναι άνεργοι ή μισθωτοί και δυσκολεύονται πολύ να αντεπεξέλθουν οικονομικά στις απαιτήσεις των καιρών. Προκειμένου να εξοικονομήσουν έστω και μικροποσά ρωτούν πια από μόνοι τους στο φροντιστήριο αν θα υπάρξει έκπτωση σε περίπτωση που δεν κοπεί απόδειξη.

Ετσι, καταλήγει να κόβεται μια συμβολική απόδειξη με αναγραφόμενο αντίτιμο σχεδόν στο ένα τέταρτο του καταβαλλόμενου ποσού. Κι αν αυτή είναι μια μικρή ανάσα για όλους, μεσοπρόθεσμα θα βρεθούν όλοι χαμένοι· ο Μανώλης που δεν θα έχει ένσημα και συντάξιμες εισφορές, η επιχείρηση που θα φθίνει συνεχώς, οι γονείς που θα δυναμιτιστούν και τα δικά τους Ταμεία και, φυσικά, το Δημόσιο.

Κι ο φαύλος κύκλος των παρατυπιών, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν τα μικρομεσαία στρώματα –μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι και μικροί επιχειρηματίες– μέσα στον κυκεώνα της υπερφορολόγησης και των παράλογων απαιτήσεων του Δημοσίου συνεχίζεται δίχως τελειωμό. Κι αν για κάποιους η φοροδιαφυγή και η εισφοροδιαφυγή ήταν σύστημα και χόμπι ανέκαθεν, δίχως ποτέ το κράτος να ενδιαφερθεί στα σοβαρά να τους συνετίσει, για τους περισσότερους σήμερα έχει καταστεί υποχρεωτική πρακτική στην προσπάθειά τους να βγάλουνε τον μήνα.

Πολλά έχουν ακουστεί για το πώς θα μπορέσει να εισπράξει αποτελεσματικά το Δημόσιο τα χαμένα έσοδα από την αδήλωτη εργασία και τη φοροδιαφυγή. Με τους υπάρχοντες συντελεστές, η υποχρεωτική χρήση πλαστικού χρήματος (που ακούγεται συχνά ως η μοναδική διέξοδος) απλώς θα εξαφανίσει μεγάλο κομμάτι της εναπομείνασας μικρομεσαίας τάξης και οικονομικής δραστηριότητας, που υπήρξε διαχρονικά στο παρελθόν το θεμέλιο της οικονομίας σ’ αυτόν τον τόπο.

Ενας γενικός εξορθολογισμός των φορολογικών συντελεστών και των απαιτήσεων του Δημοσίου σε συνδυασμό με τη δημιουργία αξιόπιστων ελεγκτικών μηχανισμών θα μπορούσε να δώσει ικανοποιητική λύση. Ως τότε, ο Μανώλης θα χάνει ένσημα, το φροντιστήριο θα χάνει πελάτες, οι μισθωτοί θα χάνουν απ’ την αποδυνάμωση των δημόσιων Ταμείων και το Δημόσιο θα χάνει έσοδα.